Tholen - In maart 2019 zette minister Carola Schouten net als 35 vertegenwoordigers uit de tuinbouw een krabbel onder het Tuinbouwakkoord. Anderhalf jaar later is het, zoals te verwachten was, nog zoeken naar concrete resultaten, zo werd duidelijk tijdens een digitaal Nationaal Tuinbouwcongres.
Corona, hoe kan het ook anders, was daar de reden voor. Een zekerheid: ook digitaal kwamen de bekende gezichten op dit soort tuinbouwbrede evenementen aan het woord. Zij moesten, tot hun eigen spijt toegeven dat zowel corona als de ODE, ook zo'n kopzorg, niet zomaar opgelost zullen worden.
Wel wordt samen met een groep ondernemers aan scenario's gewerkt om, eenmaal uit het coronadal gekropen, met de juiste koers de toekomst tegemoet te treden. Er wordt, met andere woorden, dus alweer over de crisis heen gekeken.
Adrie Bom-Lemstra, voorzitter van Greenports Nederland
Direct actie
Dat over de crisis heen kijken, tekent de tuinbouw, zo waren de sprekers het allemaal met elkaar eens. "De tuinbouw heeft vriend en vijand verbaasd", vertelde Adrie Bom-Lemstra van Greenports Nederland. Dat er al twee dagen na de start van de lockdown in Italië allerlei initiatieven werden opgezet om als tuinbouw sterk te staan, was ook Marije Beens namens het ministerie van LNV niet ontschoten. Opvallend was volgens haar ook hoe snel er vervolgens hele waardevolle, soms ook best wel bedrijfsspecifieke informatie, werd gedeeld toen de nood hoog was.
Marije Beens, directeur-generaal bij LNV
Wind in de rug
Op die vibe van goede samenwerking willen alle partijen nu dóór. Corona zou namelijk zomaar dat stukje wind in de rug kunnen zijn om ontwikkelingen te versnellen. Gezonde voeding, om maar iets te noemen, krijgt nu natuurlijk meer dan nooit volop aandacht en de tuinbouw heeft daarvoor alles in huis om mee te doen en mee te helpen.
Maar ook voor de sierteelt liggen er kansen, is het niet door corona, dan wel op het gebied van duurzaamheid en vergroenen. Wat te denken van luchtzuiverende planten in kantoren of extra groen in de leefomgeving. De kassen staan vol met bloemen en planten die ook nog eens heel efficiënt en steeds duurzamer geteeld worden.
Wel waren de sprekers het, na een vraag van een van de kijkers, over eens dat er nog veel beter gecommuniceerd kan worden. Een tafel digitalisering/communicatie, bovenop de acht (!) thematafels die er al zijn binnen de Greenports, zou dus geen overbodige luxe zijn.
ODE is stelselprobleem
Gecommuniceerd is er volop over de tariefverhoging voor de Opslag Duurzame Energie. De glastuinbouw liet, zodra duidelijk was wat de gevolgen zouden zijn van de belastingverhoging, direct fel van zich horen. Tevergeefs, in ieder geval voorlopig, zo is inmiddels duidelijk. Bom-Lemstra en Beens toonden begrip voor de frustratie bij de glastuinbouwondernemers, maar konden niet direct toezeggingen doen over een snelle oplossing. "Het is een stelselprobleem, dat breder gaat dan alleen de tuinbouw en dat maakt het lastig om het zomaar even op te lossen", aldus Beens. "De perverse prikkels die er in het huidige stelsel tegen verduurzaming zijn zomaar even omdraaien, vraagt tijd."
CO2 in de Noordzeebodem
Met het aansnijden van het thema energie kwamen er vanuit de kijkers direct ook vragen over o.a. voldoende CO2 in de toekomst en het versnellen van aardwarmteontwikkeling. Bom-Lemstra liet hier blijken op de hoogte te zijn van de angst onder de glastuinbouwondernemers dat straks alle CO2 onder de Noordzeebodem wordt opgeslagen, waardoor er te weinig over zou blijven voor in de kas. Een concreet antwoord op de vraag wat er aan CO2-beschikbaarheid in de toekomst wordt gedaan, gaf Bom-Lemstra in de uitzending echter niet.
Judith Schueler, directeur van Accez
Over crisis heen kijken
Na een korte break, met filmpjes (meer op het YouTube-kanaal van Greenports Nederland), was het tijd voor scenario-analyses. Daarover gaf Judith Schueler van Accez uitleg. Zij vindt het knap dat de Crisisorganisatie Coronacrisis Tuinbouw (die, als is het niet meer onder deze naam, nog wel actief is) direct verder keek dan de korte termijn.
Tot dat laatste, over de crisis heen kijken, bleken ook een 35-tal ondernemers in staat. Samen met hen worden momenteel de scenario's uitgewerkt en getoetst, alvorens ze medio november gecommuniceerd zullen worden.
Grenzen dicht
Een tweetal afbeeldingen kwamen voorbij, met daarin o.a. het begrip 'impactonzekerheidsanalyse'. Een moeilijk woord voor de ontwikkelingen waarop ondernemers in de glastuinbouw het minst grip hebben, maar die wel de grootste impact hebben op bedrijven. Zonder twijfel hoog bovenaan: de geopolitieke situatie en daarmee de wereldhandel, gevolgd door maatschappelijke ontwikkelingen. "Floreren in de wereldhandel wordt lastig als er minder vrijhandel is, grenzen dicht gaan en protectionisme toeneemt," aldus Schueler.
Bom-Lemstra haalde het ook aan. Zij gaf aan dat de coronacrisis heeft laten zien hoe moeilijk het buitenland soms te bereiken kan zijn, met als gevolg in extreme gevallen zelfs weg moeten gooien van product omdat er geen afzetmarkt gevonden kon worden. "Lokaal telen met onze kennis, daarin zit ons verdienmodel, is iets om in toenemende mate over na te denken."
Communiceren
Na een uur was de aftrap van het congres voorbij. Schueler sloot af door te zeggen dat ze hoopt dat ondernemers, die de scenario's de komende weken nog toetsen alvorens publicatie, straks gebruik gaan maken van de analyses. En dan niet alleen de grote bedrijven, maar ook de kleinere, juist omdat geprobeerd is de scenario's, met hulp van ondernemers, concreet toepasbaar te maken.
Dat laatste, zaken concreet maken, daar werken ook de ondertekenaars van het akkoord aan. Handen en voeten geven aan het akkoord heet dat. En: erover communiceren, zodat niet alleen het buitenland de kracht van de tuinbouw op waarde schat, maar ook Nederland en de beleidsmakers, die nog te vaak niet goed genoeg op de hoogte blijken te zijn.
Na een plenair deel volgden twee workshops. Dit was het programma.
1) Hoe maak ik mijn onderneming crisisbestendig?
2) Gezonde Planten, een handreiking naar de toekomst
V.l.n.r. Piet Boonekamp van Artemis, Jaap Bond (Greenports Nederland), Simone van Trier (dagvoorzitter), Jean Aerts (Glastuinbouw Nederland) en Arne Bac (Rabobank) aan tafel voor de workshop over gezode planten. Bekijk hier een verslag van de workshop met focus op de standpunten van Glastuinbouw Nederland geschreven door Helma Verberkt.