Op 27 juli 2025 ondertekenden voorzitter Ursula von der Leyen en president Donald Trump een hoofdlijnenakkoord met handelsafspraken tussen Amerika en de Europese Unie. Volgens de LTO is er nog steeds grote onduidelijkheid over wat daar exact is afgesproken, en wat de consequenties van deze afspraken zijn.
© Donfiore | Dreamstime.com | Dreamstime
Er is intussen een gezamenlijke verklaring die een toelichting geeft op de grote lijnen. En de Europese Commissie heeft sindsdien een lijst met productcodes en tarieven gepubliceerd. Deze lijst moet nog door de EU-lidstaten en het Europees Parlement goedgekeurd worden. Ondertussen blijft President Trump de onzekerheid dagelijks aanwakkeren met nieuwe uitspraken. Bedrijven en exporteurs snakken naar enige rust op het handelsfront, want hier valt niet mee te werken.
Uit de stukken die tot dusver zijn gepubliceerd, destilleert LTO de volgende relevante zaken voor de land- en tuinbouw.
EU-import vanuit de VS:
- 400.000 ton Amerikaanse sojaboonolie wordt tariefvrij. Nu importeert de EU 20.000 ton, voornamelijk in Spanje. Op zich zal dit welkom nieuws zijn voor de veevoerbranche. Ook producten als zonnebloemolie, amandelolie, hazelnootolie en walnotenolie krijgen tariefvrije toegang tot de Europese markt;
- De VS krijgt betere toegang voor maximaal 50.000 ton melkpoeders, met inbegrip van babymelkpoeder. Dit is gevoelig voor Nederland. Nederland heeft tien producenten van babymelkpoeder en is de belangrijkste producent in de EU. Er zou voor babymelkpoeder een heffing van ongeveer 4% resteren. Dat is weinig gezien de hoge waarde van het product;
- De Amerikanen krijgen ook een tariefvrij volume van 10.000 ton kaas. Dit is relatief klein. Maar daar staat tegenover: 15% Amerikaanse heffing op onze kaas en andere zuivel (ingrediënten). De tarieven op ingrediënten waren tot nu toe nul; die 15% heeft wel impact. De VS krijgt ook tariefvrije export van 10.000 ton overige zuivelproducten. Dit kan een uitwerking hebben op boterolie, wat een relatief hoge waarde heeft.
- Het akkoord noemt ook maximaal 25.000 ton Amerikaans varkensvlees. LTO verwacht hier geen grote gevolgen van gezien de huidige handelsstromen. Bovendien moet het Amerikaanse product hormoonvrij zijn. De EU heeft namelijk benadrukt haar wetgeving op dit vlak niet te willen aanpassen.
- Daarnaast verwijdert de EU de importtarieven en quota's voor een flinke lijst met producten, zoals zaden, gedroogde vruchten en groenten, aardappelen, kunstmest.
- Er blijft nog wel een vast importtarief voor een aantal producten, zoals verse en verwerkte tomaten, komkommers, courgettes, appels en peren.
- Tot slot krijgt de VS een tariefvrij exportvolume voor producten zoals noten (500.000 ton), bizonvlees (3000 ton), huisdierenvoer (40.000 ton), cacao (40.000 ton) en diverse visproducten en verwerkte producten. Dit ligt in de land- en tuinbouw minder gevoelig.
- Pluimvee- en rundvlees is buiten het akkoord gehouden. Dit waren prioriteiten voor de Amerikanen. Maar dit voorkomt hernieuwde discussies over 'chloorkippen' en 'hormoonvlees'.
Amerikaanse import vanuit de EU
Als het gaat om wat de EU hiervoor terugkrijgt, ziet het plaatje er veel minder rooskleurig uit. In principe geldt voor alle export naar de VS 15% heffing. Dit is een tarief dat in de plaats komt van wat eerder gold. Er worden dus geen (bestaande en nieuwe) heffingen bij elkaar opgeteld, zoals dat wel het geval is in het akkoord tussen de Britten en de VS. Dit maakt het vergelijken van deals minder makkelijk.
Voor veel land- en tuinbouwproducten betekent het exporttarief van 15% wel een verhoging ten opzichte van de huidige situatie. De Nederlandse agrarische export naar de VS bedraagt jaarlijks rond de 3 miljard euro. De belangrijkste producten zijn machines en kassen, dranken (zoals bier, jenever), sierteeltproducten (o.a. bloembollen, snijgroen), kaas en zuivelingrediënten, zaden, groenten (voornamelijk paprika, uien) en paddenstoelen (verwerkt). Er is ook doorvoer van afgeleide producten zoals tabak en lijmstoffen.
Conclusies
LTO constateert dat de Europese onderhandelaars onder grote druk staan toe te geven aan de Amerikanen, omdat de EU voor haar veiligheid (Rusland) afhankelijk is van de VS. De Amerikaanse regering verknoopt de verschillende dossiers en laat niet na om te dreigen met extreme maatregelen. De Amerikaanse regering heeft afscheid genomen van de internationale spelregels en kiest voor brute macht, ook richting wat voorheen 'partners' waren.
Sommige Europese agrarische sectoren worden aan twee kanten benadeeld: minder toegang tot de VS en meer concurrentie op de eigen markt. Andere sectoren ontsnappen op dit moment, met name rundvlees en pluimvee. Voor de Nederlandse zuivel is het grote potentiële contingent babymelkpoeder mogelijk een probleem. Dit zou ingeperkt moeten worden.
Een nadeel is dat de Amerikaanse contingenten meteen in zouden gaan. Normaal gesproken worden deze in handelsakkoorden geleidelijk ingevoerd, zoals in het geval van Mercosur, waar vaak termijnen van 10 jaar gelden.
LTO constateert dat het EU-akkoord met de VS niet conform internationale afspraken (WTO) is. Daar geldt de regel voor 'most favoured nations' (MFN): als je één MFN-land een voordeel biedt, dan moet je dat andere MFN-partners ook bieden. Het is onduidelijk hoe de Europese Commissie dit in Genève gaat uitleggen. De Commissie heeft het stelsel van internationale afspraken altijd verdedigd. In Genève loopt al lange tijd een discussie over hervorming van de WTO en het internationale draaiboek. De Commissie geeft nu aan dat de huidige regels niet langer voldoen. Mogelijk moet je met een groep gelijkgestemde landen verder samen optrekken.
Het is daarom belangrijk dat de EU handelsakkoorden sluit met landen en markten die een alternatief bieden voor de Amerikaanse markt. De Europese Commissie is mede namens Nederland aan het onderhandelen met landen in Azië en het Midden-Oosten. Voorbeelden: India, Indonesië, Thailand. Er lopen ook gesprekken met de CTPPP (blok van landen rond de Stille Oceaan). Nederland exporteert agrarische producten en diensten naar dit deel van de wereld. Er zijn al handelsakkoorden met landen als Japan, Zuid-Korea en Vietnam, die voordelig zijn voor de Nederlandse agrarische sector.
Vervolg: hebben we nu een deal of niet?
Nu de Europese Commissie productlijsten en meer details heeft gepubliceerd, is het woord aan het Europees Parlement en de EU-lidstaten. De Europese Commissie gaf eerder aan met de VS te hebben onderhandeld op basis van een mandaat, maar dat laat onverlet dat er nog geen officieel akkoord is. De vraag is of de EU nog veel manoeuvreerruimte heeft, gezien de dreigementen van President Trump, bijvoorbeeld als het gaat om wetgeving die de techbedrijven raakt, zoals de digital services act. De positie van de auto-industrie ligt ook erg gevoelig.
Bron: LTO
