Tholen - Gisteren viel rond 12.33 uur in Spanje en Portugal plotseling overal de stroom uit, wat leidde tot chaos: vlieg- en treinverkeer vielen stil, communicatie viel weg, en duizenden reizigers strandden, meldt de NOS. Winkels, evenementen en digitale systemen kwamen stil te liggen, wat leidde tot grote economische schade, mogelijk tot 4,5 miljard euro in Spanje. De oorzaak van de storing is nog onbekend. Volgens de Portugese netbeheerder REN zou een zeldzaam weerfenomeen in Spanje, mogelijk veroorzaakt door temperatuurverschillen, de boosdoener zijn, maar de Spaanse premier waarschuwt dat het onderzoek nog loopt en speculatie te vroeg is. Inmiddels lijkt de stroomstoring in Spanje en Portugal vrijwel volledig verholpen.
Kees: "Doordat alles donker was, kon je wel prachtig de sterren zien. Het was een bijzondere nacht"
"Inmiddels is alles weer hersteld bij ons", zo vertelt Kees Havenaar van Frutas Luna, die aangeeft dat de gevolgen, op wat vertragingen na, mee lijken te vallen. "Alleen je gaat weer even back to basic. Je hebt geen internet en geen licht, waardoor je echt eventjes klem komt te zitten. Dan kom je er ook achter hoe afhankelijk iedereen is van het internet. Dan is een uurtje nog te overzien, maar dit was 20 uur lang. Dan valt alle communicatie weg. Eerst verwacht je nog dat het een storing bij jezelf is en ga je naar de meterkast, maar dan hoor je dat het op provinciaal niveau, dus Almeria, ook is. Vervolgens bleek het zelfs het hele schiereiland te zijn. Dan wordt het wel even spannend, want je kunt ook geen updates opzoeken zonder internet. Het is dan echt even terug naar de tijd waarbij je met zijn allen rond de radio op batterijen zit om te horen wat er aan de hand is."
Vervolgens werd op het bedrijf al snel besloten dat er niets meer te doen viel. "Op een gegeven moment kwamen we erachter dat het grootschalig was en dan stuur je iedereen naar huis, want er kon toch niets gedaan worden", legt Kees uit. "Je gaat niet zomaar op de bonnefooi dingen doen. Uiteindelijk was er vanochtend om kwart over 8 weer licht en om 9 uur stond iedereen weer paraat. Dan ga je alles gelijk weer oppakken en opstarten, dus inmiddels zijn we weer op normale voet aan het werk." Of er gevolgen zijn, is volgens hem, moeilijk te zeggen. "Dat is nog even afwachten, maar ik verwacht dat het meevalt. Verpakkers hebben natuurlijk wel even stilgelegen, dus dat is opgeschoven. Verder was er links en rechts wat paniek, omdat er niet geladen kon worden. Toch zullen er, op wat vertragingen na, weinig problemen zijn. Dan heb je van je klanten wat flexibiliteit nodig dat alles wat later komt, maar dat was er wel. Gelukkig bleef het nu 'maar' bij 20 uur, want je merkt wel dat als dit een dag of 2 à 3 aanhoudt, er problemen zullen ontstaan. Dan kan het al snel dramatisch worden."
Nervositeit door vertragingen
"Zoiets komt altijd onverwachts natuurlijk", vertelt Léon van der Geer, die werkt op de commerciële afdeling van het Spaanse Sigfrido Fruit. "Gelukkig hebben we eigen stroomvoorziening, waardoor we het grootste deel van de orders uit hebben kunnen leveren. Om me heen zag ik wel dat veel bedrijven de deuren sloten en ook diverse supermarkten konden niet open blijven."
Toch is er wat spanning. "Je merkt vooral wat nervositeit", legt Ive Lambert van de Belgische importeur Starfruit uit. "Gisteren is er eigenlijk niets verpakt. Het is er allemaal wel. Meloenen komt op gang, steenfruit is er, maar als midden op de dag alles opeens stil komt te liggen, nadat er in de ochtend veel naar de pakstations is gekomen, ontstaat er een probleem. Vandaag zal het allemaal wel ingepakt worden, maar dat komt donderdag pas aan. Dan heb je in veel landen een feestdag, waardoor het naar vrijdag gaat. Alles is een beetje ontregeld."
