Tholen – Het principe van ontvochtigen, dat kent de gemiddelde teler inmiddels wel. Vocht is, met alle aanpassingen die er momenteel in de kas worden gemaakt, vanwege de energiecrisis een veelbesproken thema. Bij Van Dijk heating merken ze dat ook. In de gesprekken die de techneuten met telers hebben over ontvochtigen, hebben ze er sinds kort een nieuwe tool bij: een configuratietool. Deze helpt engineers bij het optimaal configureren van Actief Ventilatie Systemen (AVS).
Ieder tuinbouwbedrijf is anders. Al die verschillende kassen, gewassen, warmtebronnen, verdeelsystemen en locatie-afhankelijke weersomstandigheden brengen heel wat rekenwerk met zich mee om tot de optimale invulling en dimensionering te komen van het juiste AVS-systeem.
“We werken er nu een tijdje met de ACT-configuratietool. Gelukkig zien we nog geen verrassende resultaten”, lacht Ton van Dijk, sinds enkele maanden sales manager bij het bedrijf uit Bunnik. “Wij hebben al jaren ervaring met AVS. De tool is een extra hulpmiddel om te voorkomen dat je gaat over dimensioneren en daarmee (onnodig) te veel gaat investeren. Te veel, dat merk je immers vaak niet, behalve in de portemonnee. Naast efficiënte inzet, krijg je door de tool ook een ander gesprek met de teler. Die denkt nu eerder ook aan andere opties. Nu we inzichtelijk kunnen maken welke energiebesparingen er mogelijk zijn of welke kasklimaatwinst er te behalen valt, prikkelt dat de teler.”
Gevolgen van keuzes weergeven
Om een berekening te kunnen maken, voeren de engineers een deel basisgegevens (onder meer areaal, soort, aantal schermdoeken en soort glas) in. Maar ook weersvariabelen en gegevens over de teeltstrategie van de teler. “Teelt een teler ‘koud’ of juist ‘warm’ en belicht een teler veel of juist weinig. Daarmee wil je rekening houden. Al dat soort zaken hebben invloed op welke manier van ontvochtigen het beste past en welke capaciteit er nodig is.”
Wanneer de gegevens ingevoerd zijn, berekent het simulatieprogramma hoe een specifiek AVS-systeem door het jaar heen uit de verf komt en wat dat betekent voor het kasklimaat en de energiehuishouding van het bedrijf. “De leukste stap vind ik het naar de praktijk vertalen van de berekening. Het idee voor de tool is ooit ontstaan om intern uit te rekenen wat de ideale AVS-configuratie is en hoeveel units er per situatie nodig zijn. Nu kun je de tool ook heel goed gebruiken om de gevolgen te laten zien aan de teler van de verschillende keuzes.”
ACT-configuratietool maakt energiebesparing en klimaatwinst inzichtelijk
Ontvochtigen met of zonder oogsten warmte
Van Dijk heating biedt drie soorten AVS-systemen aan. In de basis werkt het systeem als volgt: de AVS-unit zuigt via een mengklep buitenlucht en/of kaslucht aan en blaast dit mengsel (via een CV-blok) de kas in. Door de relatief droge buitenlucht wordt de kaslucht ontvochtigd en met het CV-blok kan het mengsel worden verwarmd tot de gewenste inblaastemperatuur.
Daarnaast heeft de teler de keuze om het AVS-systeem met een extra koelblok uit te rusten. “Daarmee kun je de latente warmte uit de kaslucht oogsten. Die warmte kun je later weer de kas inbrengen, mits de kas daar zelf op ingericht is”, benadrukt Ton. De derde optie is een AVS met warmteterugwinning, AVS-WTW. In vergelijking met de strandaard AVS-unit wordt in dit systeem de kaslucht afgezogen met een ventilator. Via de lucht/luchtwisselaar wordt de inkomende koude buitenlucht opgewarmd. “Iedere variant heeft zijn eigen unieke eigenschappen. Er is veel energiebesparing mogelijk. Hoeveel dit is, varieert per bedrijf. Ook het kostenplaatje en de zogenaamde ‘return on investment’ is per bedrijf anders.”
