Tholen - Op een dinsdagmiddag eind april rijdt er een groene vrachtwagen het parkeerterrein in Oude-Tonge op. Bakker Barendrecht komt radijs halen bij teler Ad Coolbergen. Tot zover niets bijzonders. Ad teelt al sinds jaar en dag voor het handelsbedrijf dat de supermarkten van Albert Heijn belevert. Nieuw is dat sinds begin dit jaar de familienaam Coolbergen weer op de gevel van de inpakhal prijkt.
Op een zonnige dinsdagmiddag eind april zit het oogsten er al op. Er is vroeg gestart, voor de grote warmte uit. In de inpakhal, waar de radio nog op standje wakker worden staat, worden de laatste radijsjes verwerkt en verpakt, om daarna naar de koelcel te gaan. Van daaruit gaan ze op transport, via handelsbedrijf Bakker Barendrecht naar de supermarkten van Albert Heijn, of Delhaize in België. Het proces kan Ad Coolbergen (55) wel dromen. Sinds 2000 levert hij al via Bakker Barendrecht aan Albert Heijn.
Ad Coolbergen gaat sinds 1 januari weer zelfstandig de toekomst in met zijn bedrijf.
Radijs telen doen ze in Oude-Tonge al veel langer. Vader Jan richt het bedrijf in 1963 op. In een kas van 3000 vierkante meter wordt radijs dan nog niet geteeld, maar wel tomaten, snijbonen en sla. In de jaren negentig nemen zonen Ad en Willem-Jan het op dat moment al volledig in radijs gespecialiseerde bedrijf over. In Oude-Tonge groeit het areaal, na de laatste uitbreiding in 2019, tot 14 hectare kas. Op dat moment zit broer Willem-Jan al fulltime in Italië. Daar is in 2002, in samenwerking met de familie Cornelissen uit Melderslo, begonnen met radijs te telen. Dat doet men onder de naam Ortolanda. In 2017 kiezen de nauw samenwerkende telers er, na jaren van succesvol samenwerken, voor om ook in Nederland de naam Ortolanda te gaan voeren. Vanaf dat moment is het Ortolanda Oude-Tonge, en Ortolanda Melderslo.
Na de eerste kas in 1963 is Coolbergen nieuwe kassen blijven bouwen. De laatste kas is in 2019 gebouwd.
Even schakelen
Sinds 1 januari 2025 is het radijsbedrijf uit Oude-Tonge weer zelfstandig. Daags voor Kerst is het nieuws met de buitenwereld gedeeld. De stap om zelfstandig verder te gaan, valt op. In de tuinbouw gaat het vandaag de dag immers veel over schaalvergroting. De tien grootste tomatentelers in Nederland hebben samen inmiddels de helft van het areaal van zo'n 1.700 hectare in handen. Ook in de radijsteelt hebben bedrijven niet stilgezeten. Op een andere schaal dan in de tomaten weliswaar is ook hier tegenwoordig een aantal spelers van formaat actief.
Met 14 hectare kas doet Coolbergen in dit speelveld goed mee. Toch had Ad een paar jaar terug niet gedacht deze stap, tegen de trend in, te zetten. "Zo'n twee à drie jaar terug zag ik dit niet aankomen," geeft hij in de kantine bij een bak koffie aan. De afgelopen jaren zag hij de derde generatie in het bedrijf Ortolanda instappen, en het bedrijf vooral in Italië hard groeien. "Al hebben we sinds onze stap naar Italië ook hier niet stilgezeten," zegt hij met gevoel voor understatement. Er staat aan de Magdalenadijk een modern glastuinbouwbedrijf, dat gestaag is blijven groeien.
Toch is de meeste groei de laatste jaren in Italië gerealiseerd, in Borgo Grappa. Het was Ad die er in 2000 met een groep telers heen ging. In 2002 werd de eerste grond gekocht en zijn de eerste kassen gebouwd. In 2002 stonden de eerste kassen er. Zelf kwam Ad de laatste jaren al minder in Italië. Broer Willem-Jan was de man voor Italië, en tegenwoordig helpt ook de derde generatie mee. "Zij hebben de focus op Italië liggen en hebben de keuze gemaakt om binnen Ortolanda met twee locaties verder te gaan. Het is goed dat de jongeren hun eigen keuzes hebben gemaakt, maar ik heb wel even moeten schakelen."
