Tholen - Wie sla van eigen bodem wil, komt in de wintermaanden in kassen uit. De handel wist die sla eind vorig jaar richting de feestdagen goed te vinden. De prijzen voor onder meer kropsla waren ‘goed’. Ook in de dagen na Kerst. Tot tevredenheid van telers. Zij telen in de vollegrond, op water of soms allebei en vinden voor het product afzet bij export, groothandel, retailer of snijderij. “Als alle kikkers blijven zitten, dan gaat dat goed.”
Die constatering doet Cees van der Waal in het januarinummer van vakblad Primeur. Hij loopt al heel wat jaren mee in de slateelt. Vooral het gebied rond Ridderkerk kent hij op zijn duimpje. Tegenwoordig is Cees actief als ZZP-teler op afroep. Daardoor komt hij op veel plekken. Cees helpt met zijn eigen bedrijf Harvesting Vegetables telers met plant- en oogstwerkzaamheden in onder meer bladgewassen en kruiden. “Ik hoor weinig klachten,” geeft hij gevraagd naar de marktsituatie begin januari aan. “Oktober, november en december waren goed. De prijzen waren goed en de handel had vraag. Ook in de dagen na Kerst. Van wat ik hoor van telers waren de prijzen soms zelfs nog iets hoger.”
Cees van der Waal
Niet achterlopen
Eén van die telers is de jonge ondernemer Robbin Konsman van Konsman Vegetables. Zijn bedrijf heeft een uitgebreid assortiment slasoorten en Aziatische bladgroenten waarmee het een breed pallet afnemers bedient. De begin twintiger gelooft in grondgebonden slateelt. Hij spreekt in de tweede week van januari niet van ‘een hele wilde markt’, maar noemt de markt wel ‘goed’ qua prijzen en ook afzet. “Er zijn geen grote tekorten.” Twee jaar terug was dat wel anders weet hij, toen de Spaanse buitenteelt problemen kende. “Haast elk gewicht was toen goed.”
De kasslatelers zitten er aan het begin jaar ‘kort bij met snijden’, ziet Cees’ telersoog. Afgelopen najaar, waarin het vaak bovengemiddeld warm was voor de tijd van het jaar, liepen telers soms zelfs voor op hun planning. “In de kas lagen telers bij de omschakeling van buitenteelt naar kas soms tien dagen voor.” Naarmate de weken vorderden kwam iedereen weer op schema. Vooral in de periode eind oktober tot begin november is het opletten geblazen, weet hij. “Dan wil je niet achterlopen.”
Slateelt op water.
Ook nadat Cees zijn kas verkocht, heeft hij nog zelf teelten opgezet. Als hij er een kas voor kon vinden. Afgelopen jaar lukte dat niet. In tegenstelling tot andere jaren kwam hij hierdoor rond Kerst niet met eigen product op de markt. De ZZP-teler ziet steeds meer kassen plaatsmaken voor woningbouw in de regio Ridderkerk. Inmiddels alweer tien jaar geleden moest ook het bedrijf van de toen 47-jarige teler in Ridderkerk wijken. “Het areaal hier in de regio staat onder druk,” ziet hij. De nodige kassen worden afgebroken. Ook afgelopen jaar weer. “Ook zie je telers die stoppen vanwege hun leeftijd of stijgende energieprijzen. Allemaal begrijpelijk, maar die kassen, die komen niet meer terug. Nieuwbouw is er niet.”
Wintersla
Telen met zekerheid
Over de grens, in Vlaanderen, is er van nieuwbouw ook weinig sprake. Overigens niet alleen in de slateelt. Voor om het even welke teelt is het momenteel moeilijk om vergunningen te krijgen om te kunnen bouwen. Zeker nieuwbouw voor grondteelt van sla komt niet of nauwelijks voor. “Daar wordt het areaal eerder minder dan meer,” stelt Cees. Voor slateelt op water zijn nog wel nieuwe kassen gebouwd. In Nederland ook, buiten de slateeltregio Ridderkerk weliswaar. From Boer is er een voorbeeld van. De telers verhuisden vanuit de regio Ridderkerk voor nieuwbouw naar Dinteloord. Tot stijging van het areaal leidt dat niet, voor zover de statistici goed zicht hebben op de diverse slateelt.
Waar geïnvesteerd is in moderne kassen voor teelt op water, waarbij 1 hectare qua productie gelijk staat aan circa 5 hectare grondteelt, zoeken telers vaker naar zekerheid. Andersom zoekt ook de handel daarnaar. Beide partijen vinden elkaar hierin. “De tijd van telen met een vraagteken, die is voorbij,” constateert Cees. Bij de REO Veiling ziet commercieel directeur Remie Dewitte dat jongere telers op zoek zijn naar zekerheid om de hoge investeringslasten te kunnen blijven dragen. “Daar zien we wel meer vraag naar zekerheid en vaste prijzen. Onze commerciële afdeling tracht op die vragen een antwoord te bieden.” Ondertussen komt er in Roeselare nog altijd ook veel sla beschikbaar voor dagverkoop. “Gezien de goede prijsvorming die gemaakt wordt in de directe verkoop, merken we gedurende het laatste jaar een mooi aanbod sla in de dagverkoop.”
