Resistentie tegen het ToBRFV virus is een veel voorkomend onderwerp in gesprekken tussen tomatentelers onderling en met hun adviseurs. Veredelaar en plantenvirusexpert Marcel Prins ziet dat er gemakkelijk misverstanden ontstaan en draagt vanuit zijn vakkennis graag een steentje bij aan de discussie. "Hygiënemaatregelen zijn en blijven ook belangrijk."
"Begrijp me niet verkeerd", opent Marcel het gesprek. "Natuurlijk is resistentie belangrijk in de strijd tegen het ToBRFV virus. Niet voor niets zijn wij er bij Syngenta dagelijks mee bezig om ons portfolio met resistente rassen uit te breiden. En ik zal een teler altijd adviseren om een resistent ras te telen. Maar in gesprekken met telers merken wij dat er gemakkelijk misverstanden ontstaan over dit onderwerp."
Marcel is sinds 2021 hoofd veredeling paprika en tomaat bij Syngenta Seeds. Daarvoor was hij bij Keygene 15 jaar betrokken bij de ontwikkeling en toepassing van nieuwe veredelingstechnieken en ook een hoogleraarschap toegepaste plantenvirologie prijkt op zijn cv.
Resistente onderstam
Je kunt met Marcel over veel zaken discussiëren, maar over het belang van een ToBRFV resistente onderstam heeft hij een uitgesproken mening. "Ik zou daar altijd voor kiezen. Als een plant geïnfecteerd raakt, zal het virus altijd eerst neerwaarts naar de wortelstok bewegen en daarna opwaarts door de plant trekken. Als het wortelgestel niet resistent is, krijg je daar vermeerdering van het virus en dat is het laatste wat je wilt. Voor de opbrengst hoef je het niet te laten. Bij Syngenta hebben we vier resistente onderstammen die net zo goed of beter presteren dan niet-resistente onderstammen. Dus je hoeft niet te kiezen voor een compromis; je krijgt gewoon een sterke onderstam die ook z'n steentje bijdraagt aan de beperking van het virus."
Complexe materie
Er bestaan meerdere redenen voor mogelijke misverstanden over resistentie, vertelt Marcel: "De belangrijkste reden is dat er geen officieel standaardprotocol bestaat om de effectiviteit van resistentie te meten. Ook de grenzen tussen gevoelig, intermediair en hoog resistent zijn niet hard gedefinieerd. Wanneer een veredelingsbedrijf de mate van resistentie van een nieuw ras wil vaststellen zal het dat doen bij de omstandigheden waarvoor het ras is gekweekt. Maar als dat ras dan onder andere omstandigheden wordt geteeld in de praktijk, bewust of onbewust, kan de effectiviteit van de resistentie anders uitpakken."
Ook de genetische bron of bronnen van de resistentie hebben invloed. "Daar kan ik wel een dag over praten", lacht Marcel. "Maar het wordt al gauw te ingewikkeld. Ik hoor nog wel eens zeggen dat je voor een hoge resistentie meerdere genen nodig hebt. Puur veredelingstechnisch gezien klopt die uitspraak niet. Maar wanneer bij een ras twee of meer resistenties uit verschillende bronnen zijn ingekruist, zal de resistentie waarschijnlijk sterker zijn en minder snel worden doorbroken dan bij een enkelvoudige resistentie. Maar zelfs dat is geen wet van Meden en Perzen, want er zijn voorbeelden bekend waarin een IR ras beter presteert dan een HR ras. En ook een HR ras kan na een infectie virus bevatten, zeker met de gevoelige Q PCR-detectie. Al deze zaken maken het lastig om een goede vergelijking te maken."
Plantprestatie
Syngenta zit met zijn resistentietypering voor ToBRFV altijd aan de voorzichtige kant, vertelt de veredelaar. "Wij hebben op dit moment 15 commercieel verkrijgbare rassen met ToBRFV resistentie en tientallen rassen met die resistentie in proef. Dat zijn enkelvoudige resistenties en die typeren wij als IR. Eind 2024 komt ons eerste ras op de markt met twee resistenties wat dan HR zal zijn. Omdat wij over de hele wereld veredelingsstations hebben kunnen wij onze rassen in veel klimaten en onder verschillende omstandigheden testen en daarmee verrassingen voorkomen. "
Voor telers is het volgens Marcel vooral belangrijk dat zij focussen op behoud van de effectiviteit van een resistentie en een ras beoordelen op hoe het in de kas presteert. "Het draait uiteindelijk allemaal om het resultaat voor de teler. Een resistentie is mooi maar het is vooral belangrijk om die resistentie zo weinig mogelijk op de proef te stellen want dan heb je er het langst profijt van."
En daarmee komt hij op het belang van bedrijfshygiëne. "Het zal geen nieuws zijn, maar hygiëne is van cruciaal belang om infecties buiten de deur te houden. We hebben op dat vlak in Nederland een voorsprong want we telen hier in gesloten systemen en op substraat. Het is vervolgens aan de teler om machines, materialen en kleding regelmatig te ontsmetten en het aantal mens-plant contacten te minimaliseren. Dus niet te veel verschillende mensen in de kas, goede persoonlijke hygiëne en proberen om het aantal gewashandelingen te beperken. Ook een goede zonering in de kas kan bijdragen. En houd je irrigatiewater schoon."
Het tweede aspect, zorgen voor een optimaal presterend gewas, is vooral een kwestie van de groene vingers van de teler, stelt de plantenvirusexpert. "Een plant die in zijn element is, zal altijd minder last hebben van belagers dan een plant in stress. En krijg je dan toch een infectie, dan zorgt de resistentie ervoor dat je wel een verkoopbare opbrengst behoudt. Maar een resistentie is dus geen garantie dat je geen infectie krijgt."
Voor meer informatie:
Syngenta Seeds B.V.
Tel +31 (0) 228 366411
[email protected]/nl
www.syngentavegetables.com/nl-nl