Tholen – Bij komkommerteler Paul van Lipzig van Hortus in Futuro in Maasbree dook de afgelopen jaren telkens weer het komkommerbontvirus op in de kas. Ook dit jaar bleef een besmetting niet uit, maar het virus verspreidde zich wel véél minder dan afgelopen jaren. De teler wist de opmars van het virus met strikte hygiënemaatregelen goed te remmen. Een belangrijk onderdeel in die strategie is een speciaal oogstmes, vertellen teler Paul van Lipzig en teeltadviseur Herman Hermans.
Hortus in Futuro teelt komkommers in Maasbree
Het speciale mes is een product van Top-3D. De Top-Knife is een idee van komkommerteler Hans Houben en zijn teeltadviseur Herman Hermans van Innocrop Consulting. Tom Houben, zoon van Hans, besloot om het mes verder te ontwikkelen en te gaan produceren. Door de samenwerking met Hortiware met als contactpersoon Dirk-Jan Haas is een uitbreiding van de verkooppunten ontstaan. Inmiddels wordt al door komkommerbedrijven in binnen- en buitenland met Top-Knife gewerkt.
Top-Knife in gebruik bij Hortus in Futuro
Verspreiding virus remmen
“Herman kwam met het idee van het mes bij ons”, weet Paul nog. Sinds 2011 heeft Hortus in Futuro last van het komkommerbontvirus. “Wij kennen het virus goed”, lacht de teler als een boer met kiespijn. “Alle ideeën in strijd tegen het virus zijn daarom welkom.”
De teler heeft drie teelten komkommer per jaar in de kas staan. Tussendoor reinigen zij grondig de kas en ook tijdens de teelt is er veel aandacht voor hygiëne. “Bij het oogsten worden de handen elke halve rij ontsmet.” Het lastige bij het komkommerbontvirus is dat de plant pas na zo’n drie weken symptomen van besmetting laat zien. “Bij het snijden van de vruchten zie je er eerst niets van”, weet ook Herman. “Het gevolg is dat het virus zich snel ‘als een olievlek’ kan verspreiden via oogst- en gewaswerkzaamheden zodra eenmaal één plant besmet is.”
Dit jaar zijn de telers ‘vanaf dag 1’ met de Top-Knife gaan werken. Vorig jaar werd al met het mes getest. “Onze mensen vonden het eerst niets”, herinnert Paul zich nog. “Ze zijn er echter snel aan gewend.”
Top-Knife in gebruik bij Hortus in Futuro
Ontsmetting gaat automatisch
Prioriteit bij de ontwikkeling van het mes was desinfectie. Een reservoir met desinfectiemiddel op het mes zorgt hiervoor. In het reservoir zit ontsmettingsvloeistof. Omdat het reservoir hoger zit dan het mes, blijft er continu een beetje vloeistof over het mes stromen. Herman: “Het systeem is gebaseerd op zwaartekracht. Alle huidige in de tuinbouw gebruikte systemen zijn voor een goede werking afhankelijk van de mens. Met dit ontwerp is ervoor gezorgd dat ontsmetting vanzelf gaat.” In een vol reservoir zit 50 milliliter vloeistof. “Daarmee kan een medewerker ongeveer 1200 keer snijden. Dat is op moderne bedrijven met lange paden ruim genoeg.”
Top-Knife in gebruik bij Hortus in Futuro
Controleren
De hoeveelheid vloeistof die blijft stromen kan de teler met een schroefje afstellen. Hiervoor kan een teler een kleine inbussleutel gebruiken. Per medewerker zijn er twee messen, één blauwe en één rode Paul: “Als bij ons een rij geoogst is, wisselen de medewerkers van mes. Het mes gaat in een emmer met het ontsmettingsmidddel Virkon S. Het reservoir ook, om te vullen. Op die manier weten wij dat de medewerkers altijd met een gevuld reservoir werken. Elke kleur hoort bij ons bij een kant van het middenpad.” Andere telers gebruiken bij de oneven rijen een andere kleur dan in de even rijen. “Door het wisselen van kleur mes is het makkelijk te controleren of de medewerker na elke rij wisselt.”
Eenvoudige bediening
De ervaring van Herman, die bij veel telers over de vloer komt, is dat mensen ‘gewoontedieren’ zijn. Daarom is een eenvoudige werking van het mes belangrijk. “Oude messen moest je steeds kantelen voor desinfectie. Dat is nu niet nodig. Dat voorkomt ook spier- en gewrichtsklachten die bij veelvuldig herhaalde handelingen voor kunnen komen.”
Voordat de bedenkers tot dit mes kwamen, passeerden er heel wat prototypes de revue, weet Herman. “Ik heb het aantal ontwerpen niet geteld, maar het waren er veel meer dan ik op de vingers van één hand kan tellen. Het eerste mes zag er ook heel anders uit dan het prototype. Mensen zijn er al meer dan tien jaar mee bezig. Telkens bleek dat het te ingewikkeld werd om mee te werken. Daarom is het zo belangrijk dat dit mes hufterproof is.”
Voor de oogstprestatie is het belangrijk dat het mes met één hand bediend kan worden. “In de markt heb je messen waarbij één hand voor het mes is en de andere hand voor het vasthouden van de vrucht. Ervaren oogstmedewerkers doen het met één hand. Met dit mes is dat mogelijk.”
Paul knikt. “In het begin zagen we dat de oogstcijfers iets terugliepen, maar al snel waren de cijfers weer terug op het niveau van voorheen. De mensen kijken toch vooral naar kilo’s, maar voor ons geldt dat we vooral geen virusverspreiding willen. Omdat dit mes makkelijk werkt en goede ontsmetting gegarandeerd is, ben ik echt overtuigd dat we daardoor het bontvirus dit jaar veel beter op bepaalde plekken in de kas hebben weten te houden. Wat mij betreft is dat het bewijs voor de juiste werking.”
Prototype tomatenschaar Top-3D
Ontwikkeling voor andere teelten
Het mes voorkomt geen virusbesmetting, benadrukken zowel Paul als Herman wel. Daarvoor is het teeltproces te complex. Bladplukken is bijvoorbeeld een andere handeling. Hiervoor gebruikt Hortus in Futuro sinds dit jaar een robot, een bladplukrobot van Lenzeel. Die is ook uitgerust met een ontsmettingsmechanisme.
In andere teelten worden ook schaartjes gebruikt. De ontwikkelaars van het mes hebben inmiddels ook al goede ervaringen met een bladschaar voor de komkommerteelt. Verder is ook het prototype van een tomatenschaar klaar.
Voor meer informatie:
Dirk-Jan Haas
+31 (0)6 59695654
info@hortiware.nl
www.hortiware.nl
Tom Houben
Top-3D
+31 (0)6 29062877
info@top-3d.nl
www.top-3d.nl