Tholen - In de Nederlandse supermarkten zijn verspakketten niet meer weg te denken. Waar ze tien jaar geleden nog een niche vormden, zijn ze inmiddels uitgegroeid tot een volwassen segment. Vooral jonge gezinnen en stedelijke huishoudens grijpen naar de kartonnen dozen met verse ingrediënten en een recept om zelf eenvoudig, lekker en gezond te koken, zonder verspilling. Achter dat nieuwe schap gaat een complexe AGF-keten schuil, waarin telers, producenten en leveranciers zich aanpassen. Groenten als bloemkool en prei illustreren die verschuiving.
Korte prei in EPS krat
Mini-bloemkool
"Bloemkooltjes worden speciaal geteeld voor verspakketten," zegt Robert Vogel van AGF-Direct. "Het gaat zeker niet om restpartijen of toevallige kleine exemplaren. Je moet het echt plannen in je teeltprogramma." De bloemkolen zijn afkomstig van reguliere rassen, maar worden eerder geoogst en nauwkeurig geselecteerd op gewicht en diameter.
De behoefte aan zulke maatvoering komt rechtstreeks voort uit de wensen van de verpakkers. "We kopen maat 14 in," zegt Kristian Wijers, Manager Inkoop bij Heemskerk fresh & easy. "Ook wij zien in de markt grote verschillen in maatsortering en zelfs in kwarten gesneden bloemkolen. Dat eerste doen wij alleen als er grote beschikbaarheidsissues zijn, maar bloemkolen in kwarten snijden doen wij nooit en daar blijven wij bewust van weg, want het doet enorm afbreuk aan de kwaliteit."
Kwaliteit staat centraal, en die vergt planning. Robert benadrukt dat telers tijdig moeten weten of er vraag is. "Als een supermarktketen volgende week een actie wil met kleine bloemkool in een verspakket, is dat te laat. De teler moet weken of maanden vooraf weten dat er vraag komt." In de praktijk betekent dat een intensievere samenwerking tussen telers en verpakkers, en een vorm van contractteelt die weinig ruimte laat voor daghandel. Robert: "Het maakt een teler niet uit of hij grote of kleine bloemkolen oogst, zolang prijzen en volumes op voorhand zijn afgesproken."
Voor Heemskerk fresh & easy is dit inmiddels praktijk. "Uiteraard heeft de groei van verspakketten geleid tot andere eisen en andere manieren van werken bij ons en bij onze telers. Zo worden er op dit moment zelfs specifieke rassen geteeld voor de maat 14 bloemkooltjes," vertelt Kristian. "Aan de andere kant kan het soms ook efficiënter zijn om in eenzelfde bloemkoolveld in één keer de grote en kleine kolen te oogsten waardoor je maar één keer door het veld hoeft."
Precieze prei
Prei wordt niet specifiek op lengte geteeld. De kracht van prei is juist dat het jaarrond geteeld wordt. Het grootste deel wordt versneden als soepgroente, maar tegenwoordig speelt prei een hoofdrol in verspakketten. Met name in soep- en curryvarianten is de groente een vaste waarde. Jordi van den Bosch van Freeland ziet dan ook een duidelijke toename in de vraag naar gesorteerde prei voor verspakketten. "Onze prei is een ingekorte, lange of korte prei," legt hij uit. "Die komt uiteindelijk vaak in verspakketten of in de supermarkt terecht."
Het gaat om prei die machinaal of handmatig wordt ingekort, een nauwkeurige klus. "Je mag niet in het leven snijden," aldus Jordi. "Dat beïnvloedt de houdbaarheid nadelig. Prei wordt heel kort afgesneden aan de onderkant waarbij een stompje van de wortels overblijft. Afhankelijk van de lengte wordt de bovenkant ook iets ingekort of laten we de wortel eraan."
Eigenlijk zijn er twee varianten prei. Prei die overdwars of in de lengte van een EPS-kist past. "Korte prei kan je zo in het verspakket leggen. De grote, lange prei is daar simpelweg te lang voor," zegt Jordi. Korte prei vereist meer arbeid en leidt tot meer afval bij de teler. "Je snijdt gewoon heel wat gewicht eraf. Daarom wordt dit type prei ook vaker per stuk verkocht in plaats van per kilo." Volgens Jordi zijn er geen specifieke rassen voor korte prei. "Er wordt gewerkt met gewone rassen, aangepast op seizoen en locatie. De bewerking gebeurt vooral na de oogst."
Geen broccoli, wel bewaargroente
Hoewel de markt voor verspakketten sterk is gegroeid en het aanbod aan recepten divers is, valt op dat de gebruikte groenten beperkt blijven tot een herkenbaar palet: prei, wortel, paprika, aubergine, courgette en bloemkool. Robert: "Broccoli zie je nauwelijks in pakketten, terwijl die er mijns inziens prima in zou kunnen. Maar de derving wordt als risico gezien."
Bij Heemskerk fresh & easy speelt houdbaarheid een belangrijke rol in de productkeuze. "We maken bewust gebruik van groenten die langer houdbaar zijn," zegt Simon Kloos, Manager Productontwikkeling. "Onder andere omdat de verspakketten ongekoeld gepresenteerd worden." Heemskerk fresh & easy is de enige aanbieder in het ongekoelde schap die een TGT (te gebruiken tot) op de verpakking zet. "We zijn bezig met het verlengen van de TGT's. Dat is een genuanceerd proces tussen inkoop, kwaliteitstesten en continu bijsturen, om derving bij onze klanten te verlagen." Voor minder lang houdbare groenten zoals broccoli is er dus juist minder ruimte.
Intensieve samenwerking
De opmars van verspakketten zorgt voor een intensievere ketensamenwerking. Telers telen op maat, verwerkers bewerken nauwkeurig en verpakkers plannen ver vooruit. Voor Heemskerk fresh & easy betekent dat nauwelijks nog daghandel: "Om de beste kwaliteit en leverperformance te kunnen garanderen, kopen wij nagenoeg nooit op de daghandel. Wij geloven dat intensieve samenwerking met onze telers uiteindelijk op alle vlakken door de hele keten heen meer opbrengt," aldus Kristian.
Kleine bloemkool en korte prei betekent overigens niet minder groenten op het bord. "Er is steeds meer aandacht voor het aandeel groenten per persoon en dit juichen wij natuurlijk van harte toe. Wij houden er bij de ontwikkeling van nieuwe recepten rekening mee dat er altijd minimaal 200 gram groenten per persoon in het verspakket zit," besluit Simon.
Dit artikel verscheen eerder in editie 8, 39e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
AGF-direct 
Groothandelsmarkt 2
1681 NN Zwaagdijk
Tel: 085-3032633
https://www.agfdirect.nl
[email protected]
Freeland 
Nijbracht 126
7821 CE Emmen
Tel +31 591 670576
https://www.freeland.nl
[email protected]
Heemskerk
Maerten van Heemskerckplein 1
1964 EZ Heemskerk
https://www.heemskerk.nl
[email protected]