De strategische keuze binnen Ortolanda is in goed overleg gemaakt, en al ruim voordat het nieuws eind vorig jaar naar buiten kwam, benadrukt Ad. "Ik geloof nog altijd in de kracht van de combinatie van drie bedrijven, met ieder eigen klanten. Laat ik het zo zeggen: als ze de keuze hadden gemaakt om met twee locaties in Nederland verder te gaan, en niet in Italië, dan was ik nog veel meer verbaasd geweest." Na de keuze om los van elkaar verder te gaan zijn de goede contacten er gebleven. "Ik spreek ze nog vaak en we werken ook samen. Zo beleveren we soms nog steeds samen één klant en ook teelttechnisch is er overleg."
De radijsteelt is een grondteelt. De radijs wordt na de oogst gewassen.
Nieuwe ontwikkelingen
Thuis in de kassen in Oude-Tonge kon hij zelf vorig jaar alvast wennen aan de nieuwe realiteit. "Waar ik eerst met Melchior (zijn neefje, red.) samenwerkte in Oude-Tonge, stond ik er vorig jaar weer alleen voor." Of nou ja, alleen, zijn vader Jan helpt, als zijn gezondheid het toelaat, nog altijd met het frezen van de grond, zijn vrouw Mieke is zijn steun en toeverlaat, en ook zijn beide dochters hebben momenteel hun rol in het bedrijf. Iets dat hij een paar jaar terug ook niet had zien aankomen, erkent hij. "Deze stap naar zelfstandigheid geeft ook weer ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Ik ben blij dat mijn dochters nu uit zichzelf interesse tonen in het familiebedrijf. Enkele jaren geleden zijn hier al eens gesprekken over gevoerd, maar toen waren zij nog jonger en was de situatie anders."
Dochter Dionne heeft een HR-achtergrond en werkt daarnaast één dag per week mee op het bedrijf. Dochter Maureen komt na haar studie Voeding en Gezondheid eerdaags weer in de buurt wonen. "Dionne is naast HR goed in sociale media en dat komt nu goed van pas. We hebben samen met een creatief bureau een nieuwe frisse merkstijl ontwikkeld en ook een nieuwe website die past bij de visie en ambities van ons familiebedrijf."
2025 is voor de radijsteler uit Oude-Tonge verder een jaar van even 'pas op de plaats maken' én de marathon van New York, die Ad in november wil gaan lopen. In coronatijd liep hij in Rotterdam zijn eerste, in Valencia vorig jaar zijn tweede. Zijn vrouw Mieke gaat dan mee. Thuis in Oude-Tonge ligt de focus bedrijfsmatig nu eerst op het organisatorisch goed voor de toekomst klaarzetten van het bedrijf.
Nieuwe loods en nieuwe verpakkingslijn
Toen duidelijk werd dat Coolbergen weer zelfstandig verder zou gaan, heeft Ad eens goed rondgekeken binnen zijn bestaande team. Wie kan en wil extra taken oppakken? Zowel voor de teelt als voor het verpakken heeft hij steunpilaren al in huis. "Als ik weg moet of wil, dan kan dat en is er een goede vervanger." Mochten zijn dochters op termijn toch weer hun eigen weg gaan, dan is dat voor de 55-jarige teler ook goed. Als er een ding is wat Ad namelijk geleerd heeft van de afgelopen jaren, dan is het dat hij niet te ver vooruit moet kijken. "Ik was redelijk overtuigd welke kant we op zouden gaan, maar het liep toch anders. Op mijn 55e kan ik nog steeds leren. Het is zaak flexibel te zijn."
Dat Ad flexibel is, blijkt wel uit dat hij vorig jaar in de aanloop naar het weer zelfstandig verder gaan nog wel even de loods heeft uitgebreid en een nieuwe verpakkingslijn heeft geïnstalleerd. Het typeert de ondernemer die nog vol plannen en ideeën zit. "Ik vind het vak veel te leuk, ik houd ervan te ondernemen en blijf ambitieus. Ik stap altijd open voor nieuwe ideeën. Ook ik zie moeilijkheden, maar ik zie er vooral ook de uitdaging in."
