Tholen - Smaak is een aspect in tomaten dat steeds meer in de belangstelling komt te staan. Supermarkten kijken heel bewust naar hun tomatenassortiment. Omdat dat heel uitgebreid is, ligt de focus niet meer op uitbreiding, maar op verdieping van het tomatenschap en het stimuleren van herhalingsaankopen. Daarbij ligt de nadruk enerzijds op de basisproducten, waar prijs van belang is en anderzijds op smaakbeleving. En die smaak wordt steeds belangrijker voor de consument. Een element dat bijdraagt aan de kwaliteitsperceptie en smaakbeleving is kleur.
Een drietal tomatenveredelaars vertelde onlangs in vakblad Primeur over hun tomatenlijnen waar kleur – aan de binnen- of de buitenkant – een belangrijke rol speelt.
Smaakbeleving
“De tomaten onderscheiden zich echt op smaak en dat is een belangrijk kenmerk waar vraag naar is,” zegt William van der Riet over de Flavorax tomatenlijn van Axia. William is als business initiator werkzaam bij Axia Vegetable Seeds dat zich onder meer richt op de veredeling van tomaten.
Hij ziet dat smaak een steeds belangrijker aspect is. “Ik denk dat de consument kritischer is op de smaakaspecten van tomaten.” Het is de reden dat Axia uit de veredelingslijnen, die zich daarvoor lenen, een hele lijn tomaten, van 35 tot 180 gram, heeft ontwikkeld waarbij smaakbeleving centraal staat. “Iedere retailer wil zich onderscheiden. Je merkt dat vooral bij de premium tomaten in de vorm van cherrytomaten en het snacksegment dat heel onderscheidend is op gebruik en juist op smaak. Die vertaalslag wordt nog niet veel naar de grotere soorten tomaten - cocktail, middel en grovere trostomaten - gemaakt. Dat is juist hetgeen wat we nu aan het invullen zijn; smaakbeleving teruggeven aan de volledige breedte van het assortiment.”
Flavorax van Axia
Flavorax
Dat brede assortiment wordt ingevuld met een verzameling van acht tomatenrassen onder de naam Flavorax. Alle rassen hebben dezelfde kenmerken. Zo hebben de tomaten een dieprode vruchtkleur met donkerrood vruchtvlees. De binnenkant is een typische groene gelei en de tomaten hebben een platronde vorm. “De groene tint van de gelei samen met de dieprode kleur van het vruchtvlees zorgt voor een onderscheidende smaakbeleving.”
William legt uit dat kleinere tomaten over het algemeen wat zoeter zijn qua smaak, en de grotere iets minder zoet. “Wij merken dat zelfs de tros middelmaat van de Flaovorax tomaten een brixwaarde heeft die aanzienlijk hoger ligt dan bij traditionele rassen.” Momenteel worden de commerciële mogelijkheden in kaart gebracht en daarna volgt de marktintroductie. Er wordt naar gestreefd om in het volgende seizoen 10 tot 15 hectare Flavorax tomaten in productie te brengen.
Verdieping
William ziet dat er interesse is vanuit supermarkten in Nederland en België en ook exporterende handelshuizen tonen belangstelling. De focus ligt daarbij op het premium assortiment. “De retail geeft aan dat er behoefte is aan smaak. Je merkt vooral aan de boven- en de onderkant van het segment, bij zowel de cherrytomaten als de middelgrove tomaat, dat daar wel degelijk aandacht voor is.”
De Flavorax tomaten worden niet gezien als een uitbreiding van het assortiment, maar als een verdieping ervan. “Gemiddeld liggen er bij de supermarkten zo'n 18 sku's (stock keeping units) in het tomatenschap. Je ziet bij de grotere retailers dat zij eerder teruggaan in sku's dan dat zij uitbreiden. Zij zoeken verbetering binnen het assortiment en daar sluit Flavorax op aan. Verbreden met totaal nieuwe producten, vormen of kleuren is niet zozeer onze doelstelling. Dit is geen uitbreiding, maar dit is een verdieping op het premiumsegment; smaak is leidend bij de rassen die wij veredelen. Je probeert de tomaten, die net een beetje buiten het gangbare gaan, te vervangen door een ras dat extra toegevoegde waarde heeft.”
