De meeste Zuid-Afrikaanse tomaten komen uit Limpopo, gevolgd door de Onderberg in Mpumalanga.
Sommige tomatentelers aan de westkust zijn nog aan het oogsten, terwijl telers aan beide zijden van de Oranjerivier zich opmaken voor hun tomatenseizoen.
De afgelopen twee maanden was het tomatenaanbod voldoende en nu pas is het aanbod licht gedaald, misschien als gevolg van het koele weer en de regen buiten het seizoen in de Westkaap. Het is niet de gebruikelijke overgang van maart naar april geweest, merkt Jan Potgieter op, die tomaten verhandelt op de AGF-markt in Johannesburg.
Tuta absoluta en bacterieziekten hebben na een zeer natte zomer de hoeveelheid klasse I tomaten verminderd. "Het aanbod van klasse I tomaten trekt nu aan, maar een tijdlang was het moeilijk om na de regen aan eersteklas tomaten uit de Westkaap, Limpopo en de Onderberg te komen."
Lichte stijging tomatenprijzen
In de afgelopen week zijn de tomatenprijzen iets gestegen, tot een comfortabele € 0,43 tot € 0,57 per kg betere tomaten, zegt hij. Het probleem is echter de vraag.
"Op alle niveaus binnen de markt, behalve uien, waar een tekort aan is, worstelen we met de vraag. De economie heeft zeker een klap gekregen. Aan de zwakke vraag kun je zien dat er een probleem is met de economie," zegt hij.
Tomaten vormen een onmisbaar onderdeel van het dieet van de Zuid-Afrikanen, waarvan een groot deel weinig aan voeding te besteden heeft. "Het is heel belangrijk voor hen om tomaten te kunnen kopen. Het is zorgwekkend dat de vraag zo gering is."
Elektriciteit
"Maar de grootste uitdaging is stroom voor pompen voor water, pakstations en machines. Dat kost de telers enorm veel. Een teler vertelde me dat waar zijn energiekosten vroeger 12 tot 15% bedroegen, ze nu 48% van zijn teeltkosten bedragen."
De onhoudbare situatie wordt nog verergerd door de diefstal van kabels en transformatoren, obstakel na obstakel op het pad van de telers, merkt Jan op.
Hij merkt op dat de stroomonderbreking op de AGF-markt in Johannesburg ten opzichte van vorig jaar is verbeterd, afgezien van de kabeldiefstal. "Onze elektriciteit is veel constanter dan vroeger."
"Transportkosten zijn een grote, grote factor. De beslissing om tomaten te vervoeren moet volledig prijsgebonden zijn."
Hij gaat ervan uit dat als er zich geen andere grote weersproblemen of een grotere instabiliteit van de elektriciteitsvoorziening voordoen, er een behoorlijke hoeveelheid tomaten zou moeten binnenkomen voor vrij normale maanden juni, juli en augustus met een normale vraag.
"In dit stadium is de vraag op de markten en bij de retailers, denk ik zo zwak en staat de economie zo onder druk, dat je het gewoon kunt voelen."