Tholen - Radijsteler Yilmaz Radijs heeft dit seizoen op 11 hectare niet alleen gele vanglinten, maar ook witte vangplaten hangen. Of soms al snel witte vangplaten met zwarte spikkeltjes. Het zijn koolvliegen die maar wat graag op de met het feromoon PheroRadicum uitgeruste vangplaten afkomen.
Yilmaz Radijs zet de vangplaten van HortiPro, die laag boven het gewas hangen, in om de ontwikkeling van koolvlieg nauwkeurig te monitoren. Teeltman Wilfred van den Berg en commercieel technisch specialist Ron Kleijn van Van Iperen bespreken wekelijks de resultaten. Samen kijken ze ook waar en wanneer er alsnog met een bespuiting tegen de koolvlieg ingegrepen moet worden. Doet een teler dat niet of niet op tijd, dan is het gevaar dat de larven van de koolvlieg de radijsknolletjes aanvreten. Het liefst spuit een teler niet, maar aangevreten radijzen verkopen is ook geen optie.
© Thijmen Tiersma | GroentenNieuws.nl
Vangplaat met het feromoon PheorRadicum van HortiPro in de kassen bij Yilmaz Radijs in 's-Gravenzande.
Preventief spuitschema werkt niet meer
Om hun gewas te beschermen gebruiken telers gewasbeschermingsmiddelen. In de radijsteelt zijn er momenteel nog maar enkele middelen beschikbaar om in te zetten tegen koolvlieg.
"Vroeger stelden we met telers een preventief spuitschema op. Inmiddels zie je het pakket met middelen zo hard teruglopen dat het op die manier niet meer gaat", weet Ron, die geregeld bij de vergaderingen zit van de landelijke commissie radijs van brancheorganisatie Glastuinbouw Nederland. Niet al de tegen koolvlieg in radijs toegelaten middelen pakken alle stadia van de koolvlieg aan. "En bovendien is het aantal toegelaten toepassingen beperkt. Met een preventief spuitschema loop je dan al snel vast."
© Ron Kleijn
Aantasting in radijs door koolvlieg
Monitoring op vangplaat of piketpaaltjes
Met het wegvallen van chemische middelen krijgt de koolvlieg (Delia radicum) meer ruimte om zich het hele jaar door te ontwikkelen in kassen. Telers maken steeds vaker gebruik van biologische oplossingen, maar ervaren soms dat ze achter de feiten aanlopen. Reden voor HortiPro om enkele jaren geleden het feromoon PheroRadicum te ontwikkelen, en later ook de monitoringspiketpaal, de PheroPole™.
In de kassen van Yilmaz Radijs komen we eind juni die monitoringspiketpaaltjes, die lijken op de bermpaaltjes langs autowegen, niet tegen. "Omdat we met machines door het gewas rijden blijkt dit voor ons niet praktisch", legt Wilfred uit. In plaats daarvan zijn vangplaten aan de kaspoot bevestigd, met een magneethaak. "Steeds meer radijstelers werken op die manier met PheroRadicum", weet Ron.
© Thijmen Tiersma | GroentenNieuws.nl
Met een magneethaak wordt de vangplaat met PheroRadicum aan de kaspoot geplaatst.
Preventief inzetten vóór de eerste vlucht
In totaal hangen er bij Yilmaz Radijs 30 vangplaten met het feromoon per hectare. Wilfred en zijn collega-teeltman lopen de vangplaten regelmatig na om te tellen. Dat kost best wat tijd, erkent hij, maar het levert hem wel inzicht op in de plaagontwikkeling. "De ene week kom je per plaat maar 1 of 2 vliegen tegen en de week erop kunnen dat er zomaar 20 zijn. Het kan de ene keer in de ene hoek van de kas zijn, en dan weer ergens anders. De koolvlieg verspreidt zich snel."
