Tholen - Het is een wens die al lange tijd leeft in de AGF-sector, een wetenschappelijk onderbouwde gezondheidsclaim op groenten en fruit. Op het Symposium De Waarde(n) van Groenten en Fruit werd 4 jaar onderzoek daarnaar gepresenteerd. Een gezondheidsclaim is er nog niet, wel binnen bereik, dus méér onderzoek is nodig. Rob Baan van Koppert Kress wilde daarom geen slotbijeenkomst, maar een concreet resultaat. "De toekomst heeft haast", zei hij. Het project ontvangt financiële steun van Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen. Het werd niet duidelijk of er geld voor vervolgonderzoek vrijkomt.
Paneldiscussie op het Slotsymposium De Waarde(n) van Groenten en Fruit met (vlnr) Herman Peppelenbos (HAS), Wilco van den Berg (GroentenFruit Huis), Rob Baan (Koppert Kress), Danielle Bruin (Bejo) en Ali de Boer (UMCM)
Challengemodel
Rob Baan is een van de initiatiefnemers geweest van het project. Hij hoopte op een gezondheidsclaim voor sulforafaan dat voorkomt in koolsoorten als BroccoCress. Hidde van Steenwijk, promovendus aan het Food Claims Centre Venlo, stond aan de lat om een innovatief challengemodel te ontwikkelen om de gezondheidseffecten van groente en fruit wetenschappelijk aan te tonen. “Het is ons gelukt om een methode te ontwikkelen die in zeer korte tijd - een aantal uren - fysiologische verschillen tussen verse producten in gezonde mensen aan kan tonen. Verder konden deze fysiologische verschillen gelinkt worden aan ontstekingen in het lichaam. Maar we zijn er nog niet. We onderzoeken nu of het precies dat ene fytonutriënt is wat een effect veroorzaakte of dat het de combinatie is van alle stoffen in het versproduct. Hopelijk kunnen we door deze inzichten in vervolgonderzoek ook ontstekingseffecten meten zonder bloed af te nemen, bijvoorbeeld via wearables (met bijvoorbeeld veranderingen in de hartslag) of stoffen in de urine.”
Het ontwikkelde challengemodel lijkt daarmee veelbelovend, maar moet nog verder worden gefinetuned. "Het is een voorzet die nog ingekopt moet worden", concludeerde projectleider Herman Peppelenbos.
Herman Peppelenbos opent het symposium
Een tweede belangrijk onderdeel van het project was het onderzoek naar betrouwbare en gemakkelijke meetmethoden om inhoudsstoffen te meten tijdens de teelt en daarna. De huidige meetmethoden zijn duur, duren lang en zijn niet consistent. Tamara Verhoeven van de HAS zocht naar een alternatieve methode om het lycopeengehalte van tomaat en wortelen te meten en het meten van glycosinolaten in koolgewassen. Voor beide inhoudsstoffen werd een goede en betrouwbare methode gevonden. In de kalibratie van deze methoden gaat echter nog veel onderzoekstijd zitten. Een ander resultaat van het onderzoek is dat er duidelijke verschillen te meten zijn tussen rassen en effecten teeltmethodiek waar telers en veredelaars hun voordeel mee kunnen doen.
Onderzoeker Hidde van Steenwijk
Fytonutriënten
De focus in dit topsectorproject lag op fytonutriënten: voedingsstoffen die een plant zelf produceert. Er is gekeken naar lycopeen - een stof die zorgt voor de rode kleur van tomaat en wortel - en anthocyaninen, stofjes die van nature in blauwe bessen zitten. Beide stoffen werken als een antioxidant in het menselijk lichaam en kunnen schade in lichaamscellen voorkomen die ontstaat door oxidatie. Deze stofjes hebben op de lange termijn een positief effect op de gezondheid van de mens. Daarnaast zijn ook glucosinolaten in verschillende koolsoorten onder de loep genomen. Deze stoffen spelen een rol bij het tegengaan van chronische inflammatie (ontstekingen) in het menselijke lichaam die vaak het begin zijn van veel welvaartsziekten.
