Tholen - "82% van het aardbeienvolume in de Nederlandse supermarkten wordt binnen 26 weken van het jaar verkocht en ze zijn in die periode nog het lekkerste ook. Waarom zou je de aardbei niet in navolging van de asperges als een seizoensproduct houden, zodat de consumptie in die weken nog verder verhoogd kan worden?"
Die vraag legde Marc Deij van NielsenIQ de ledenvergadering van het Comité Fruit van GroentenFruit Huis gisteren voor. De meningen waren verdeeld. Verschillende handelaren gaven aan wel wat te zien in het idee. Anderen, waaronder spreker Said Belhassan van inkoopcoöperatie Superunie, gaven aan dat de consument nu eenmaal jaarrond fruit in het schap verlangt.
De ledenbijeenkomst kon zich verheugen in een goede opkomst. Naast de gebruikelijke bezoekers uit de hard- en zachtfruithandel wisten ook de mensen uit de importfruithandel de bijeenkomst goed te vinden. Zij kregen naast een Chinees buffetje bij Van der Valk in Tiel een interessant programma voorgeschoteld over onder meer verkooptrends in de Nederlandse supermarkten en perspectieven voor het fruit bij de Nederlandse retail. De avond werd in goede banen geleid door presentator Mark Wijsman.
Anti-handelssentiment
Directeur Richard Schouten van GroentenFruit Huis beet de spits af. Allereerst gaf hij een wereldbeschouwing, waarbij onder meer de Brexit, Covid, oorlog, Green Deal, klimaatcrisis en logistieke ontwikkelingen de revue passeerden. Schouten wees op het veranderende sentiment in de Tweede Kamer, dat steeds meer anti-handelstrekjes gaat vertonen. "Het lijkt wel of politici een muur om Europa of zelfs om Nederland willen bouwen. De vrijhandel ligt onder vuur. Het lijkt wel of in Den Haag steeds minder mensen inzien hoe een wereldspeler we zijn binnen de groenten- en fruithandel."
Vervolgens gaven Tessa Voorhorst (Business Development Manager) en Marc Deij (Sales Manager) van NielsenIQ een presentatie over de recente verkoopcijfers van vers fruit in de Nederlandse en Belgische supermarkt. Ze toonden aan dat de groenten- en fruitcategorie in de Nederlandse supermarkten tussen 2017 en 2022 met maar liefst 775 miljoen is gegroeid, een bedrag dat gelijk is aan de omvang van de totale chocoladecategorie in 2022. Tegelijkertijd staan omzet en omzetaandeel de laatste drie jaar onder druk. Exoten en citrus lieten binnen het fruitschap vorig jaar de sterkste prijsgroei zien, maar zo benadrukten de marktonderzoekers, een lagere gemiddelde prijs ten opzichte van het jaar ervoor betekent niet automatisch een volumegroei, zoals bij appelen avocado's was te zien.
Sprekers Said Belhassan, Richard Schouten, Tessa Voorhorst en Marc Deij
Opvallend was dat bij de appelen het beeld van de prijsontwikkelingen door de jaren heen nagenoeg dezelfde prijsbeweging liet zien tussen de generieke rassen en de clubrassen. In 2022 nam de afstand tussen de generieke en clubrassen echter sterk toe. Ook in de verpakkingsvorm van appels is er de laatste drie jaar een grote volumeverschuiving gaande. Werd in 2019 nog 46% van de appelen in de supermarkt onverpakt verkocht, in 2022 was dit aandeel gekrompen naar 34%.
Natuurlijk lenen de statistieken zich ook voor een quizvraag. Zo nemen de drie grote steden 15% van de omzet van al het onbewerkte fruit in de supermarkt voor hun rekening. Maar hoeveel procent van de omzet in bewerkt fruit wordt gezamenlijk gerealiseerd in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag? Het antwoord was 21%. Opvallend was dat het aandeel bewerkt fruit binnen de provincies Drenthe, Friesland en Overijssel relatief laag lag. Inwoners van Zeeland, Flevoland en Noord-Holland (exclusief Amsterdam) eten juist relatief veel bewerkt fruit.
Besteding fruit per inwoner 15% hoger in Nederland dan België
Ook vergeleken Voorhorst en Deij de situatie van België en Nederland. Opvallend was dat de gemiddelde besteding aan fruit per inwoner in de Nederlandse supermarkten 15% hoger ligt dan in België. In het Nederlandse appelschap voert de Elstar de boventoon, in België is dat nog altijd de Jonagold. Verder bleek dat de dominantie van Pink Lady als clubras in België nog wat groter was dan in Nederland. Belgische inwoners kopen drie keer zoveel nectarines en dubbel zoveel kersen dan de Nederlanders. Het bio-aandeel binnen het Nederlandse fruitschap steeg vorig jaar weliswaar met 19,8%, maar blijft relatief nog beperkt (2,8%). Kokosnoten (20,1%), citroenen (13,5%) en limes (11,7%) hebben het hoogste bio-aandeel, maar vervolgens daalt het aandeel vrij snel onder de 10%. In België daalde het aandeel biologisch fruit vorig jaar met 11,8% naar 5,6%.
