Herkent u de tweede plant van links in de afbeelding hieronder? De meeste deelnemers van het webinar over het Greenhouse Pharmacy-project, dat werd georganiseerd als onderdeel van de WUR Urban Greenhouse Challenge, zagen meteen dat dit een vanille orchidee was.
Het werd wat lastiger toen professor Wouter Verkerke vroeg naar de plant aan de rechterkant. Is het bijvoorbeeld een Mimbulus mimbletonia? (Fans van Harry Potter weten dat dit niet het juiste antwoord was, het is een Scutellaria baicalensis, een Chinese geneeskrachtige plant.)
Moeder Natuur op het bord
De interesse van Wouter Verkerke en zijn team in traditionele Chinese geneeskrachtige planten zou geen verrassing moeten zijn voor iedereen die bekend is met het Greenhouse Pharmacy-project. Daarin wordt gezocht naar een nieuwe transitie na een lange geschiedenis van tuinbouwveranderingen, te vergelijken met telers in het Nederlandse Westland die in de jaren ’50 overstapten op de teelt van druiven naar andere gewassen, zoals komkommers en tomaten.
“We zien een toename in de vraag naar natuurlijke ingrediënten, evenals een vraag naar lokaal geteelde gewassen, waarbij lokaal-voor-lokaal steeds belangrijker wordt,” licht Wouter de motivatie toe achter de zoektocht naar exotische gewassen die in een kas geteeld kunnen worden. “Consumenten willen een onderdeel van Moeder Natuur op hun bord.”
Hij legt uit dat consumenten tegenwoordig niet meer tevreden zijn met synthetische alternatieven voor bijvoorbeeld vanille en noemt nieuwe gewassen “parels in de kroon” van een complete tuinbouwsector.
Vanille
Laten we beginnen met vanille. Dit komt oorspronkelijk uit Mexico, waar het 20 meter boven de bosgrond groeit. De bijen doen het daar niet goed, ze bestuiven net genoeg om te overleven, maar niet genoeg voor tuinbouwtoepassingen. Voeg daaraan toe dat, ondanks dat er landen zijn die zich hierin specialiseren, zoals Madagaskar en Réunion, er te weinig wordt geproduceerd om in de wereldwijde behoefte te kunnen voorzien. Dat is het recept voor een zeer volatiele markt.
Kasteelt kan hier zorgen voor de nodige marktstabilisatie, legt Wouter uit. En het gewas kan in een kas worden geteeld. Er is een vrij normaal komkommerteeltsysteem waarmee vanille van uitstekende kwaliteit kan worden geteeld, in samenwerking met wat de natuur al biedt.
Zwarte peper
Dat vanille in een kas kan worden geteeld zal wellicht niet verbazen, maar hoe zit dat met peper? We hebben het hier niet over paprika’s, maar over zwarte peper, wat je op tafel terugziet naast het zout.
De vruchten van de zwarte peperplant zijn in het begin groen, zegt Wouter. Ze worden pas zwart als ze gedroogd worden. In het Greenhouse Pharmacy-project worden verschillende nieuwe variëteiten getest, waarvan een aantal veelbelovend zijn als het gaat om geur en smaak.
Deze testen zijn niet zomaar tot stand gekomen, de Nederlandse sector heeft erom gevraag. Wouter: “Ze zeiden dat 70% van de geïmporteerde peper zo vol zit met gewasbeschermingsmiddelen dat ze het niet kunnen gebruiken voor de sauzen die door Nederlandse merken worden gemaakt. Moderne consumenten willen geen gewasbeschermingsmiddelen op hun bord. Een optie om dit te bestrijden is om controles in te bouwen in de producerende landen, maar een andere optie is om het product in kassen te gaan telen.”
Zwarte peper is geen moeilijk gewas om te telen en lijkt veel op paprika’s die al in kassen worden geteeld. “Je kunt ze telen met hogedraadteelt en we weten inmiddels wat er nodig is qua luchtvochtigheid, temperatuur en biologische gewasbescherming. Als je paprika’s met hogedraadteelt kunt telen, dan kun je ook zwarte peper telen.”
Het team van het Greenhouse Pharmacy-project werkt nog steeds aan het opstarten van een commercieel project in zwarte peper. Er zijn monsters gestuurd naar groentewinkels en lokale chef-koks, die in Wouters woorden “helemaal weg zijn van het product”. Het opschalen van dit “prachtige onderdeel van Moeder Natuur” moet alleen nog iets langer wachten.
Papaya
Dit kan niet worden gezegd van papaya, een wat vreemde eend in de bijt voor het project. Door de enorme leveranciersproblemen hebben Nederlandse en Duitse detailhandelaren aan groothandels de vraag gesteld: “Jullie zijn zo goed met jullie tomaten, komkommers, paprika’s etc, maar tropisch fruit is altijd een probleem. Kunnen jullie daar wat aan doen?” Deze groothandels zijn gaan informeren bij telers die Wouter kende. Hij bracht hen in contact met mensen die nieuwe teeltsystemen maken voor de kasteelt.
Wouter is ervan overtuigd dat dit soort systemen overal ter wereld kunnen worden geïnstalleerd en de huidige productiesystemen niet overnemen, maar eerder aanvullen. “De Greenhouse Pharmacy is een voorbeeld waarbij we proberen toegevoegde waarde te ontwikkelen voor de telers in Nederland. Bij deze uitdaging moet je je eigen antwoorden vinden om waarde te creëren. Ik zou niet alleen op geavanceerde kasteelt vertrouwen als het aankomt op het voeden van de bevolking,” zegt Wouter, “maar je zou ook een systeem van groene gebieden nodig hebben, net zoals deze in onze geschiedenis van glastuinbouw zijn ontwikkeld. Ze kunnen zeer geavanceerd zijn of wat minder. Maar de stedelijke tuinbouw kan alternatieven bieden, wellicht met ondersteunende functies. Businessmodellen moeten daar nog voor worden ontwikkeld, maar ik ga ervan uit dat het de moeite waard is om de lokale omgeving en geschiedenis te bestuderen en systemen te ontwikkelen die producten voortbrengen waar mensen voor willen betalen.”
Oh en als je je afvraagt hoe een papayaboom in een kas past, zoals een van de deelnemers vroeg: Het is eigenlijk niet zo moeilijk om kleinere versies te creëren van verschillende gewassen. Vergelijk het met moderne appelboomgaarden, waar je kleinere versies terugvindt in plaats van grote bomen.
Consumenten vinden
Wouter beëindigde het seminar door de deelnemers van de Urban Greenhouse Challenge toe te spreken en hen advies te geven. Planten groeien bijvoorbeeld makkelijk, maar het organiseren van de leveringsketen en het bij elkaar zoeken van kundig personeel kan een uitdaging zijn. Alhoewel kassen geen oplossing bieden voor elke plant, “houden planten wel van kassen. Je hebt alleen mensen nodig die de producten willen kopen.”
Op 22 juni vindt er een online evenement plaats waarin de finalisten worden aangekondigd. Tiffany Tsui (onafhankelijk consultant), René Gomersbach (Rabobank), Chris Monaghan (Metabolic), Wenging Jin (Wageningen University & Research), Sigrid Wertheim-Heck (Aeres Hogeschool) en Stephan Petermann (MANN) zullen hieraan meewerken. Lees hier meer over dit evenement en de registratie.
Voor meer informatie:
WUR Urban Greenhouse Challenge
studentchallenges@wur.nl
urbangreenhousechallenge.nl