Onderzoeker Tamara Verhoeven
Verder werd op het symposium nog veel gesproken over de groenten- en fruitconsumptie en het bevorderen daarvan. Wilco van den Berg van GroentenFruit Huis had goed nieuws. Vergeleken met de consumptie pre-corona (cijfers 2019) ligt het thuisverbruik van groenten 8% hoger en van fruit 3% hoger. Daarnaast is de ontwikkeling van de inflatie in groenten en fruit ten opzichte van andere voedingsmiddelen ondergemiddeld.
Prijs blijft een heel belangrijke factor als het gaat om het bevorderen van groenten- en fruitconsumptie. Expert op dit gebied Coosje Dijkstra van de Vrije Universiteit Amsterdam maakte echter duidelijk dat er niet één product, één regel, één werkwijze, één sector, één partij of één heilige om Nederland meer groenten en fruit te laten eten te bedenken is. "Het bevorderen hiervan vraagt om meervoudige acties en samenwerking", is haar conclusie. Er zijn echter wel voldoende handvatten en knoppen om aan te draaien.
Onderzoeker Coosje Dijkstra
Tijdens een paneldiscussie gingen Wilco van den Berg, Alie de Boer, Assistant Professor bij het Food Claims Centre Venlo, Rob Baan van Koppert Cress en Daniëlle Bruin van Bejo (beiden deelnemers aan het topsectorproject) met elkaar in gesprek over hoe ondernemers en wetenschappers met de resultaten uit dit project aan de slag kunnen gaan om Nederland gezonder te maken. De deelnemers waren het erover eens dat er binnen dit project grote stappen zijn gezet als het gaat om kennis op het gebied van de voedings- en gezondheidswaarden van groenten en fruit. Maar de toekomst heeft haast, de zorgkosten stijgen en groente en fruit kunnen hier een rol in spelen. Het project heeft goede resultaten behaald, maar er moeten nog wel wat stappen gezet worden. Rob Baan: ‘laat dit niet een slotevent zijn maar de start van meer’
Peppelenbos is na vier jaar onderzoek tevreden. “Met de resultaten uit dit project kunnen we een bijdrage leveren aan het gezond houden van mensen waardoor welvaartsziekten verminderen, ziektekosten omlaag gaan en mensen een gezondere levensstijl krijgen. Met groente en fruit die lekker én gezond zijn. Maar er is echt vervolgonderzoek nodig om de resultaten nog beter te onderbouwen en toe te werken naar gezondheidsclaims bij groente en fruit.”
In de wrap-up wees hij op de interactieve kaart die op dit moment in ontwikkeling is. Daarop is per gemeente te zien welke activiteiten er rond voeding en gezondheid plaatsvinden en vormt een basis om samen met gemeenten, de VNG en SIA te verkennen hoe we activiteiten rond voeding en gezondheid kunnen versnellen en verbreden.
Tijdens het symposium was er ook tijd om te netwerken
Verschillende bedrijven die betrokken waren bij het onderzoek presenteerden zich.
Bejo team met Dora Coelho, Danielle Bruin, Jolanda Duineveld en Kim van Straaten
Basf team met Jara van den Bogaerde, Marlieke van Rens, Frank Millenaar en Hans Driessen (r)
‘We verwachten dat Trichoderma en biostimulanten invloed kunnen hebben op inhoudsstoffen in planten, maar dat vraagt nog wel onderzoek"vertelt Ed Moerman van Koppert
Jos Brouwers en Edward Knaven presenteren meetmethoden voor lycopeen
Near Infra Red methode is geschikt om lycopeen te meten, maar kalibratie vergt nog veel onderzoek
Moleculaire handscanner van Scio meet onder andere lycopeen
Avans ontwikkelde een non-destructieve methode om het lycopeengehalte te meten