Het barsten van tomaten is een bekend probleem voor veel telers, vooral in gebieden met grote temperatuurschommelingen. Umair Anwar, operationeel landbouwingenieur bij Global Farms in de Verenigde Arabische Emiraten, legt uit dat deze schommelingen een belangrijke rol spelen bij dit veelvoorkomend fenomeen.
"Tomaten barsten vooral door abrupte veranderingen tussen dag- en nachttemperaturen," zegt Umair. Overdag, bij temperaturen tussen de 25 en 35°C, draait de fotosynthese op volle toeren. Hierdoor hopen suikers zich op in het fruit, wat leidt tot een verhoogde druk binnenin de tomaat. "'s Nachts zakt de temperatuur vaak naar 10 tot 20°C, waardoor de transpiratie en wateropname vertragen. Maar door osmotische processen blijft het fruit wel water opnemen. Die interne druk wordt dan soms te groot voor de schil om aan te kunnen."
Umair komt oorspronkelijk uit Pakistan en heeft ervaring met zowel hydrocultuur als traditionele teeltmethoden in onder meer Oman en Saudi-Arabië. "Mijn specialisatie is de productie en bescherming van gewassen, en ik werk nu in zowel indoor- als buitenteeltomgevingen," licht hij toe.
Soorten barsten en hoe ze ontstaan
Umair Anwar legt uit dat de buitenste lagen van de tomaat — de cuticula en de epidermis — hun elasticiteit verliezen onder thermische stress. "Wanneer de interne druk in de tomaat stijgt, kan de schil de spanning niet meer aan en raakt ze gemakkelijker beschadigd," zegt hij. Dit leidt tot twee veelvoorkomende soorten barsten: radiale en concentrische barsten.
Radiale barsten zijn verticale scheuren die zich uitstrekken van de steel naar beneden over het oppervlak van de tomaat. "Die ontstaan meestal na een plotselinge watergift, bijvoorbeeld na zware regen of irrigatie na een droge periode," legt Umair uit. Concentrische barsten daarentegen vormen cirkels rondom de schouder van het fruit. Deze ontstaan vaak door het herhaaldelijk uitzetten en inkrimpen van de tomaat bij grote dagelijkse temperatuurschommelingen.
© Umair Anwar
Mechanismen
Umair Anwar legt de mechanismen achter de barsten in tomaten uit door te wijzen op de invloed van temperatuur en waterbalans. "Thermische uitzetting en inkrimping gebeuren elke dag: het fruit zwelt op door de hitte overdag en krimpt 's nachts wanneer de temperatuur daalt," zegt hij. "Dit dagelijkse proces van uitzetten en inkrimpen oefent aanzienlijke druk uit op de schil van de tomaat."
Hij verduidelijkt verder dat de waterbalans in de plant verstoord raakt door een combinatie van hoge transpiratie overdag en verhoogde worteldruk 's nachts. Dit zorgt ervoor dat er water in de tomaat wordt geduwd op momenten wanneer het het minst in staat is om dit op te nemen, wat leidt tot een piek in hydrostatische druk. Deze verhoogde druk kan de schil van de tomaat laten barsten. "Extreme temperaturen beïnvloeden direct de flexibiliteit van de cuticula, de beschermende laag van de tomaat. Wanneer deze zijn elasticiteit verliest, kan hij niet meer mee uitrekken met de tomaat die opzwelt, waardoor de tomaat kwetsbaarder wordt voor barsten," legt hij uit.
Factoren die ook van invloed zijn
Het aanpakken van barsten in tomaten vereist volgens Anwar een holistische benadering. "Het gaat niet alleen om temperatuurbeheer," benadrukt hij. "Je moet ook rekening houden met waterfluctuaties, vochtigheidsniveaus en de gezondheid van de wortelzone. Elke factor speelt een rol in hoe goed het fruit zich kan aanpassen aan veranderingen in de omgeving."
Hij wijst daarnaast op het belang van genetica en ontwikkeling. "Sommige tomatenvariëteiten zijn van nature beter bestand tegen scheuren. Het kiezen van de juiste cultivars kan een belangrijke stap zijn in de oplossing," adviseert hij. "Maar zelfs de beste variëteit kan barsten onder stress als andere factoren niet onder controle worden gehouden, zoals een onevenwichtige voeding, te snelle groei of overmatige blootstelling aan licht."
Praktische oplossingen voor telers
Om het risico op barsten te verminderen, raadt Umair een combinatie van strategieën aan, te beginnen met consistente irrigatie. "Vermijd grote schommelingen in het water geven. Druppelsystemen kunnen helpen om het vochtniveau constant te houden," legt hij uit. Vochtigheidscontrole is eveneens cruciaal. "Een hoge luchtvochtigheid 's nachts kan het vasthouden van water in de tomaten verergeren. Goede ventilatie is daarom essentieel." Daarnaast benadrukt hij dat kassen moeten worden uitgerust met schaduw, ventilatie en, indien mogelijk, actieve koelsystemen om extreme temperatuurschommelingen te beperken.
Op het gebied van voeding adviseert hij balans. "Te veel stikstof kan een te snelle groei stimuleren die de schil niet kan bijhouden."
Uiteindelijk benadrukt Umair dat bewustzijn en proactief beheer de beste middelen zijn voor telers. "Tomaten die barsten zijn geen toevallige gebeurtenis, maar een reactie op specifieke omgevings- en fysiologische stress. Als je die oorzaken begrijpt, kun je gerichte stappen ondernemen om de schade te minimaliseren en de kwaliteit van de tomaten te behouden."
Voor meer informatie:
Umair Anwar
+971 50 707 4215
+923 12 013 3636
[email protected]
www.linkedin.com/in/engr-umair-anwar
Global Farms
teeltbedrijven.global
