Nu het Finse aardbeienseizoen van 2025 erop zit, kijken telers terug op een pittige zomer die uiteindelijk toch veel heeft opgeleverd. Het grillige weer maakte duidelijk wat er gevraagd wordt van de teelt, de planten én de flexibiliteit van de teler.
Ondanks de zorgen vooraf, meldden veel telers dat de oogst gelijkmatiger verliep dan in voorgaande jaren. Volgens Eija Lankinen, docent Kasteelt en Verticale Teelt aan de Häme University of Applied Sciences, kwam dat door een combinatie van natuurlijke en strategische factoren.
Doordragende rassen: logica en beperkingen
Doordragende (dagneutrale) aardbeien geven onafhankelijk van het licht fruit – een groot voordeel in het noorden. Toch verloopt de oogst niet volledig gelijkmatig: vaak vallen er plotselinge gaten tussen de pieken.
"Dagneutrale rassen kunnen in Finland de hele zomer door fruit geven, juist omdat de daglengte zo varieert," aldus Eija. "Maar zodra het echt warm wordt, stopt de bloemaanleg tijdelijk."
Daarnaast speelt de vruchtbelasting mee. "Een plant die enorm veel vruchten draagt, heeft geen energie meer over om nieuwe bloemen te maken. Na een piekoogst lijkt de plant echt even te moeten pauzeren. Dat zie ik elk jaar weer."
© HAMK
Planttype bepaalt het oogstverloop
Het type plantgoed waarmee je begint – mini-trays, trays of wachtbedplanten – beïnvloedt sterk hoe het seizoen verloopt. "Mini-trayplanten geven in het begin minder bloemen, waardoor de tussenpozen tussen pieken korter zijn en de oogst gelijkmatiger verdeeld wordt," legt Eija uit.
Daar staat tegenover dat je zo de hoogste prijzen aan het begin van het seizoen misloopt. "Wil je een flinke vroege oogst binnenhalen, dan zijn mini-trays niet ideaal. Daarom kiezen veel telers voor gewone of zware trayplanten."
Wachtbedplanten leveren vaak een enorme eerste opbrengst, maar worden zelden toegepast in tunnels met doordragende rassen. "In folietunnels zijn WB-planten niet populair, vooral omdat planten arbeidsintensiever is. Toch zijn er telers die vasthouden aan een vroege piek."
© HAMK
Koele start bracht balans
Een kille, natte vroege zomer remde de groei af, maar pakte uiteindelijk positief uit.
"Het seizoen begon koud en nat. Daardoor kwam de oogst laat op gang en kregen de planten niet meteen een zware vruchtlast te verwerken."
Met die rustige start konden wortels zich beter ontwikkelen. "De planten hadden tijd om goed aan te slaan, zonder direct te moeten overleven in de hitte. Dat maakt echt verschil," aldus Eija. "Ook bij houtige gewassen zie ik dat een koelere zomer vaak sterkere jonge planten oplevert. In Finland, met onze lange dagen, werkt dat net zo."
© HAMK
Polytunnels: nuttig, maar geen wondermiddel
Hoewel veel aardbeien onder folie groeien, blijft het weer bepalend. "Tunnels beschermen goed tegen regen en hagel en dempen extreme temperaturen, maar je hebt nooit de volledige controle van een kas. Omdat het begin zo koud was, hielden veel telers de tunnels dicht. Daardoor werd het te vochtig."
Dat leidde al vroeg in het seizoen tot schimmelproblemen. "Botrytis cinerea kwam snel op bij die hoge luchtvochtigheid. Later, in juli, sloeg juist de hitte toe. Dan zie je de smaak achteruitgaan, vooral bij rassen als Favori en Murano."
© HAMK
Raseigenschappen en weersinvloeden
Het wisselvallige weer liet de verschillen tussen populaire doordragers dit jaar duidelijk zien. "Florice hield qua bloei en vruchtzetting beter stand bij schommelende temperaturen dan Favori," zegt Eija. "Al is Florice nog vrij nieuw, dus het is te vroeg voor harde conclusies."
Over smaak waren de meningen verdeeld. "Favori en Murano verliezen beide snel aan kwaliteit als het warm blijft, zowel overdag als 's nachts. Dat zien we elk jaar opnieuw."
Qua ziekten viel het mee. "Door de koele start waren er nauwelijks schimmelproblemen bij Favori en Florice."
© HAMK
Vooruitkijken en spreiden
"Je kunt sturen op ervaringen uit voorgaande jaren, maar je moet altijd rekening houden met tegenvallers. En niet alles ligt in handen van de teler."
Een belangrijk punt is het spreiden van de aanplant. "Op grotere bedrijven kun je zo risico's beter verdelen en flexibeler bepalen wanneer je de markt opgaat."
Toch waarschuwt Eija voor teveel rassen tegelijk. "Het is verleidelijk om met veel rassen te werken om het seizoen te verlengen, maar dat maakt bemesten, water geven en gewasbeheer veel complexer. Vaak is het slimmer om op enkele sterke types te focussen en die optimaal te telen."
Meer halen uit tunneltechniek
"Goede ventilatie is cruciaal, of het nu warm of vochtig is. Toch worden deuren en zijkanten van tunnels vaak nog handmatig geopend. Automatische systemen zouden veel arbeid besparen én betere omstandigheden creëren."
Zelfs bedrijven met een klimaatsysteem, zoals Priva, benutten dit niet altijd volledig.
"Veel telers hebben een Priva-computer, maar gebruiken bijvoorbeeld geen stralingssensoren om bij hitte automatisch de bemesting bij te sturen. Dat is zonde – hopelijk verandert dat met meer scholing."
© HAMK
Toekomst: selectie en precisie
De uitdagingen van dit jaar laten zien waar veredeling en techniek zich op moeten richten.
"Met steeds grilliger weer moeten rassen beter bestand zijn tegen extremen. Maar ook telers zullen preciezer moeten werken."
Ze ziet kansen in AI-gestuurde systemen die telers helpen sneller en slimmer beslissingen te nemen. "Door op tijd beter af te stemmen – bijvoorbeeld water geven of bemesten op basis van weersverwachtingen – kunnen we nu al winst boeken, ook met bestaande rassen."
Kwaliteit van smaak, opbrengst, ziekteresistentie en houdbaarheid blijven prioriteiten in de veredeling. Daarnaast zijn goed waterbeheer, biostimulanten en datagestuurde teelt cruciaal.
Kijken, noteren, leren
Tot slot benadrukt Eija het belang van blijven leren en registreren.
"We moeten efficiënter worden en blijven bijleren. Het gewas, de watergift en het klimaat – zowel binnen als buiten – moet je continu volgen."
"Door goed te observeren en data vast te leggen kun je seizoenen echt vergelijken en conclusies trekken. Daarom geloof ik sterk in digitale registratiesystemen voor de moderne teelt."
Voor meer informatie:
Eija Lankinen, docent Kasteelt en Verticale Teelt
Häme University of Applied Sciences
Lepaantie 129,
14610 Lepaa
+358 50 5944114
[email protected]
www.hamk.fi
