Terwijl de viering van de geneticus Nazzareno Strampelli, de vader van de moderne graanteelt, dezer dagen in Italië het nieuws haalt met de opening van een tentoonstelling op het Italiaanse ministerie van Landbouw en binnenkort ook met een uitgave van een postzegelreeks, loopt Europa – en dus ook Italië – nog steeds achter bij het erkennen en implementeren van de meest geavanceerde veredelingstechnieken.
Pas dit jaar, althans volgens ingewijden, zou de barrière kunnen worden geslecht die opgeworpen werd door een uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie in 2018, die technologische vooruitgang op dit gebied verhinderde door transgenese, cisgenese en mutagenese op één hoop te gooien.
"Intelligente tuinbouw steunt momenteel enkel op drones, sensoren en precisie-irrigatie, terwijl er een fundamentele rol moet worden erkend voor innovaties zoals genoombewerking", zegt Vincenzo Acquafredda, een in intellectueel eigendomsrecht en nieuwe plantensoorten gespecialiseerde Italiaanse advocaat van Studio Trevisan & Cuonzo. "Helaas bevat zelfs de Europese Faciliteit voor Herstel en Veerkracht geen enkele verwijzing naar genetisch onderzoek en rassenverbetering, ondanks het feit dat deze nu algemeen worden beschouwd als een van de belangrijkste instrumenten om de toekomstige duurzaamheid van het wereldwijde voedselsysteem te garanderen."
Met name genetische bewerking, benadrukt de advocaat. "In tegenstelling tot genetisch gemodificeerde organismen (ggo's) bestaat genetische bewerking uit een gerichte ingreep op het DNA van een organisme, zonder exogeen genetisch materiaal van andere soorten of van dezelfde soort in te voegen. In de praktijk maakt het via een "uitschakelen" van enkele kritische genetische eigenschappen verbeteringen aan die in feite ook in de natuur zouden kunnen voorvallen, maar waar de natuur veel meer tijd zou over doen."
Hier komt de hand van de mens dus tussenbeide om een mutatie te versnellen in de juiste richting met meerdere voordelen als gevolg: niet alleen een grotere productiviteit of een hogere weerstand tegen ziekten, maar ook en vooral nieuwe voedingseigenschappen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een bioverrijkte tomaat die in staat is vitamine D te leveren.
Twintig jaar vertraging
"Het Verenigd Koninkrijk heeft dit innovatieve product op de markt kunnen brengen, dankzij het feit dat het zich heeft bevrijd van EU-regels", legt Vincenzo Acquafredda uit. "Vandaag hebben we er alle vertrouwen in dat een voorstel voor een Europese verordening, die de uitspraak van het Hof van Justitie van 2018 kan overwinnen, zo snel mogelijk wordt goedgekeurd. Dit zou eindelijk een meer wetenschappelijk onderbouwde beschrijving mogelijk maken van wat ggo's zijn met betrekking tot cisgenese en genoombewerking. En zo zullen veelbelovende vorderingen mogelijk worden die dat eerder niet waren door het destijds opgelegde verbod. We hebben twintig jaar vertraging opgelopen, maar het is natuurlijk beter laat dan nooit."
Volgens de advocaat maken verschillende veredelaars zich al op voor wat lijkt op een paradigmaverschuiving. Zodra de nieuwe Europese verordening is aangenomen, is deze onmiddellijk van toepassing in elke lidstaat. Voor de rasseninnovaties die kunnen voortvloeien uit genoombewerking kunnen de veredelaars, naargelang het geval, beschikken over twee instrumenten om hun rechten te beschermen: het rassenoctrooi dat een specifiek plantenras beschermt en dat afhankelijk van de soort een looptijd heeft die varieert van 25 tot 30 jaar, of het biotechnologisch octrooi dat een looptijd van twintig jaar heeft en dat planten van een plantengroep (dus niet één plantenras) of een specifieke DNA-sequentie beschermt.
Laten we ten slotte nog even terugkeren naar Nazzareno Strampelli, die zijn granen nooit wilde patenteren, zodat ze de wereld rond konden gaan en zo de basis werden van de gehele moderne graanteelt. Wie weet welke wonderen hij zou hebben verricht met de genetische technieken die we vandaag hebben. Wie z’n erfenis viert, zou daar eens moeten aan denken wanneer hij of zij een vooroordeel heeft of een veroordeling uit over andere innovaties in de agrifoodsector.
Advocatenbureau Trevisan & Cuonzo
Tel: +39 (0)80 8764216 (Italië)
[email protected]