Energie, kwaliteit of allebei
Door te werken met de configuratietool heeft Van Dijk heating nu de mogelijkheid veel ‘getalletjes en grafieken’ op tafel te leggen. “Als dat nodig is, kunnen we hiermee de diepte in. Toch waken we ervoor dat we de teler niet overspoelen met te veel informatie. We beginnen eerst ‘hoog over’, maar leggen hierbij direct uit wat er allemaal achter de investering in een AVS-systeem zit.”
Voor de teler zelf verschilt het ook wat er achter zijn interesse in AVS schuilt, merkt Ton. “Er zijn internationaal nog altijd regio’s waar energie, zelfs op dit moment, nog niet echt een issue is. Energiebesparing staat daar bij telers niet bovenaan hun lijstje. Zij willen vooral de kwaliteit van hun producten verbeteren. Een vochtprobleem geeft hen bijvoorbeeld schimmelproblemen en daar willen ze vanaf. Wij brengen de lucht onderin de kas in en generen hierdoor een gelijkmatig kasklimaat. Dat heeft als voordeel dat er minder gevaar is voor schimmelvorming.”
De ACT-configuratietool helpt bij het optimaal ventileren van Actief Ventilatiesystemen (AVS)
Controle over vocht
Bij Van Dijk heating ligt de focus bij het gesprek over ontvochtigen en minder op temperatuur. “De echt voelbare warmte, die kun je zeker in Nederland nog met de ramen open wegluchten. Wij zien de grootste voordelen voor ontvochtigen in het goed de nacht door kunnen komen, met (meerdere) schermdoeken dicht én bij de randuren in de ochtend en (namiddag/avond.”
Daarmee bedoelt Ton, die zelf ook teler is geweest, de uren tussen zonsopkomst en het moment waarbij de zon echt krachtig wordt. “Dan is er altijd de twijfel om wel of niet het schermdoek open te trekken. Aan het eind van de dag heb je zo’n zelfde moment. Met een AVS-systeem krijgt de teler er een technische optie bij om vocht onder controle te houden.”
Fossielvrij
Als energie besparen wel de hoofdreden is om over ontvochtigen na te denken, dan heeft Ton inmiddels al berekeningen uit de configuratietool op tafel liggen waaruit blijkt dat telers in principe zonder fossiele energie kunnen, afhankelijk van onder meer belichtingsniveau en locatie. “Ik heb al voorbeelden voor belichte teelten gezien waarin het kan zonder fossiele energie. Dan moet je er wel elektriciteit in stoppen, maar dat kan groen opgewekte elektriciteit zijn. Energie in de teelt stoppen blijft nodig, want anders krijg je geen verdamping.”
Een kas is eigenlijk één grote batterij voor energieopslag, legt Ton uit. “Als je de ramen opendoet, dan vliegt die energie weg. Als je slim met deze energie om gaat en met een warmtepomp de warmte uit de kas gaat oogsten, kun je energie besparen. Het gaat nu dan vaak nog om gas en dus kan het fossielvrij. Door te ontvochtigen blijft het klimaat in de kas ondertussen ook goed.”
Een dergelijk rekenvoorbeeld is niet one-size-fits-all. “Wat het beste is, verschilt per teler, per gewas en per kas. Dat geldt ook voor onze AVS-systemen.” Met de ACT-configuratietool kan Van Dijk heating nu nog beter maatwerk leveren bij nieuwbouw en modernisering en voorstellen aan gebruikers en kassenbouwers gedetailleerd onderbouwen. “Onze ervaring is dat met gedrag veranderen met extra techniek er dan vaak de grootste verbeteringen mogelijk zijn. Ik zie het een beetje als missiewerk, al begint het onderwerp steeds meer te leven.”
Voor meer informatie:
Ton van Dijk
Van Dijk heating
+31657298725
t.vandijk@vandijkheating.nl
www.vandijkheating.com