Tholen - Een rondje Tuta-tellen in de kas van RedStar in Tinte levert eind oktober een 0-score op. Precies waarop teler Jan van Nieuwkerk had gehoopt. Na een slecht Tuta-jaar in 2022 zaten de tomatenteler en zijn collega’s op Voorne-Putten bij elkaar om het in 2023 beter te doen. Met resultaat, zo blijkt nu.
“Iedereen moest naar 0 toe”, vat Jan, gewasbeschermingsspecialist op zes vestigingen van RedStar in Tinte, het afgesproken Tuta-doel samen. Heel goed schoonmaken was daarvoor cruciaal. Op die manier willen telers het de tomatenmineermot, voluit Tuta absoluta, zo moeilijk mogelijk maken bij het begin van de teelt.
Jan van Nieuwkerk van RedStar en Lennart Simonse van HortiPro. Lennart komt wekelijks of ’s winters soms tweewekelijks in Tinte langs voor tellingen.
Lage Tuta-druk
Een teler die een tomatenteelt opstart, wil zonder Tuta starten. “Afgelopen winter heeft het geholpen dat er nauwelijks belicht geteeld is, maar de factor klimaat heeft zeker ook meegespeeld. Het voorjaar was qua temperatuur matig en ook behoorlijk nat. Daar houden de motten niet van.”
Lennart Simonse van HortiPro knikt. Hij deed op 23 oktober zijn rondje Tuta-monitoring bij de grote tomatenteler, die zelf ook telt. “Dit najaar bleef het wel langer nasudderen vanwege hogere temperaturen dan gebruikelijk. Toch is de Tuta-druk dit jaar over het algemeen laag geweest.”
Isonet-T, herkenbaar aan het bruinrode polymeerbuisje van waaruit het verwarringsferomoon vrijkomt.
Scouten
Afgelopen seizoen was dat wel anders. Jan: “Toen heb ik Tuta zien dansen op de grond bij het intrekken van het plastic.” Het ene jaar is het andere niet, zoveel is duidelijk. Daarvoor heeft Jan genoeg ervaring om dat te weten. “Scouten en goed monitoren is belangrijk voor een geïntegreerde teelt.” Bij RedStar in Tinte doen ze dat scouten en monitoren zowel met het blote oog via vangplaten als met deltavallen met het vrouwelijk feromoon. Hiermee monitor je alleen de mannelijke motten. RedStar gebruikt ook moderne automatiseringstechnieken voor monitoring van plaaginsecten.
Goed gebruiken
Zodra telers in Nederland de beschikking kregen over Isonet-T, een verwarringsferomoon dat zorgt voor paringsverstoring bij de tomatenmineermot, heeft RedStar ook besloten om dit feromoon te plaatsen. De marktintroductie vond in 2019 plaats. Jan: “We hangen ze één week voor de start van de teelt al op.” Precies zoals ze het bij HortiPro graag zien. Lennart: “Telers mogen Isonet-T drie keer per jaar inzetten. Telers streven naar een jaarronde inzet.”
Voor een goede werking is het belangrijk dat telers de dispensers op de goede manier in de kas bevestigen. Het advies is 100 dispensers te gebruiken per 1.000 m² teeltoppervlakte. Telers dienen de dispensers op 1,50 meter boven de teeltvloer op een schaduwrijke, niet te warme, plek op te hangen. “Dus niet aan de verwarmingsbuis, onder de goot of bovenin de kas zoals ik nog weleens zie”, benadrukt Lennart.
Drie voorbeelden van hoe je Isonet-T niet moet bevestigen
Controle werking
Om in de gaten te houden of de dispensers nog hun werking hebben, werken telers vaak met een weegpunt. Daarin kunnen wekelijks 10 
dispensers worden gewogen. Lennart: “Als het gewicht niet meer afneemt, dan weet je dat je de dispensers moet vervangen.” Nog beter is het om de dispensers vlak voordat ze leeg zijn te vervangen, zodat de concentratie verwarringsferomoon in de kas op peil blijft. “Anders zou in de tijd tussen de lege dispensers en het vervangen ervan toch nog paring plaats kunnen vinden. De dispensers gaan in de zomer drie en in de winter vier maanden mee.”
Met deltavallen met het mannelijke en vrouwelijke PheroTuta-feromoon houden zowel HortiPro als RedStar de werking van Isonet-T ook in de gaten. “Als er te veel Tuta-motten worden waargenomen op de lijmbodem, kan dit een teken zijn dat de Isonet-T dispensers leeg zijn. Ook is het mogelijk dat er invlieg van bevruchte vrouwtjes vanaf buiten heeft plaats gevonden. De eitjes daarvan zijn in het gewas uitgekomen en de larven hebben zich ontwikkeld tot adult die we vervolgens in de deltaval gevangen hebben.”
Archiefbeeld. Deltaval voor monitoring Tuta absoluta, zoals ook RedStar ze gebruikt. In de praktijk ziet HortiPro dat als de eerste vrouwtjes op de lijmbodem zitten, de Isonet-T-dispensers vaak leeg zijn. Op die manier is de deltaval een handig hulpmiddel om te zien of de Isonet-T-dispensers leeg zijn.
Totaalstrategie
Voor RedStar is de inzet van Isonet-T inmiddels al jaren onderdeel van een totaalstrategie voor gewasbescherming. Ook in de belichte tomatenteelt, die in twee kassen in Tinte weer terug is na de energie-uitdagingen van vorig jaar. Jan: “We hebben in de ene kas in week 30 en in de andere in week 37 geplant”, geeft Jan aan.
Hij noemt een belichte teelt ‘altijd een uitdaging’ qua gewasbescherming. “Als je tussen week 20 en 40 start, dan is het uitdagender met ziekten en plagen. In die tijd van het jaar doet het gewas het goed, maar dat geldt vaak ook voor ziekten en plagen.” Ook plantenkwekers hebben daarmee te maken. Ook zij gebruiken Isonet-T, geeft Lennart aan. Jan knikt. “Onze plantenkweker ook.”
Met behulp van Isonet-T zorgen zowel plantenkweker als teler dat Tuta absoluta onder controle blijft. Corrigeren is hierdoor zo min mogelijk nodig. “Dat doe je liever niet”, benadrukt de gewasbeschermingsspecialist. “Dan raakt het hele ecosysteem, met daarin onder meer Macrolophus en bij ons ook veel sluipwespen, namelijk in de war.” Met PheroTuta houden telers de populatieontwikkeling van de tomatenmineermot middels monitoring in de gaten.
Proef voor monitoring van Turkse mot met behulp van het Chrysodeixis-feromoon PheroDeixis. De proef is een onderdeel van een groter project van Glastuinbouw Nederland waarin ook HortiPro deelneemt.
Voor meer informatie:
Lennart Simonse
HortiPro
[email protected]
www.hortipro.net