Tholen – Stel je voor: een medewerker die aan het scouten is, loopt door een fel paars verlichte kas. Maar overal waar hij komt, kleurt het licht wit, zodat hij goed om zich heen kan kijken. Eenmaal weg, kleuren de lampen weer terug naar het optimale spectrum voor plantgroei. Chess Wise, dat draadloze lichtbesturingssystemen ontwikkelt, werkt aan een techniek die dit mogelijk maakt. Het is een techniek die in kantoorpanden al bestaat en waarbij het in Haarlem gevestigde bedrijf momenteel de vertaalslag maakt naar de glastuinbouw. Zo’n vier jaar terug deed het bedrijf dat voor het eerst. Toen om armaturen in de kas draadloos aan te sturen.
“Door de introductie van LED-groeilampen zijn we in de tuinbouw beland”, zegt Sales Manager Wim Hogenhout op een middag in maart op kantoor in Haarlem. Even daarvoor heeft hij uitgebreid de techniek waaraan het bedrijf werkt uitgelegd en ook over het ontstaan van het bedrijf verteld. Hiervoor moeten we terug naar 1988. Toen werd Chess opgericht, een afkorting voor Computer Hardware en Systeem Software. Tegenwoordig is dat bedrijf opgesplitst in meerdere takken, waarbij Chess Wise actief is in draadloze besturingssystemen, onder andere voor verlichting. De techniek hiervoor, gebaseerd op een mesh-netwerk (een betere variant van het alom bekende WiFi-netwerk), was al in gebruik in de utiliteit. De verlichting in kantoren, ook bij Chess Wise zelf in Haarlem, wordt er draadloos mee aangestuurd.
Eindeloos schaalbaar
Zodra we het kantoor van Wim uit stappen, gaat niet lang daarna het licht uit. Het systeem Mymesh is hiervoor verantwoordelijk. Een bewegingssensor helpt. Wim: “Het systeem is geïnspireerd op de natuur, waarin een zwerm vogels of een school vissen zich in enorme aantallen voortbeweegt zonder te botsen, maar vooral ook zonder één duidelijke leider. Iedereen communiceert met elkaar. Bij een belichtingssysteem aangestuurd door Mymesh is dat eigenlijk net zo. Het systeem is niet, zoals bij WiFi, afhankelijk van één centraal punt. Mymesh kent geen ‘point of failure’. Hierdoor is systeem eindeloos schaalbaar.”
Een schematische weergave van gebruik van Mymesh in een glastuinbouwomgeving. Klik hier voor vergroting van de afbeelding.
Dat eindeloos schaalbaar zijn, is één van de voordelen waarop Wim mensen graag wijst als hij de techniek uitlegt. “In de glastuinbouw zie je nu nog vaak armaturen die bekabeld zijn geïnstalleerd in een dambordpatroon. Telers kunnen in grote blokken de lampen aan of uit zetten, maar zijn niet flexibel en afhankelijk van de bekabeling. Bovendien verliezen zij in hun kas bij schakelen in een dambordpatroon al snel de homogeniteit in hun belichting. Zonder kabels, met de juiste software en bij gebruik van dimbare armaturen krijgen zij de mogelijkheid veel gerichter te sturen.”
Draadloze pinapparaten
Hiervoor ontwikkelt Chess Wise twee soorten modules. Eén module per armatuur stuurt de driver, de voeding, op de dimbare lamp aan. De andere module, de setpoint control module, geeft, gekoppeld aan een klimaatcomputer, ‘berichten’ door aan het hele netwerk, waarbij elke module dat bericht doorgeeft. Van deze setpoint control module is er slechts één nodig of zijn er bij hele grote projecten enkele nodig. “Maar vergeleken bij al die meters kabels is ons netwerk goedkoper.”