Delicaat
Er zijn een aantal aspecten die bijdragen aan de smaakbeleving van een tomaat. Eén daarvan is de dikte van de schil die, hoewel gunstig voor de houdbaarheid, wat nadelig kan zijn voor de smaak. “De Flavorax tomaten zijn wat delicater en hebben een dunnere vruchthuid, waardoor ze makkelijker eten. Veelal wordt er op productie veredeld en dat is ook absoluut noodzakelijk; de rendementen van de telers staan altijd onder druk en er wordt gekeken naar het laatste cijfer achter de komma om te zien of een tomaat aantrekkelijk is om te telen. Maar uiteindelijk is het smaakprofiel iets wat we niet uit het oog moeten verliezen en zeker als je in staat bent om door de juiste veredelingslijnen een hoogwaardig product te kunnen maken met een hoge smaakbeleving en daarbij niet te veel hoeft in te boeten op productie.”
De lijn dieprode tomaten van De Ruiter heet Full Red
Keten
“We zien dat de consument steeds meer keuze krijgt in wat hij koopt en uiteraard kijken retailers en telers daarnaar. Wij kijken naar het hele spectrum van de keten voor het besluitvormingsproces. Dit is een van de redenen waarom we hebben besloten om echt duidelijk te maken, dat als we Fullred zeggen, dat het voor de consument duidelijk is dat dit een rode tomaat is van binnen en van buiten en dat de smaak goed is, zodat de consument hem wil kopen,” zegt Svetlana Tokunova, Customer Marketing Manager Benelux bij Bayer Vegetable Seeds, De Ruiter over Fullred, een lijn van tomatenrassen die de consument een herkenbaar concept van kleur, smaak en aroma biedt.
Ben van den Bosch, verantwoordelijk voor Global Glasshouse Breeding bij Bayer Vegetable Seeds, De Ruiter legt uit dat de focus op de intense kleuring - zowel inwendig als uitwendig - is toegevoegd omdat smaak een aspect is dat voor de consument moeilijk te herkennen is. “Het is een combinatie van kleur en smaak. Als je de kleur ziet, weet je al dat het voor een goede smaak staat. We hebben smaak gekruist in de tomaat, maar smaak kun je niet verkopen.”
Beleving
Brenda van Diejen, Accountmanager Benelux Glasshouse tomaat en komkommer bij Bayer Vegetable Seeds, De Ruiter, merkt op dat het voor de consument belangrijk is om een goede ervaring te hebben om herhalingsaankopen te creëren. “Als ik bijvoorbeeld een mandarijn niet lekker vind, probeer ik eerst een andere voordat ik het totale netje weggooi, omdat ik ze niet lekker vind. Een week later gooi ik het net weg na de eerste vrucht die niet aan mijn verwachtingen voldeed en de derde week zal ik geen mandarijnen meer kopen, omdat ik een negatieve ervaring heb gehad. Zo is het ook met tomaten; de consument moet een positieve ervaring hebben.”
Dat is des te belangrijker omdat de consument in de supermarkt uit zoveel soorten tomaten kan kiezen dat het voor de consument moeilijk kan zijn om zijn weg te vinden. “Er is een heel grote spreiding in de supermarkt en je wilt dat de consument herkent wat hij moet kopen.”
Uiteindelijk leidt een goede ervaring tot herhalingsaankopen, niet alleen van de consument, maar ook van de retailer en de teler. Heel belangrijk tijdens het Internationale Jaar van Groenten en Fruit, vindt Svetlana.