Said Belhassan, Chief Procurement Officer van Superunie, hield een presentatie over de perspectieven voor fruit in de retail. De 12 leden van Superunie tellen 1700 winkels, goed voor een marktaandeel van 26%. "Een club met impact op het Nederlandse supermarktlandschap, daar zijn we trots op", aldus Said. De missie van de inkoopcombinatie is het vergroten van de concurrentiekracht van de leden door te voorzien in het beste assortiment tegen de scherpste inkoopprijzen.
Van tenderen naar langetermijnsamenwerking
Belhassan schetste de trends, maar ook de veranderende wereld op inkoopgebied en de veranderende consument. Het AGF-inkoopbeleid bij Superunie richt zich op efficiency in de keten door samenwerking, lagere kosten en focus op smaak. "Voorheen was Superunie veel gewend om te tenderen, maar we gaan steeds meer naar langetermijnsamenwerkingen toe met specialisten. Hiermee vallen veel inefficienties weg te halen." Als succesvolle voorbeelden noemde de retailer onder meer de samenwerking met Direct Source International en Olympic Fruit op het gebied van druiven en met FruitMasters bij het hardfruitschap. "We zoeken veel meer de samenwerking, waarbij Superunie de regisseur in de keten is van grond tot mond."
Bij de sourcing volgt Superunie het credo 'zo dichtbij als mogelijk en zo ver als nodig'. Ook Belhassan toonde met cijfers aan dat de fruitomzet in de retail onder druk staat na de succesvolle coronajaren. Toch ziet hij veel potentie voor het fruitschap om te groeien, onder meer door de gebruiksmomenten als ontbijt, lunch, BBQ, tussendoortje en desserts actief te promoten. Als tips aan leveranciers gaf hij aan om zich te focussen op kwaliteit/smaak, innovatie en betaalbare producten.
Het verhogen van het bio-aandeel in de supermarkt naar 15% noemde Belhassan lastig. "Ik heb de oplossing ook niet. In het verleden heb ik me fors ingezet om het bio-aandeel te verhogen, onder meer door alle bio-producten bij elkaar neer te zetten, maar uiteindelijk bepaalt de consument of hij biologische producten koopt of niet. Het omzetaandeel aan biologische producten in de Nederlandse supermarkten ligt gemiddeld op 3% en voor AGF gemiddeld op 5%. Je kunt een consument niet dwingen. Prijs blijft een belangrijke pijler. Zo zien we de promoties van biologische AGF-producten vaak harder lopen dan bij de conventionele producten."
Zweer van Aalburg (FruitMasters), Rob van der Weele (The Greenery), Andre Boer (Superunie) en Maurice Kroes (Origin Fruit Direct)
In het "oerwoud van keurmerken" zet Superunie zich vooral in om het assortiment Planet Proof te maken. Doelstelling is 100% Planet Proof gecertificeerde producten uit Nederland in 2025 en daarvan is de inkoopcombinatie niet ver meer verwijderd. Ook met haar buitenlandse leveranciers zet Superunie stappen in deze certificering. Verder gaf Belhassan aan dat men zich bij de leveranciers van importproducten steeds meer vraagt naar de visie op de waterwetgeving. "Je bent nooit klaar met duurzaamheid. Elke keer willen we weer een stapje hoger zetten."
Boven het maaiveld
Op de vraag uit de zaal of er meer ruimte is voor clubrassen buiten de appelen, was de verwachting van Marc Deij dat die ruimte beperkt is. "Als je op de Fruit Logistica loopt, zie je veel meer clubrassen dan we hier verkopen." Fred Douven van abbGrowers reageerde daarop dat er volgens hem juist ruimte is voor een beter smakend, duurzaam herkenbaar product in het retailschap. Belhassan gaf beiden gelijk. "Maar een tomatenmerk als Looye bewijst dat het kan dankzij hun focus op smaak. De prijs is gigantisch veel hoger dan de andere tomaten, maar toch verkoopt het. Kansen zijn er dus zeker, maar bedenk wel dat je een fors innovatie- en marketingbudget nodig hebt om je merk ook te communiceren en boven het maaiveld uit te steken."