Nog altijd is er niet definitief een ei gelegd over ingrijpen op de TTF-gasmarkt door de Europese Commissie. Op 13 december volgt weer een Europese Energieraad. Nederland is tegen of op zijn minst erg terughoudend, maar de meeste lidstaten lijken vóór te zijn.
Minister Jetten van Klimaat en Energie kreeg vanuit de Tweede Kamer alvast vragen én zorgen door over het voorgenomen plan tot ingrijpen. De vrees is dat het prijsplafond averechts gaat werken.
Jetten onderkent de risico's. Hij schrijft onder meer in antwoord op een vraag vanuit de VVD hoe ingrijpen de prijs kan opdrijven: "Het is mogelijk dat het bestaan van marktcorrectiemechanisme op voorhand het risico meebrengt dat de handel in de maand vooruit TTF-future contracten belemmerd wordt. De handel op de handelsplatformen kan opdrogen; deze lagere liquiditeit kan tot meer prijsschommelingen leiden. Dit maakt het voor energiebedrijven moeilijker om hun risico’s te mitigeren (hedging). Door de toegenomen risico’s en het wegvallen van de liquide handel op de handelsplatformen waar TTF-future contracten worden verhandeld, stijgen naar verwachting de onderpandeisen (margins)."
Jetten wijst erop dat 'het meest liquide product (TTF maand-
vooruit) dreigt weg te vallen.' "In dat geval moet op minder transparante bilaterale prijzen worden teruggevallen. Clearinghuizen en clearingbanken zullen naar verwachting hogere risico-opslagen doorberekenen aan hun klanten (energiemaatschappijen en -handelaren)."
Prijsopdrijvend effect
Het kan bovendien niet worden uitgesloten dat activatie van het marktcorrectiemechanisme speculatief gedrag in de hand werkt en een prijsopdrijvend effect heeft, stipt de minister aan. "Er bestaat een risico dat vanwege het mechanisme dat de handel in TTF-future contracten belemmert, meer op de spotmarkt wordt gehandeld. Handelaren worden dan meer aan dagprijzen blootgesteld, in plaats van dat zij op de termijnmarkt risico’s kunnen afdekken. Door hogere vraag zullen spotmarkt prijzen waarschijnlijk stijgen."
Het kabinet erkent deze risico’s, schrijft Jetten, en zet erop in om het toepassingsbereik en de parameters voor activatie van het markt-correctiemechanisme dusdanig vast te stellen dat de handel in
energie(derivaten) zo min mogelijk wordt belemmerd.
Opslagen vullen
Nederland en Jetten pleitten in Europa voor een 'combinatie van maatregelen die gericht zijn op het wegnemen van de oorzaak'. Jetten schrijft: "Aan de vraagkant is het belangrijk dat maximaal wordt ingezet op besparing, verduurzaming en versnelling van de energietransitie. Ik pleit daarom voor verplichte besparingsmatregelen voor gas en steun de noodverordening vergunningverlening." Daarover werd Europees op 24 oktober een compromis bereikt.
"Aan de aanbodzijde is het noodzakelijk dat we naast de diversifiëring van productie en import voortvarend en effectief stappen zetten op het gebied van gezamenlijke maar ook slimmere inkoop. De basis hiervoor wordt gelegd in de noodverordening gas", aldus de minister.
Minder haastig
In aanvulling daarop pleit Nederland voor maatregelen specifiek op het gebied van inkoop voor gasopslag. "Een belangrijke oorzaak van de extreme prijsstijgingen die we afgelopen zomer hebben gezien, is dat partijen uit verschillende lidstaten in een relatief korte periode
boden op de schaarse gasvolumes om de gasopslagen tijdig en conform de hoge vulpercentages gevuld te krijgen."
Nederland meent dat dit in het aankomende vulseizoen voorkomen kan worden. "Niet alleen door het vulseizoen te verlengen en inkoop te spreiden, maar ook door te bezien of voorkomen kan worden dat partijen de prijzen opdrijven door overbieden. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door een dynamische begrenzing van de prijs die
wordt geboden door partijen met een grote inkoopkracht (gesubsidieerde partijen en/of staatsdeelnemingen) uit de landen met een gasopslagen."