Icoon
Het Fullred gamma bestaat uit meerdere tomatenrassen. “We hebben geprobeerd om de Fullred kenmerken in verschillende segmenten in te zetten”" legt Ben uit. “Niet alleen in het kleinere segment, maar ook in de grotere formaten.”
Het begon met de rassen Licorosso en Flavance en is nu uitgegroeid tot een breed assortiment rassen in vleestomaten (Inspired), groftros (Marinice) en middentros (Damaress). “We verwachten de komende jaren dit assortiment verder te verbreden en verbeteren. Om van het assortiment één geheel te maken, wordt binnenkort een icoon geïntroduceerd voor alle verschillende variëteiten in de lijn,” vermeldt Svetlana. Het zal de drie pijlers van het assortiment naar de consument communiceren: kleur, smaak en aroma.
Interactie met telers
Niet alleen voor de consument streeft De Ruiter naar herkenbaarheid. Ook voor de teler is dat belangrijk, legt Svetlana uit. “Fullred is ook herkenbaar voor de teler. Als de teler zo'n ras teelt, weet hij dat het bij de retailer een succes zal zijn.”
Er is veel interactie met de teler en er zijn proeven nodig omdat er zoveel factoren zijn die overwogen moeten worden, geeft Brenda aan. Bijvoorbeeld de hoogte van de kas en de manier van telen kunnen verschillen en andere rassen vereisen. “We proberen altijd een mooie rode en smaakvolle tomaat uit onze veredelingslijn te halen.”
Waarde
Hoewel kleur, smaak en aroma de belangrijkste aandachtspunten zijn bij de veredeling van tomaten, moet er ook aandacht worden besteed aan de opbrengst. “We moeten een mix vinden. Het is gemakkelijk om rassen te veredelen die een zeer hoge opbrengst hebben, maar geen smaak. Maar nogmaals, een product dat de consument een goede ervaring biedt, heeft extra waarde voor de retailer, omdat de frequentie van herhalingsaankopen zal toenemen. Uiteindelijk profiteert de retail en het zou mooi zijn als de teler daar ook van kon profiteren. Sommige tomaten hebben wel extra waarde, maar voor de grovere tomatentypen is het moeilijk. Maar mijn missie is, ook voor basisproducten, om de best mogelijke smaak te combineren met de best mogelijke opbrengst. Zodat er een voordeel is, niet alleen voor de teler, maar ook voor de gehele keten en vooral voor de consument,” besluit Ben.
Internal Red is de naam die Rijk Zwaan aan haar lijn dieprode tomaten geeft
Visueel aantrekkelijk
“We weten uit consumentenonderzoek dat de consument een echte rode tomaat apprecieert,” zegt Maarten van der Leeden, Accountmanager bij veredelingsbedrijf Rijk Zwaan, over de tomaten die het label Internal Red meekregen. “Je ziet het met name als je de tomaat doorsnijdt. Waar de binnenkant van een tomaat vaak een beetje wittig is, is het vruchtvlees van de Internal Red tomaat dieprood, waardoor het visueel aantrekkelijk is.”
Maarten geeft aan dat de perceptie van smaak en kwaliteit ook wordt beïnvloed door kleur. De tomaten in de Internal Red lijn worden vermarkt in de retail en in verspakketten. “Als je een specifieke toepassing zoekt, heeft de interne rode kleur een toegevoegde waarde. Zo is tomatensoep of -saus duidelijk roder en komt de rode kleur ook in salades goed tot zijn recht.”
Voorlopig bestaat de lijn uit trostomaten, zoals bijvoorbeeld Senserno (90-110 gram), pruimtomaat Plumola (90-100 gram), en een cocktail tomaat (35-45 gram). Rijk Zwaan werkt aan een breder assortiment Internal Red tomaten.
