Tholen - Zeker weten dat je het virus hebt nog voordat het aan de planten te zien is. Dat is wat telers graag willen sinds het Tomato brown rugose fruit virus (TOBRFV) wereldwijd rondwaart. En liefst ook nog snel. Spark Radar biedt telers hiervoor sinds deze zomer een testkit. Met de testkit kunnen telers zelf, binnen drie uur, ontdekken of het gewas besmet is, mét hoge betrouwbaarheid.
De virustest die Spark Radar ontwikkelde is volgens medeoprichter Rogier van der Voort goed vergelijkbaar met de betrouwbaarheid en gevoeligheid van een PCR-test. “Voor onze test hoef je je samples echter niet meer op te sturen naar een servicelab en dat scheelt aanzienlijk in tijd, iets wat erg belangrijk is om een mogelijke besmetting op te sporen en in te dammen.”
Tijdens het begin van de coronacrisis stak hij samen met Bas Rutjens de koppen bij elkaar. Bas is de oprichter van Spark Genetics. Een bedrijf dat sinds 2018 veredelingsbedrijven ondersteunt bij genetica vraagstukken. Rogier: “Toen corona uitbrak, moest het laboratorium deels dicht en kwam bij ons de vraag op hoe we de markt iets konden bieden waar veel behoefte aan was. Dat moest een betrouwbare en gevoelige pathogeentest worden die on-site door iedereen kon worden uitgevoerd.”
Testen vóór de symptomen
De test werkt presymptomatisch, wat betekent dat het mogelijk is vroegtijdig op aanwezigheid van het virus te testen. Rogier trekt de parallel met corona. “Hiervoor kun je tegenwoordig een zelftest doen. Dat is echter een antigeentest. Daarmee test je als er al symptomen zijn.” In geval van corona bijvoorbeeld een loopneus, bij ToBRFV bijvoorbeeld vlekken op de vruchten of symptomen op blad. “Zo’n antigeentest is echter niet zo betrouwbaar als een PCR-test en werkt door een veel lagere gevoeligheid niet presymptomatisch. Daarnaast kun je maar 2 tot 3 planten tegelijk testen.”
Bladmateriaal
Met de testkit van Spark Radar kunnen telers op dit moment tot 60 planten tegelijk testen. Testen kan op drie manieren. “We zijn begonnen met bladsamples. Een stukje blad ter grootte van een vingernagel is al genoeg. De bladstukjes verzamelt een teler in een door ons geleverd zakje. Eenmaal alle blaadjes bij elkaar kan het testen beginnen.”
Telers krijgen bij de testkit zowel de testmaterialen zelf, als de hardware die nodig is om de test uit te voeren, meegeleverd. “Wij hebben onze eigen apparatuur ontwikkeld om de testen uit te lezen. Dat doen we met een magnetisch rack en een detectie rack. Door gebruik te maken van het magnetische rack trekken we als het ware het virus uit het sample. Het zorgt mede voor de hoge gevoeligheid van onze test.”
Een deel van de testkit. Het witte rack is uitgevoerd met magneten. Een ander rack wordt gebruikt voor de detectie.
Test voor oppervlakten en water
Telers testen liever echter niet alleen bladmateriaal. “Vanuit de markt is er ook veel vraag naar swabtesten, waarmee het mogelijk is om bijvoorbeeld op de aanwezigheid van virus op karren of mesjes te testen. Je kunt het vergelijken met het wattenstaafje dat je bij de coronazelftest in keel en neus moet stoppen.”
Een derde manier van testen is ontwikkeld voor water. “Dat stelt telers in staat bijvoorbeeld hun drainagesysteem op de aanwezigheid van ToBRFV te testen.” De laatste twee manieren van testen zitten momenteel in de laatste fase voor introductie in de markt. “We zitten nu volop in de testfase voor deze nieuwe toepassingen. We zijn nu op basis van de feedback uit de proeven de testkit voor swabtesten en watertesten zo robuust mogelijk aan het maken.” In december wil het bedrijf uit Utrecht de twee andere manieren van testen commercieel in de markt zetten.
Internationaal
Daarbij is de ambitie er bij het Nederlandse bedrijf om ook internationaal de testkits aan te gaan bieden. De eerste stappen door het nog jonge bedrijf zijn hiervoor al gezet. “Een grote partij in Noord-Amerika is al enkele maanden aan het testen. Zij willen het bij de volgende oogstperiode breder in gaan zetten. Ook van een Nederlandse partij met teelt in het buitenland hebben we de toezegging dat zij onze testen buiten Nederland willen gaan gebruiken.”
Een belangrijk punt bij een virustest is betrouwbaarheid. Om die reden is een duidelijke handleiding voor gebruik bij de testkit meegeleverd (online is een video te zien), voorlopig in Nederlands en Engels, maar de ambitie is er de handleiding ook in andere talen aan te bieden. “Eerst ligt onze aandacht nu op het produceren van de testen. Nadat we de test onlangs op een evenement lieten zien hebben we er alweer nieuwe klanten bijgekregen.
Test voor andere ziekteverwekkers
Dat ToBRFV wereldwijd de aandacht heeft, is bekend. Het roept de vraag op of Spark Radar alleen wel de slagkracht heeft om telers te helpen tegen het virus op te boksen. Rogier onderkent dat. “Recent zijn we uitgekozen om mee te doen aan het Fast Lane-programma van Foodvalley en overheidsinvesteringsfonds InvestNL. Wij zijn uitgekozen om antwoord te vinden op de vraag wat er nodig is om nog meer slagkracht te krijgen, op te schalen én ook de snelheid te behouden die we nu hebben en die ook in de toekomst nodig is.”
Dat laatste overigens niet alleen voor ToBRFV, maar ook voor andere plantenvirussen, bacteriën en schimmels. Spark Radar is ook bezig met een testkit voor het komkommerbontvirus en het pepinomozaïekvirus in tomaat. “Dat zullen soortgelijke testen zijn als deze voor ToBRFV.”
Voor meer informatie:
Rogier van der Voort
Spark Radar
Padualaan 8
3584 CH Utrecht
rogier@sparkgenetics.com
info@sparkradar.bio
www.sparkradar.bio