Lennart Simonse van HortiPro kan dat beamen. Hij loopt onder meer ook in buitenteelten wekelijks de vangplaten of monitoringspaaltjes af om vliegen te tellen, en ziet hier soms al opvallend vroeg in het jaar activiteit. "Buiten is bekend dat de koolvlieg drie vluchten per jaar heeft. Binnen kunnen dat er meer zijn." De eerste vlucht vindt in het voorjaar plaats. "Daarna legt een vlieg eitjes, die weer larven worden en poppen, waaruit nieuwe vliegen komen. Dat is de tweede vlucht en daarna herhaalt de cyclus zich."
© Thijmen Tiersma | GroentenNieuws.nl
Ron Kleijn van Van Iperen bekijkt de vangst van dichtbij. Wilfred kiest ervoor de koolvliegen met een pincet te verwijderen bij het tellen. Een alternatief is ze omcirkelen met stift.
Ervaring met feromonen
In totaal heeft Yilmaz Radijs dertien kassen waar men radijs teelt. Het verschilt per kas hoe de plaagdruk is. Van de kassen waar de radijsteler nu op grote schaal met PheroRadicum werkt, valt het hem op dat in een wat oudere kas de plaagdruk beperkt is, terwijl in de modernere, meer gesloten kas, de plaagdruk hoger is. Waar uit monitoring blijkt dat het aantal koolvliegen te veel toeneemt, wordt ingegrepen. "Daarbij is het advies altijd om dat volvelds te doen", geeft Ron aan. "Anders ben je heel snel door je aantal toepassingen heen en ben je bovendien het probleem alleen aan het opschuiven."
Bij Yilmaz Radijs waren ze er snel bij toen HortiPro met de ontwikkeling van PheroRadicum begon. Op de tuin waar Wilfred, Ron en Lennart maandagmiddag een bakkie doen, werden de eerste effectiviteitsproeven gedaan. Inmiddels is het voor de Westlandse radijsteler het tweede jaar dat er op grote schaal met de monitoring van koolvlieg met feromonen wordt gewerkt, weet Wilfred, die zelf nog vrij nieuw in de radijsteelt is. Hij werkte eerder in de tomaten, waar hij al ervaring opdeed met de inzet van feromonen tegen Tuta absoluta. "Aan de temperatuur in de radijskassen in de winter moest ik wel even wennen", lacht hij. Radijs is een zogenaamde koude teelt.
© Thijmen Tiersma | GroentenNieuws.nl
Wilfred van den Berg is teeltman bij Yilmaz Radijs
Ook andere plagen in radijs biologisch bestrijden
Iedere teelt heeft zo zijn eigen uitdagingen met ziekten en plagen. In radijs is dat dus koolvlieg, maar ook de stromijt is een probleeminsect. Ron: "We zijn sinds kort bezig met onderzoek om te kijken hoe we deze plaag biologisch kunnen bestrijden. Daarbij kijken we naar monitoring, en onderzoeken we ook de inzet van stikstof."
Wilfred gaat ervan uit dat er op termijn steeds meer preventief gewerkt gaat worden, zoals nu met de monitoring van koolvlieg PheroRadicum. Hij lacht: "Als we straks op alle tuinen op deze manier gaan werken, dan wordt dat een flinke klus. Dan hebben we een scoutmedewerker nodig, zoals ze in sommige andere grote teelten ook al hebben. Maar ik denk dat je in de toekomst geen keus hebt, als het aantal middelen blijft afnemen. Daarom zetten we nu alvast in op deze strategie."
© Thijmen Tiersma | GroentenNieuws.nl
Het advies is om minimaal 20 witte vangplaten met PheroRadicum per hectare te plaatsen, laag boven het gewas.
© HortiPro
PheroPole™ in radijsproef. Aan een handige manier om de paal tussen korte kasteelten door schoon te maken wordt gewerkt.
© HortiPro
Ook met witte vanglinten is getest, maar die blijken de machines te veel in de weg te zitten.
Voor meer informatie:
Eric Kerklaan en Lennart Simonse
HortiPro
[email protected]
www.hortipro.com
Ron Kleijn
Van Iperen
[email protected]
www.iperen.com
Yilmaz Radijs
[email protected]
www.yilmazradijs.nl