Dieprode kern
De genetische eigenschappen die verantwoordelijk zijn voor de kleuring van de kern van de tomaat, waardoor de vrucht dieprood kleurt, zijn in een aantal bestaande tomatenrassen ingekruist. Dat houdt in dat, naast de kleur, bij deze tomaten ook andere eigenschappen zoals smaak, houdbaarheid en productie een belangrijke rol spelen. “De interne rode kleur is een plusje, bovenop de andere eigenschappen.”
Daarmee speelt Rijk Zwaan in op de toenemende polarisatie in het tomatenschap in de supermarkt. Maarten ziet dat retailers de wens hebben om de omvang van het heel brede tomatenassortiment terug te brengen. “De consument zag door de bomen het bos niet meer. Er wordt nu echt gekeken naar rationalisatie van het assortiment. Het aantal producten neemt eerder af de laatste jaren en je ziet dat er een stabilisatie optreedt.”
Maarten stelt vast dat er twee sporen zijn in het tomatenschap. Aan de ene kant zijn er de basisproducten waar prijs de hoofdrol speelt en anderzijds is er het segment dat zich echt richt op smaakvolle producten. “De consument heeft daardoor de keuze; tomatenprijzen voor de consument variëren tussen de 3,50 en 14 euro per kilo. Daarmee zijn er tomaten met een enorm verschil in prijs, smaak en toepassing.”
Definiëren
De accountmanager observeert dat er binnen die twee sporen een beweging gaande is om het assortiment te optimaliseren. “Per segment is er een andere agenda.”
Daarbij geeft hij aan dat bij de tomaten in het prijssegment bijvoorbeeld, binnen de marges van de goedkopere tomaat, wordt gekeken hoe de houdbaarheid of het visuele aspect van de vruchten nog verbeterd kunnen worden. Efficiëntie in de teelt kan ook een rol spelen. “Het gaat erom om het product aantrekkelijker te maken en kosten te sparen.”
Bij het smaaksegment is er focus op het nog beter positioneren van het element smaak. Maar ook aspecten als de dikte van het steeltje, de interne kleur of resistenties tegen plantenziektes kunnen een rol spelen. Rijk Zwaan analyseert het supermarktlandschap waar het gaat om tomaten om zowel de retailers als de veredelaars gericht te kunnen adviseren bij hun keuze voor het tomatenassortiment. Daarbij merkt Maarten op dat er geen middensegment is en dat de retailers scherpe keuzes maken om het assortiment te definiëren. “Het moet allemaal goed zijn.”
Internal Red tomaten zijn volgens Rijk Zwaan geschikt voor salades, maar geven tomatensoepen en -sauzen een duidelijk rodere kleur
Competitieve markt
Het zijn overigens niet alleen de retailers die scherpe keuzes maken, ook de telers moeten dat doen. “Het is een heel competitieve markt. Producten die niet primair op smaak worden gekozen, worden gekozen op productie. Dan moeten hoogproductieve rassen voor het volume zorgen. Maar de tomaat moet ook kwalitatief heel goed zijn.”
Daarbij noemt Maarten aspecten als houdbaarheid of een makkelijk te oogsten tomaat. Maar ook de input van energie is een overweging die de keuze van de teler kan bepalen. Daarnaast kan geschiktheid voor teelt onder belichting, een rol spelen. “De in Nederland geproduceerde tomaat in de winter, geteeld onder belichting, heeft een grote vlucht genomen, waardoor we jaarrond kunnen beschikken over kwaliteitstomaten.”
Dit artikel verscheen eerder in editie 4, 35e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Axia Vegetable Seeds
www.axiaseeds.com
info@axiaseeds.com
William van der Riet
william@axiaseeds.com
+31 6 8220 2731
De Ruiter Seeds
www.deruiterseeds.com
info@deruiterseeds.nl
Rijk Zwaan Nederland
www.rijkzwaan.com
info@rijkzwaan.com
Maarten van der Leeden
m.van.der.leeden@rijkzwaan.nl