ILVO doet al geruime tijd onderzoek naar een gezonder(re) bodem. Een gezonde bodem biedt, behalve meer kans op stabiele opbrengsten, op veel andere vlakken meerwaarde: biodiversiteit, waterretentie, CO2-opslag, etc. Omdat het Vlaams onderzoekscentrum veel onderzoek verricht naar bodemkwaliteit en duurzaam bodembeheer verandert het zijn ‘Living Lab Plant’ vanaf 5 december 2022 van naam in ‘Living Lab Plant en Bodem’.
Recent kreeg ILVO ook goed nieuws over liefst zes nieuwe kandidaat-onderzoeksprojecten in de jongste interne oproep van het European Joint Programme SOIL (EJPSoil) en in de Europese Missie ‘A Soil Deal for Europe’. In de projecten participeert ILVO als onderzoekspartner.
‘ILVO-Living lab Plant en Bodem’
Sinds meer dan 10 jaar stroomlijnt ILVO zijn samenwerkingen, adviesverleningen en gerichte informaties of diensten aan landbouwers, bedrijven en beleid via zogenaamde Living Labs. Het Living Lab Plant is boven de doopvont gehouden begin 2020.
“Bij ons kunnen de stakeholders uit de land- en tuinbouw en de sierteelt, én alle daarrond bewegende actoren en leveranciers (veredelaars, compostfirma’s, machinebouwers, labs, adviescentra, verwerkers… ) terecht,” zegt Ellen De Keyser, één van de coördinatoren. “We krijgen inderdaad vragen binnen rond bodem en andere plant-gerelateerde topics. Geregeld leidt het eerste gesprek tot een goed omschreven co-creatieve samenwerking om bepaalde kennis of aanpak te ontwikkelen.”
Dat er in stijgende lijn een beroep gedaan wordt op de brede expertise van het grote bodem-onderzoeksteam, op hun ervaringen, kennis en ook hun onderzoeksinfrastructuur, is een reden om de ‘landbouwbodem’ als kennisveld wat meer in de verf te zetten. ILVO plaatst het woord bodem vanaf 5 december 2022 in de titel van het Living Lab. Nu heet het dus “Living Lab Plant en Bodem”.
Troeven
Een troef qua onderzoeksinfrastructuur is de ILVO compostsite, en de 200 ha proefvelden op de onderzoekskouter. Vrij uniek zijn de zorgvuldig gedocumenteerde (lange termijn) veldproeven. Ook de labs met een brede range aan mogelijke metingen én het Agro-Ecologisch Proefplatform PHAE in Hansbeke zijn sterkhouders. “In PHAE wordt duidelijk hoe intensieve samenwerking tussen de landbouwpraktijk en de onderzoekswereld tot interessante experimenten en inzichten leidt.“
Wetenschappelijk kennisopbouw rond bodem blijft in sneltempo doorgaan
Momenteel zijn de ILVO bodemexperts actief in 50 lopende bodemgerelateerde onderzoeksprojecten. De jongste weken is de goedkeuring bevestigd van nog eens 6 nieuwe internationale bodem-onderzoeksprojecten. De Europese samenwerking laat ILVO-onderzoekers toe om kennis van bij de buurlanden te vertalen naar de Vlaamse landbouwcontext. Dit is de lijst.
Binnen ‘SOIL X’, een EJP Soil project, meten onderzoekers in langlopende veldproeven, gespreid over Europa en met een diverse historiek op het vlak van bodembeheer, de fysische en organische eigenschappen van de bodems, om de waterregulerende functie van landbouwbodems te ontrafelen, en om uiteindelijk de respons van de gewassen beter te kunnen sturen. Het is ondertussen al lang duidelijk dat de klimaatsverandering een impact heeft op het neerslagpatroon, maar hoe kunnen we ons bodembeheer verbeteren om hiermee om te leren gaan, zowel nu als in de toekomst?
Met ‘ARTEMIS’ (EJP Soil) volgen we in de praktijk op landbouwbedrijven de aard en grootte van een waaier aan ecosysteemdiensten welke landbouwbodems leveren. Bij verschillende – ook gesimuleerde - klimaatscenario’s onderzoeken wede impact van goed bodembeheer op de uiteindelijke opbrengststabiliteit, de koolstofopslag en de nitraatuitspoeling. Wat kunnen extra agro-ecologische beheersmaatregelen bovendien betekenen voor koolstofopslag en stikstof emissies?
Het project ‘SIMPLE’ (EJP Soil) onderzoekt via modellering wat de invloed is van de Europese beleidsdoelstellingen, zoals een verlaging van de stikstofbemesting in het kader van de FarmToFork strategie, op koolstofopslag in landbouwbodems.
De onderzoeksvraag van ‘BioCASH’ (EJP Soil) is hoe we nutriënten-, energie- en biomassakringlopen beter kunnen sluiten. Is bv. stedelijke compost en groenafval integreerbaar in multifunctionele agro-ecologische productiesystemen, op een economisch levensvatbare, sociaal aanvaardbare en op lange termijn duurzame wijze? Hoe scoort het biocirculair systeem op het vlak van extra bodemgezondheid, plantengroei, een goede kosten-batenbalans en een gunstige ecologische voetafdruk?
Binnen de jongste call van de Soil Mission participeert ILVO aanzienlijk aan ‘SoilValues’, een project dat wordt getrokken door KU Leuven en dat de voorwaarden onderzoekt om verdienmodellen voor bodemgezondheid tot stand te brengen en te faciliteren.
Het project ‘PRAC2LIV’ inventariseert beslissingsondersteunende tools die momenteel door de EU-lidstaten worden gebruikt en gericht zijn op het verhogen van bodemorganisch stof, waterretentie en efficiënt gebruik van nutriënten.
Conclusie
Door bodem een prominente plaatst te geven in het Living Lab Plant en Bodem, engageert ILVO zich er toe om bodem zo mogelijk nog centraler te zetten in het planten onderzoek en om de kennis, opgedaan via onderzoek, en de infrastructuur ten volle in te zetten voor maatschappelijke valorisatie in samenwerking met de brede landbouwsector.