Behalve schaalbaar is de draadloze besturing ook veilig, stipt Wim aan. “Als Chess hebben wij een achtergrond in onder meer draadloos betalen met een pinapparatuur. Wij ontwikkelden de techniek achter de eerste draadloze pinapparaten. De strenge eisen om dit veilig mogelijk te maken, passen we ook in de tuinbouw toe. Bovendien is bij elke module die wij hier in Nederland produceren de encryptie en authenticatie uniek. Dat wil zeggen dat het niet zoals bijvoorbeeld bij afstandsbedieningen voor tv’s mogelijk is met één afstandsbediening meerdere dezelfde typen tv’s aan te sturen.”
Op kleur dimmen
Het draadloze netwerk werkt doorgaans met een server in de cloud. Dat maakt het voor telers mogelijk het netwerk op afstand te bedienen en voor Chess Wise om van op afstand ondersteuning aan te bieden en om de nieuwste ontwikkelingen door te voeren. Het enige dat nodig is voor deze koppeling is een ‘gateway’. De meeste telers kiezen ervoor zonder de cloudkoppeling te werken, met een volledig lokaal werkend netwerk gekoppeld aan de klimaatcomputer, vertelt Wim. “De gateway is wel aanwezig en wordt door Chess gebruikt voor ondersteuning en besturing op afstand op verzoek van de teler.”
Een nieuwe ontwikkeling waaraan gewerkt wordt is het heel specifiek op kleur dimmen van licht, zoals in het al gegeven voorbeeld in de intro. Hiervoor is het nodig dat de medewerker een tag draagt die met de lampen communiceert. Zoals gezegd is de techniek in een vergelijkbare vorm al aanwezig in de utiliteit voor track&trace-toepassingen. Introductie in de glastuinbouw laat nog even op zich wachten.
Belichting met Mymesh bij Vitarom in Duitsland
Vier voedingen tegelijk aansturen
Een andere ontwikkeling, een module die in plaats van één vier voedingen tegelijk aan kan sturen, is eerder op de markt. Nu is hiervoor per kleur nog één voeding nodig met één module. Voor een project bij de Duitse tomatenteler Vitarom in Grevenbroich komt dit product, met vierkanaalsfunctionaliteit, deze zomer al op de markt. Wim: “Hiermee kan de teler nog specifieker op kleur sturen.” Het gaat om een uitbreiding van een project bij de teler. Momenteel hangen er al op 16 hectare 3200 dimbare armaturen van Tungsram met een Mymesh Micro BLC Industrial draadloze controller van Chess Wise. De armaturen zijn in zeven groepen verdeeld die, elke groep afzonderlijk, met één muisklik te besturen zijn.
Bovenop het armatuur is de module van Chess Wise te zien
Productie verdubbelen
Chess Wise zette via de armaturen van armaturenproducent MechaTronix de stap naar de glastuinbouw, maar is merk- en armatuuronafhankelijk. Wim ziet in de markt momenteel verlichtingsbedrijven die zelf een draadloos systeem voor besturing hebben, bedrijven die met bekabelde aansturing werken én bedrijven die op zoek zijn naar een oplossing voor besturing. “Voor die laatste groep bedrijven hebben wij een oplossing. Een bewezen techniek uit de wereld van de utiliteit die zeker met de huidige energie-ontwikkelingen extra interessant is. Los van het optimaal laten groeien van een gewas met natuurlijk licht en kunstlicht is nu ook energiebesparing steeds belangrijker. Als je dan draadloos gericht je lampen kunt dimmen, is dat een groot voordeel. Bovendien kunnen telers, zo zien wij in de praktijk, door goed te belichten soms zelfs in productie verdubbelen.”
De ontwikkelaar van draadloze besturingssystemen beperkt zich in de glastuinbouw tot productie van de modules én het in bedrijf stellen van de systemen bij de teler. Sensoriek maakt men voor in de glastuinbouw niet. “De installateur zorgt voor installatie van de armaturen, de voedingen en onze modules. Wij komen op projecten langs voor het in bedrijf stellen van de systemen. Hiervoor overleggen wij met de teler hoe de groepen ingedeeld moeten worden.” Een bezoek aan de kassen van Vitarom staat voor later dit jaar dus weer op de rol.
Voor meer informatie:
Wim Hogenhout
Chess Wise B.V.
+31 (0)6 5575 4567
wim.hogenhout@chess.nl
www.chess.nl