In 2022 is de elektriciteitsproductie door de glastuinbouw gedaald naar bijna 9 miljard kWh (-15%). Dat is te zien in onderstaande grafiek 1 en 2. Dat kwam vooral omdat de glastuinbouw energieproductie selectiever heeft ingezet. Er is vooral minder belichting gebruikt. Dat blijkt uit de Energiemonitor van de Nederlandse glastuinbouw over het jaar 2022 van Wageningen Economic Research (WER).
Figuur 1: Globale elektriciteitsbalans van de glastuinbouw in 2022 (TWh). Dit zijn voorlopige cijfers.
Figuur 2: Inkoop, verkoop, productie en gebruik van elektriciteit door de glastuinbouw. De productie van het gebruik van voor 2005 zijn niet bekend. De cijfers van 2022 zijn voorlopig.
Elektriciteitsproductie glastuinbouw in 2022 gedaald
De elektriciteitsproductie door de glastuinbouw groeide in de jaren 2011-2013 naar een niveau boven de 10 miljard kWh. De jaren daarna nam dat af en in 2019 was de totale productie weer 10 miljard kWh. Deze groei kwam door de toename van de gebruiksduur, groei van het vermogen en toename van het areaal in de Landbouwtelling. De stijging van de gebruiksduur kwam tot 2020 mede omdat er meer groeilicht gebruikt werd en een gunstiger markt voor de verkoop van elektriciteit.
De elektriciteitsproductie in 2020 en 2021 werd vooral beïnvloed door de toename van verkoop (gunstige sparkspread) en de afname van het eigen gebruik. In 2020 kwam dat door de effecten van coronamaatregelen en in 2021 door de effecten van hoge energieprijzen gedurende het tweede halfjaar. Naast de elektriciteitsproductie met aardgas-wkk produceerde de glastuinbouw ook duurzame elektriciteit. De hoeveelheid met bio-wkk en met zon-PV geproduceerde elektriciteit is minder dan 0,1 miljard kWh en dus relatief klein.
De totale elektriciteitsproductie door de glastuinbouw voorzag in 2020 in ruim 7,5% van de totale Nederlandse elektriciteitsconsumptie van ruim 117 miljard kWh (CBS).
Ook verkoop elektriciteit door de glastuinbouw in 2022 afgenomen
De elektriciteitsverkoop daalde in 2022 naar bijna 6,2 miljard kWh (-9%), dit was circa 58 kWh per m2 kas. Dat is in bovenstaande figuren 1 en 2 goed te zien. De daling van de elektriciteitsverkoop was hiermee kleiner dan de daling van elektriciteitsproductie en de daling van het totaal energiegebruik. Dit kwam vooral door het selectief energiegebruik door tuinders als gevolg van hoge energieprijzen en was relatief beperkt door de gemiddelde gunstige sparkspread in 2022.
Hierdoor kon per saldo bij verkoop van elektriciteit met de wkk
warmte geproduceerd worden voor de teelt tegen lagere kosten dan als de warmte met de ketel zou worden geproduceerd. Dat is in onderstaande figuur 4.5. te zien. De warmteproductie met wekk bij verkoop van elektriciteit in en rond de zomerperiode van 2022 werd op momenten wel beperkt door lage (soms negatieve) elektriciteitsprijzen mede als gevolg van het groeiende aanbod uit zon en wind. De verkoop van elektriciteit liet in de periode 2016-2021 een toename zien. Die eerdere groei kon grotendeels verklaard worden door de verbeterde sparkspread in die periode waardoor productie van elektriciteit voor de verkoop aantrekkelijker werd. Ook nam het totaal wkk-vermogen in de glastuinbouw toe.
Inkoop elektriciteit door de glastuinbouw sterk gedaald in 2022
De daling van de elektriciteitsinkoop door de glastuinbouw in 2021 zette in 2022 versterkt door. Er werd bijna 2,1 miljard kWh door de glastuinbouw ingekocht (-28%), gemiddeld zo'n 19 kWh per vierkante meter kas. De glastuinbouw heeft met investeringen de vervanging van traditionele HDN-lampen door led versneld waardoor de vraag afneemt (energiebesparing). Aan de andere kant is er veel minder belicht (extensivering). Samen leidde dit tot fors minder
inkoop.
De inkoop van elektriciteit liet in de periode 2014-2020 een stijgende lijn zien. Deze ontwikkeling hing samen met het gebruik van groeilicht en de grenzen aan elektriciteitsproductie met warmtebenutting van wkk. In 2020 en 2021 nam de inkoop echter af.
In 2020 was dat het gevolg van coronamaatregelen (selectieve inzet van belichting) en de toegenomen kosten voor ingekochte elektriciteit door onder meer gestegen heffingen en netwerkkosten. In 2021 door de afbouw van coronamaatregelen waardoor er minder vraag naar tuinbouwproducten was.
Forse daling elektriciteitsgebruik in 2022
In 2021 daalde het totale elektriciteitsgebruik van de glastuinbouw naar schatting 4,9 miljard kWh, circa 46 kWh per m2 kas. Ook dat is bovenstaande figuren 1 en 2 te zien. Die figuren komen uit het rapport van de WER. De glastuinbouw had in 2022 een aandeel van ruim 4% in de nationale elektriciteitsconsumptie (CBS).
Deze daling komt omdat de glastuinbouwsector minder licht gebruikt heeft. Vooral in de nacht en in de winter zijn elektriciteitsprijzen om te belichten hoog. Daarom werd er fors minder belicht. Daarnaast is er geïnvesteerd in led-armaturen waarmee energie bespaard wordt ten opzichte van het gebruik van traditionele HDN-armaturen.
Ook in 2021 was er een daling van het elektriciteitsgebruik toe te schrijven aan de stijging van energieprijzen vanaf medio dat jaar. In de periode hiervoor steeg het elektriciteitsgebruik per saldo door de toename van de inzet van groeilicht en -in mindere mate- door de inzet van duurzame energievoorzieningen. Ook verdere optimalisering van het kasklimaat, toename van mechanisatie en automatisering zorgde voor toename in het elektriciteitsgebruik.
Naast deze toename van de elektriciteitsconsumptie werd er ook elektriciteit bespaard. Het elektriciteitsgebruik van de glastuinbouw werd in 2022 voor circa 58% voorzien door eigen productie met
wkk, de resterende 42% werd ingekocht.
Glastuinbouw blijft netto-leverancier van elektriciteit
De glastuinbouw is sinds 2006 netto-leverancier van elektriciteit. Dit saldo van verkoop minus inkoop steeg in 2022 naar 4,1 miljard kWh (+5%). De groei van het saldo kwam doordat de daling van inkoop groter was dat de daling van de verkoop. In 2021 en 2022 werd ook meer elektriciteit verkocht dan gebruikt.
Warmtebenutting wkk glastuinbouw
In de glastuinbouw wordt de warmte die vrijkomt bij de elektriciteitsproductie met wkk benut. Uit een eerdere studie (Smit en Van der Velden, 2008) bleek dat elektriciteitsproductie met een wkk zonder warmtebenutting bedrijfseconomisch geen voordeel oplevert. Bedrijven met belichting stemmen inzet van de wkk af met de inzet van groeilicht.
Buiten de perioden dat belicht worden, kan elektriciteit worden verkocht als de warmte kan worden benut en de elektriciteitsopbrengsten opwegen tegen de productiekosten.Tijdens
elektriciteitsproductie met wkk kan, in afstemming met de warmtevraag, CO2 uit de gereinigde rookgassen worden gedoseerd voor de groei van de gewassen.