Mixbakjes met snackradijs op de verpakkingslijn bij Coolbergen. De teler investeerde de laatste jaren in nieuwe machines en wil ook volgend jaar weer een nieuwe machinelijn plaatsen.
Energie
Als het over moeilijkheden gaat, dan komt onder meer energie om de hoek kijken, en politieke keuzes die hier gemaakt worden. Energie is een uitdaging voor de glastuinbouw, en ook voor de radijsteelt, een nochtans koude teelt waarin weinig gestookt wordt. "Het is in onze teelt een stuk lastiger om gas te besparen, omdat we al zo weinig stoken. Probeer maar eens de investering rond te rekenen om van 3 naar 2 kuub gas per vierkante meter per jaar te gaan. Dat is niet realistisch."
Ondertussen ziet hij de energiebelasting alsmaar stijgen. "De winterteelt van radijs in Nederland wordt op die manier wel steeds moeilijker." Ondanks die zorgen ziet Ad de toekomst van de radijsteelt positief in. "De Nederlandse radijstelers zijn innovatief en fanatiek. Zoals je de grondteelt van sla nu soms ziet doodbloeden, ga je dat in radijs niet meemaken. Daar ben ik van overtuigd."
Anticiperen
Eind april met een uitbundig zonnetje boven de kassen is er van stoken geen sprake. Sterker nog, de radijsteler koos er dit opvallend zonnige voorjaar voor vroeger te krijten. Het krijt zat er begin april al op, waar dat vorig jaar pas begin mei zo was. De periode tussen zaaien en oogsten kan bijna niet korter met dit zonnige weer. "Als we nu zaaien, hebben we over vier weken radijs. Nog iets later in het seizoen kan het zelfs in 3,5 week." Met de oogstvoorspelling in Oude-Tonge zit het wel snor. De ervaring van teler Ad helpt hier ook bij. "Met onze ervaring en die van onze trouwe partners kunnen we goed de acties in de supermarkten plannen."
De radijsteelt is sterk geautomatiseerd. Coolbergen werkt op 14 hectare met een team van zo'n 20 mensen.
Na Pasen is er sprake van een dipje in de handel in bosradijs. Sowieso is er duidelijk sprake van een daling van bosradijs, ten faveure van losse radijs. "We zijn meer losse radijs gaan leveren, in zakjes van 200 gram en ook in topsealverpakkingen." Twee jaar terugkwam daar een nieuw product bij, een mix van drie kleuren radijs in een topsealverpakking. "Dat was echt een innovatie, waarmee we Product van het Jaar zijn geworden." Coolbergen teelt de diverse kleurtjes radijs tegenwoordig voor de mix van Albert Heijn én voor Delhaize. "Na de succesvolle introductie hebben we ook van andere klanten vragen kregen, maar wij werken voor de retail in de Benelux exclusief voor Albert Heijn en Delhaize."
Losse radijs groeit ten koste van bosradijs, met hier een voorbeeld van radijs als snackgroente in zakjes van 200 gram.
Om te anticiperen op de stijging van de losse radijs ten koste van bosradijs is het aantal flowpackmachines voor bosradijs in Oude-Tonge teruggeschroefd van 4 naar 2. Daarvoor in de plaats zijn machinelijnen gekomen voor het verpakken van losse radijs. Ook in de nieuw aangebouwde loods is hier ruimte voor. "Ik verwacht hier volgend jaar een vierde lijn voor het verpakken van losse radijs te installeren," zegt Ad. "Ik wil graag capaciteit hebben, zodat we goed in kunnen springen op acties als dat nodig is."
Ad is én blijft een echte Bakker-teler, die wel goed vooruitkijkt, maar niet te ver vooruit. Ook sportief niet. Onder de vier uur in New York is voor 2025 het doel. Het specifiek trainen moet eind april nog starten, maar met de basisconditie van de actieve teler zit het wel goed, en aan zijn enthousiasme zal het, net als bij het runnen van zijn bedrijf, ook niet liggen.
Dit artikel verscheen eerder in editie 4, 39e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Coolbergen
[email protected]
www.coolbergen.com
