Tholen - “Biologisch is echt uit de kinderschoenen aan het treden. Er is nog nooit zo veel aandacht geweest voor biologische landbouw en wat aandacht krijgt, groeit,” is voor Vidar Bakker van het Landbouwteam van Triodos Bank, het centrale uitgangspunt bij de beoordeling van de bio-categorie. “Daarom zie ik de toekomst vol vertrouwen tegemoet", stelt hij in dit eerder in vakblad Primeur verschenen artikel.
Vidar Bakker van Triodos voorziet dat de aandacht voor de milieu impact van landbouw ervoor zal zorgen biologisch steeds meer de wind in de rug krijgt
De aandacht voor de milieu-impact van landbouw zorgt ervoor dat biologisch steeds meer de wind in de rug zal krijgen.” Die mogelijkheden ziet hij vooral op middellange termijn. Want de huidige economische dynamiek benoemt Vidar als uitdagend: de marktomstandigheden, onzekerheid rondom het stikstofbeleid en hoge rentes spelen daarbij een rol. “Het zorgt ervoor dat op dit moment de biologische landbouw even een pas op de plaats moet maken.”
Op langere termijn ziet hij de EU-ambitie om tot 25 procent biologisch in de teelt te komen, zeker ook als haalbaar, mits ook de vraagkant meegenomen wordt in het geheel. “Het is goed om een ambitie uit te spreken. Daarin is het van wezenlijk belang om goed te kijken naar de strategie waarmee groei wordt gestimuleerd.” Hij geeft aan dat het Deense voorbeeld laat zien dat door overheidsingrijpen de vraag zeker beïnvloed kan worden.
Zo worden in alle Deense overheidsgebouwen en op scholen alleen biologische producten geserveerd. De route van productiesubsidies heeft niet de voorkeur van Triodos Bank. “We moeten kijken naar het stimuleren van de markt. De overheid kan echt iets betekenen in de markt en kan daarmee ook die groeiwens van 25 procent vraag gestuurd wel realiseren.”
Holistische focus
Triodos Bank ziet liever een ambitie van 30 procent biologische teelt en erkent ook dat dit – gezien vanuit de huidige 4,4 procent – een stevige opgave met zich mee brengt. Toch is de ambitie niet verwonderlijk voor een bank – die zich naar eigen zeggen al meer dan 40 jaar inzet voor een voedselketen waarin milieu en klimaat zo min mogelijk worden belast en boeren een eerlijke prijs krijgen – die het biologische teeltmodel als uitgangspunt bij investeringen neemt.
Biologische teelt en de holistische gedachte – waar er aandacht is voor het geheel; dus naast het economische aspect ook voor sociale en ecologische aspecten – zijn voor Triodos onlosmakelijk met elkaar verbonden. “Hoewel Triodos Bank initiatieven op één onderwerp, zoals afvalvermindering, kan ondersteunen, is het belangrijk om altijd een holistisch perspectief te hanteren en de impact in de context van de grotere systemen te beschouwen.”
Vidar geeft aan dat de bank in dat licht openstaat voor andere systemen die ook de balans van het geheel waarborgen. Tegelijkertijd moet hij vaststellen dat er tot op heden geen beter model beschikbaar is dan biologisch of biologisch dynamisch waarin alle verschillende facetten worden samengebracht. Dit blijft dan ook het uitgangspunt voor Triodos Bank. “Er zijn zoveel aspecten aan duurzame voeding die verreweg het beste geborgd zijn in de biologische landbouw. Hoewel het niet zaligmakend is, biedt het de beste basis om door te ontwikkelen.”
Andere risico inschatting
Wil dat ook zeggen dat die focus bio-ondernemers financiële mogelijkheden biedt die zij elders niet vinden? Vidar verwacht dat dit zeker mogelijk is. “Uiteraard zijn bepaalde bancaire normen, bijvoorbeeld met betrekking tot solvabiliteit, gelijk aan andere financiële instellingen.” Wel denkt hij dat Triodos met zijn kennis van de biologische sector en de jarenlange ervaring met de financiering ervan, bepaalde risico’s mogelijk anders zal inschatten dan andere banken.
"Daardoor worden ook de rekenmodellen anders ingevuld en kan er wellicht tot financiering worden overgegaan waar andere banken andere keuzes maken. Het is mogelijk dat wij met gunstigere cijfers rekenen dan andere banken doen, omdat wij vanuit onze historie veel kennis hebben van de biologische sector en wij naast risico en rendement naar de impact van onze financieringen kijken. Dat kan dingen sneller mogelijk maken.”
Waar de biologisch principes dus een voorwaarde zijn voor financiering van agrarische bedrijven door Triodos Bank, geldt dat in de meeste gevallen ook voor het Skal-certificaat. Alleen bij de financiering van een bio-bedrijf waarvan de producten rechtstreeks aan de consument worden verkocht, kijken bank en teler of een certificaat voldoende meerwaarde biedt.