Bij Micofruit zijn ze enigszins opgelucht door het tijdstip van de massale storing, legt de Vlaamse Sharon Veroone, werkzaam bij het bedrijf uit Valencia, uit. "Er is inderdaad een grote stroomstoring geweest, maar in Valencia was het een feestdag. Dat is ons geluk geweest. Mocht het over twee weken gebeurd zijn, wanneer wij met ons steenfruitseizoen starten, dan zou je toch kunnen spreken van een ramp. Voor de werkzaamheden op onze velden, waar we voorlopig mee bezig zijn, hebben we geen elektriciteit nodig, waardoor we er gelukkig weinig hinder van hebben ondervonden."
Chaos in Portugal
Tania Silva van de Portugese AGF-exporteur Rush Farms Portugal, verklaarde dat consumenten begonnen met het inslaan van voorraden, waardoor de schappen leeg raakten: "Het was gisteren op z'n zachtst gezegd chaotisch. In de eerste minuten hadden we nog verbinding met de buitenwereld en begrepen we dat er iets groots aan de hand was in het hele land, maar ook in Spanje en delen van Frankrijk. In sommige gebieden in Portugal waren de schappen van supermarkten en tankstations tegen 14.00 uur al leeg. Door de stroomuitval – die niet alleen elektriciteit betrof, maar ook water en mobiel signaal – raakten mensen in paniek en begonnen ze voorraden in te slaan voor zo'n vier à vijf dagen. Op sommige plekken bleven de schappen volledig leeg achter. In de komende dagen zullen alle winkels hard moeten werken om hun voorraden weer aan te vullen."
"De Portugese overheid is begonnen met het opwekken van energie via de twee belangrijkste centrales, en rond 22.00 uur gisteravond had het hele land weer stroom, water en mobiel bereik. Dit was een duidelijke herinnering aan het belang van goed waterbeheer. Tot vorige week had de sector nog de tijd om bij de overheid een aanvraag in te dienen over dit punt. We beschikken over het grootste kunstmatige meer van Europa, het Alqueva-stuwmeer, en we moeten verbindingen creëren tussen deze waterreservoirs. Niet alleen om de watervoorziening voor alle activiteiten en huishoudelijk gebruik veilig te stellen, maar ook om efficiënt elektriciteit op te wekken in geval van een nieuwe stroomstoring. Zo kunnen we voorkomen dat het hele land stilvalt wanneer Spanje ons in dergelijke situaties niet kan bijstaan, ondanks de bestaande afspraken tussen beide landen. De sector denkt daarbij niet alleen aan zichzelf, maar ook aan ziekenhuizen, luchthavens, hulpdiensten, enzovoort."
"Wat betreft de tuinbouwactiviteiten: behalve voor kastelers, was het eigenlijk een normale dag. Wat meer waterstress voor de planten, maar dat kan vandaag allemaal worden opgelost," besluit Silva optimistisch.
"Te vroeg om de economische balans op te maken"
Mariano Zapata, voorzitter van Proexport, de Vereniging van Producenten en Exporteurs van Fruit en Groenten in de regio Murcia, stelt dat het nog te vroeg is om een economische balans op te maken van de verliezen die de fruit- en groentesector mogelijk heeft geleden. "We moeten rekening houden met het feit dat het om verse producten gaat. Sommige bedrijven beschikten over noodaggregaten waarmee ze hun koelcellen aan konden houden, terwijl andere dat helaas niet konden doen."
"Over het algemeen was het gisteren een chaotische en rommelige dag, omdat we sterk afhankelijk zijn van elektriciteit. Administratief gezien, zonder communicatie met klanten en leveranciers, was het erg moeilijk om bestellingen te beheren – we weten dat veel bestellingen zelfs helemaal niet zijn binnengekomen. Ook andere processen, zoals het laden of het voorkoelen van producten, waren onmogelijk. Later zullen we bovendien claims moeten indienen en zien hoe de verzekeringen reageren," voegt hij daaraan toe.
Zelfs vanochtend hadden bedrijven in de regio Almería nog steeds geen volledig herstelde elektriciteitsvoorziening. De stroom viel geregeld uit, net als de internet- en telefoonverbindingen. Desondanks hebben de bij Proexport aangesloten bedrijven in de nachtelijke uren doorgewerkt om zo snel mogelijk weer normaal te kunnen functioneren en de levering van fruit en groenten aan Spaanse en Europese supermarktschappen te waarborgen.