Paksoi
Niet gaan schuiven
Voor kropsla lag het aanbod op de REO Veiling in de aanloop naar Kerst ‘iets lager’ dan in 2022 en 2021. De prijzen lagen hoger. Remie wijst als oorzaak op een combinatie van factoren. “Het beperktere aanbod vanuit andere productiegebieden helpt mede de hogere prijs bij ons verklaren.” Traditioneel komt er in Roeselare in februari minder kropsla op de markt. Bij Devo-Fleur uit Jabbeke is het bijvoorbeeld rustiger. De telers hebben ook prei en daar ligt begin januari de focus. “We hebben tot nu toe best soepel gedraaid met mooie prijzen,” deelt teler Cédric De Vestele. “Op het moment zijn we even gestopt met het snijden van de sla.”
Dat het rustiger is qua aanvoer bij REO in februari staat los van de kostprijs van energie, stelt de commercieel directeur van de groente- en fruitveiling. “Enerzijds streven telers ernaar product op de markt te hebben in de kerstperiode en anderzijds is de sla die in februari op de markt komt ook de sla die het langste in de serre staat. Die sla kost dus het meeste. In de loop van maart begint het volume aangeleverde sla dan terug te stijgen onder invloed van het betere weer met meer zonlicht.” Mede dankzij het aanbod van sla op water is het globale aanbod aan sla bij REO niet zo sterk beïnvloed door stijgende energieprijzen, benadrukt Remie. “Telers met sla op water kiezen ervoor om bij te belichten en te verwarmen in de wintermaanden. Ook bij hogere energieprijzen deden zij dat om continuïteit te blijven garanderen.”
Vliesdoek over gewas.
Vorst, zoals begin januari, is voor grondtelers met sla een uitdaging. “Glazigheid ligt op de loer als sla aangevroren raakt,” weet Cees. “Je zult je kas minimaal vorstvrij moeten houden.” Teler Robbin Konsman doet dat onder meer door soms een vliesdoek over de gewassen, waaronder ook paksoi, te trekken. “Shanghai paksoi, een groot product bij ons, kun je dan goed in een koude kas telen.” Sla teelt hij ’s winters alleen in verwarmde kassen. “Wil je je gewas aan de praat houden, dan kun je kiezen nog iets meer te stoken, tot zo’n vijf à zes graden Celsius boven nu,” geeft Cees aan. “Op die manier kun je iets voor lopen op de rest.” Met het dalen van de energieprijzen ziet hij ook kansen voor LED-belichting. “De belichting geeft ook warmte mee, zo’n drie tot vijf graden, en twee tot vier weken vervroeging van de oogst.” Hij pleit er wel voor dat de slatelers die er nog zijn trouw blijven aan de schema’s en de teelttactieken die ze altijd gevolgd hebben. “Je kunt natuurlijk weleens wat proberen, maar ook na alle uitdagingen van de afgelopen jaren ben ik niet voor het schuiven met teelten. Dat heeft mijns inziens nooit gewerkt. Iedere teler heeft zijn eigen afzetkanalen. Dat gaat al jaren goed.”
Oogsten van Paksoi.
Betere rassen
Een reden om te schuiven met teelten zou Fusariumdruk kunnen zijn. Remie wijst erop dat het areaal kropsla als gevolg van problemen met Fusarium de afgelopen jaren verder weg is gezakt. “Vooral in de zomer en in het najaar zien wij minder kropsla komen van telers.” Een minderheid van de telers aangesloten bij de REO Veiling schakelt om die reden over naar slateelt op water. “Vooral jonge producenten hebben interesse in de teelttechniek. Onze oudere telers kiezen vaker voor een andere teelt of laten hun serres in de zomer en het najaar tijdelijk leeg liggen.”
Robbin Konsman
Dat niet per definitie alle jongere telers voor slateelt op water kiezen, bewijst teler Robbin. De Nederlander wijst, naast de lagere kostprijs in vergelijking met teelt op water, ook op positieve ontwikkelingen met Fusariumresistente rassen. “Gelukkig hebben wij er nog weinig last van.” In zijn assortiment zitten ook rode slasoorten. “De rassen worden steeds beter. In de zomer kunnen we hierdoor ook in de kas hele mooie kwaliteit eikenbladsla en Lollo Rossa telen. De nieuwe rassen zijn mooi hard van kwaliteit en donkerrood. Ze zijn daarmee vergelijkbaar met de buitenteelt. Mijn kopers zijn er ook blij mee.” Cees beaamt de positieve doorontwikkeling van rassen. Ook positief omdat Fusariumresistenties telers helpen om minder te hoeven grondstomen. “Helemaal zonder stomen lukt niet altijd, maar telers kunnen wel steeds meer zonder.” Het doet hem ook goed dat er nog altijd ook jonge telers instappen, zoals Robbin. “Zoveel zie je er niet, dus daar moeten we zuinig op zijn.”
Sla bij de REO veiling.
Dit artikel verscheen eerder in editie 1, 38e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Konsman Vegetables 
Dorpsstraat 184
2712 AR Zoetermeer
Tel: 06 13084783
[email protected]
www.konsman-vegetables.nl
REO Veiling
Oostnieuwkerksesteenweg 101
België – 8800 Roeselare
Tel. +32(0)51 23 12 11
[email protected]
www.reo.be