Tholen - Dure energie, arbeid en ook nog virusproblematiek, ze komen dagelijks voorbij aan koffietafels, in de kas en in het sectornieuws. Telers zelf werken aan energiezuiniger telen, automatisering en letten steeds strikter op hun bedrijfshygiëne. Veredelingsbedrijven hebben met dezelfde uitdagingen te maken. Zij doen ondertussen hun best met nieuwe rassen de uitdagingen het hoofd te bieden. In het aprilnummer van vakblad Primeur stonden we stil bij veredelingsontwikkelingen.
Voor virusperikelen, waarbij het Tomato Brown Rugose Fruit Virus (ToBRFV) nog altijd een van de meest gevreesde problemen is, geldt dat er sterkere rassen beschikbaar zijn gekomen. Sterker, want over het begrip resistentie is discussie. Welk label plak je namelijk op een ras met resistentie, Intermediair Resistent (IR) of Hoog Resistent (HR)? En wat betekent dat dan precies?
Vooral over dat laatste verschillen de meningen. Feit is dat veredelingsbedrijven er inmiddels in geslaagd zijn rassen te ontwikkelen die zich beter kunnen weren tegen wat in de volksmond ook wel het rugosevirus wordt genoemd. Er staan veel proeven en steeds meer rassen komen beschikbaar. Menig teler heeft de eerste op ToBRFV aangepaste rassen ook al commercieel in de kas.
Wel is het nog zo dat als eerste de grote segmenten aan de beurt zijn, en rassen voor internationale, soms ook iets minder hightech teelten in onder meer het mediterrane gebied. Rassen in de specialtyhoek volgen later.
Crispr-Cas
Dat veredelingsbedrijven enkele jaren na de eerste uitbraak in Nederland en België al de eerste rassen paraat hebben, is op zich al een kunststukje. Een nieuw ras ontwikkel je niet van de ene op de andere dag. Er gaan jaren overheen. Moderne technieken helpen wel het proces te versnellen, maar Crispr-Cas9 gebruiken, dat mogen Europese veredelingsbedrijven dan weer niet.
Over de speciale techniek, waarmee de Nobelprijs is gewonnen, wordt nog altijd volop gediscussieerd. Veredelaars willen wel, maar de beleidsbepalers zijn nog niet zover. Al lijkt er verandering aan te komen. Er is vanuit de veredelingswereld flink gelobbyd voor aanpassing van de Europese regels. De verwachting is dat de Europese Commissie nog voor de zomer met een voorstel komt om de regels te versoepelen. Het tv-programma Zembla stond er op 13 april in een tv-uitzending bij stil.
De echte introductie van de Crispr-techniek mag dan nog (even) op zich laten wachten, robotica is wel al meer ingeburgerd geraakt in de teelt. De daad is bij het woord gevoegd. Robots zijn gebouwd en ook steeds vaker te zien.
Echt op grote schaal met robots oogsten, dat gebeurt nog niet vaak, maar zeker bepaalde gewashandelingen lijken de eerste robots goed te kunnen uitvoeren, waarmee ze medewerkers in de kas helpen, en ze niet zozeer direct helemaal vervangen. Veredelingsbedrijven kunnen de robots ook een handje helpen, door rassen te ontwikkelen waarbij bijvoorbeeld het blad minder vaak lastig voor de sensoren of ‘ogen’ van de robot hangt.
Energiecrisis
En dan is er nog de uitdaging van de koudere kassen als gevolg van de energiecrisis, waarover het eigenlijk onafgebroken gaat sinds het najaar van 2021 al. Als gevolg van hoge energieprijzen is veel minder gestookt. Het kasklimaat veranderde, ook als gevolg van de overstap naar LED-belichting, en het werd regelmatig vochtiger.
Goede weerbaarheid tegen schimmelvorming is dan vereist. Vroege rassen komen in allerlei teelten ook (opnieuw) in beeld. Een ras dat ondanks een lagere temperatuur vroeg in productie komt, kan telers in de onderlinge concurrentiestrijd helpen net die betere kiloprijs vroeg in het voorjaar te halen. Of arbeidspieken te spreiden, waardoor in aardbei de doordrager aan interesse wint. “We zitten niet te wachten op extra arbeid bij nieuwe rassen,” zo vatte een teler het dit voorjaar samen.
Veredelingsbedrijven leggen hun oor juist ook bij hen te luister. Het levert ze genoeg onderwerpen op om zich over te buigen. In deze special komen ze zeker niet allemaal voorbij. Al geldt voor veredelingsbedrijven juist ook dat ze verder kijken dan de waan van de dag.
Precies hierdoor zijn zij in staat gebleken nu al weerbaardere rassen aan te bieden voor alledaagse problemen en zullen zij ongetwijfeld ook in de startblokken staan om snel van nieuwe technieken gebruik te maken. Uitgangspunt blijft daarbij altijd: smaak en kwaliteit. In deze special gaat het vooral ook daarover.
Dit artikel verscheen eerder in editie 4, 37e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.