Dit heeft onder meer met de kosten voor de inspecties te maken; die bij de teler terecht komen. Voor Triodos Bank is dit een aandachtspunt voor de overheid. Van alle keurmerken is de Skal-certificatie de enige die op wetgeving is gebaseerd. Vidar geeft aan dat de controle daarop plaatsvindt door Skal in opdracht van het ministerie van LNV, waardoor de overheid dus makkelijk een klein duwtje in de rug van de biologische teler zou kunnen geven om de zo gewenste afzetvergroting te bewerkstelligen. “Alleen al vanwege de signaalfunctie zou de overheid die kosten op zich kunnen nemen vanuit het oogpunt dat ze staan voor de biologische sector.”
Voorkeur voor korte keten
Bij het financieren van bio-initiatieven is de inzichtelijkheid van de keten een ander onderwerp van gesprek en Triodos Bank heeft vanuit de bio-gedachte om tot balans te komen, zeker een voorkeur voor een kortere keten. “Als Triodos Bank staan we een korte keten voor en dat proberen we te faciliteren met bijvoorbeeld investeringen in het MKB-segment die daar een rol in kunnen spelen. We vinden het mooi als een bedrijf zich wil inzetten voor een korte keten en zijn ook bereid daar meer, maar nog steeds een gezond, risico te nemen.”
Waar op andere terreinen in de financiering in de AGF-sector steeds vaker een combinatie van bancaire en private equity financieringen opduikt, is dit in het biologische domein niet het geval, geeft Vidar aan. Hij sluit niet uit dat private investeerders geïnteresseerd zijn in biologische bedrijven, maar hij komt de combinatie bancaire en private equity financiering in de praktijk niet tegen. Wat hij wel ziet, is dat Triodos soms de financiering van een private investeerder overneemt omdat een investeerder kiest voor een exit of de ondernemer liever een bank als financiële partner heeft.
Harde en zachte obstakels
Overigens ziet Vidar eerder aspecten zoals bijvoorbeeld de beperkte omvang van de markt en de relatief trage groei daarvan, als een struikelblok voor de ontwikkeling van de biologische categorie dan de financiering ervan. Vooral de hoge grondprijzen – “dat is een enorme prikkel om te intensiveren” – spelen een rol. Verder ziet Vidar wat hij noemt zachte obstakels. “Ondanks een toenemende acceptatie van het biologische keurmerk, hangt er in de sector hier en daar nog een zweem van het geitenwollensokken-imago omheen waardoor biologische telers nog altijd anders worden bejegend.”
Niet echt een struikelblok, maar wel een horde die genomen moet worden, is de omschakelingsperiode voor bedrijven die van een gangbare naar een gecertificeerd biologische teelt gaan. “Vaak worden in deze periode van twee tot maximaal drie jaar, al wel de kosten van een biologisch bedrijf gemaakt, maar nog niet de baten van een biologisch bedrijf ontvangen.” Ook ziet Vidar dat de productie vaak wat terug loopt, omdat de grond moet wennen aan de nieuwe teeltmethode.
Omschakeling financieren
“Daardoor is vooral het liquiditeitsmanagement heel belangrijk tijdens de omschakelperiode.” Triodos Bank ondersteunt telers hiermee door bijvoorbeeld toe te staan aflossingen uit te stellen tot na de omschakelingsperiode. “Als er aanvullend werkkapitaal nodig is, kunnen we dat ook verstrekken.” Hoewel hij de problemen van de omschakelperiode niet wil bagatelliseren, ziet Vidar ook waarde in een kleine drempel bij de keuze voor biologisch.
“Het moet echt een bewuste en weloverwogen keuze zijn van een ondernemer.” Overigens leidt de omschakelperiode in zijn ervaring vrijwel nooit tot het afzien van de keuze voor biologisch. “We hebben al vaak gezien dat het kan, het is goed mogelijk om een omschakeling te financieren.”
Ook bij andere banken is er meer aandacht voor biologisch en kunnen steeds meer bedrijven terecht voor een financiering, ziet Vidar. Hij juicht het toe. “Wij zien meer concurrentie in die markt en dat is goed. Wij zijn opgericht om die transitie te bewerkstelligen en nu hoeven we dat niet meer alleen te doen.”
Koploper durven blijven
Toch houdt dat niet in dat het biologische teeltsysteem aan het eind van zijn ontwikkeling is. Hoewel Vidar ziet dat er ook in de gangbare landbouw steeds meer aandacht is voor duurzaamheid, vindt hij het belangrijk dat de biologische sector haar voorsprong behoudt. “We moeten wel koploper durven blijven en voor de troepen uitlopen.”
Vidar denkt dat er nog voldoende mogelijkheden liggen in vernieuwende teeltsystemen zoals strokenteelt of agroforestry, maar vanuit de holistische gedachte ziet hij ook mogelijkheden op het gebied van arbeidsomstandigheden. “Dat is nog niet in de biologische wetgeving geborgd en ik denk dat dit snel moet gebeuren. Er ligt een opgave voor de biologische landbouw om daar in door te ontwikkelen.”
Dit artikel verscheen eerder in editie 5, 38ejaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Triodos Bank
Hoofdstraat 10
3972 LA Driebergen-Rijsenburg
T: 030 693 6511
E: [email protected]
W: https://www.triodos.nl
