Tholen - Sla op goten zijn an sich al een absolute zeldzaamheid in Zwitserland. Van de drie teeltbedrijven die zich met de zogenoemde hydroteelt bezighouden, is het familiebedrijf Wyssa in Galmiz (Kanton Freiburg) de enige die de sla niet onder glas maar in de open lucht teelt.
Ondanks het risico op slecht weer en insecten dat immer op de loer ligt, gedijt de kropsla bijzonder goed in West-Zwitserland. En hoewel de Corona-crisis ook in Zwitserland hard heeft toegeslagen, beraadt het bedrijf zich over verdere uitbreiding van de de teelt op water, aldus Christoph Wyssa, samen met vader Thomas verantwoordelijk voor de bedrijfsleiding.
'Ontdekt' in Nederland
In 2006 kwam vader Thomas voor het eerst in aanraking met de destijds nieuwe teelt op water tijdens een trip door Nederland. Pas 10 jaar later werd de eerste sla op goten in de open lucht geplant op het Zwitserse bedrijf. Momenteel omvat het areaal om en nabij de 0,5 ha en worden vijf rassen geteeld, te weten slamix (Lolo Biona, Lolo Rosso en rood eikenblad), kropsla (rood en groen) evenals eikenblad (rood en groen). "Onze teeltrassen worden normaliter begin maart geplant en halverwege april geoogst. Als alles naar verwachting loopt, kunnen we dan tot medio oktober verse sla leveren", aldus Christoph.
Nachtvorst en Corona overschaduwen seizoensstart
De recente nachtvorst heeft de groei van de hydrosla allerminst goed gedaan, trapt Christoph medio april af. "De nachttemperatuur lag begin april steeds om en nabij -4 à -5 graden, dat is simpelweg te laag voor de sla op goten. In het verleden hebben we al geprobeerd om de sla af te dekken, maar het is vrijwel onmogelijk de bodemwarmte te isoleren aangezien de sla op hoogte groeit. Ook als we de sla door middel van een tunnel zouden willen beschermen, zou de koude lucht aan de onderkant nog steeds de tunnel binnendringen. Het komt er dus simpelweg op neer dat we nog geen goede remedie voor dit euvel hebben gevonden."
De late vorst zal linksom of rechtsom tot productuitval leiden, verwacht men. "Aangezien we de sla pas in de derde week van maart hebben geplant, zal dit hopelijk binnen de perken blijven. Gelukkig wordt het weer vanaf nu ook beter, zodat we eind april - een weekje later dan normaal - kunnen oogsten."
In deze tijden van Corona komt er nog een tweede uitdaging bij voor de Zwitserse groententeler: De verscherpte grenscontroles in veel Europese landen hebben immers tot een acuut tekort aan plukkers en andere seizoenskrachten geleid. Christoph: "Ook wij hebben helaas minder personeel dan normaal. Gelukkig worden we nu aan alle kanten ondersteund door regionale krachten - bijvoorbeeld horecaondernemers die nu zelf niets om handen hebben - die ons in deze moeilijke tijd terzijde willen staan."
Kansen naar aanleiding van de crisis
De crisis brengt aan de andere kant ook nieuwe kansen met zich mee, zeker voor innovatieve bedrijven, klinkt het optimistisch. "Ik ben ervan overtuigd, dat men zeker in deze tijden nóg gevoeliger is voor regionale producten in de schappen. De vraag zal om die reden dit jaar nog wat hoger uitvallen, is mijn voorspelling. Qua prijsvorming zullen we door de Corona-crisis een lichte prijsstijging in het complete sla-assortiment zien. Ik moet hierbij de kanttekening plaatsen dat hydrosla meestal tegen een kleine meerprijs ten opzichte van normale sla verhandeld wordt hoewel de prijzen ook hier van retailer tot retailer verschillen."
Het overgrote deel van de hydrosla van Wyssa belandt in het schap bij Migros. Via de tussenhandel komt een klein deel echter ook bij andere retailers (waaronder Coop) dan wel in de groothandel terecht.
Ondanks de crisis verliest de groententeler zijn lange termijn-doelen geenszins uit het oog. Ook dit jaar zullen er op kleine schaal weer mogelijke nieuwe hydrorassen worden getest. "Tijdens het seizoen planten we naast de bestaande sla op goten ook op kleine schaal ijsbergsla, wekelijks zo'n twee kistjes plantgoed. De resultaten zijn tot nog toe geweldig.
Gelijkaardige testen hebben we bij diverse kruidenrassen doorgevoerd, onder meer bieslook, peterselie en basilicum. Hier planten we naargelang de weersomstandigheden twee- tot driemaal per jaar kleine volumes aan. Vooral basilicum loopt als hydro-teeltras verbazingwekkend goed."
Hydrosla in het schap
Men zou het in deze tijd bijna vergeten, maar voor het losbarsten van de Corona-crisis was verpakking met afstand het voornaamste thema binnen de Duitstalige AGF-sector, zo ook in Zwitserland. De familie Wyssa verpakt haar sla op goten vooralsnog uitsluiten in plastic zakken. Er wordt echter gekeken of op termijn ook andere, duurzamere alternatieven reëel zijn.
"We hebben papier overwogen, we komen echter tot de conclusie dat de milieubelasting per saldo hoger uitvalt. Daarnaast hechten we er ook belang aan niet zomaar van vandaag op morgen een nieuwe verpakking te lanceren, maar onze afnemers een toekomstgericht, doordacht alternatief te bieden. Dat is in onze visie de enige, zinvolle manier."
Voordelen onderstrepen
Ook de marketing rondom het product hydrosla kan volgens Christoph aanzienlijk verbeterd worden. "De Zwitserse retail verkoopt normale en hydrosla door elkaar, waardoor de consument nauwelijks opmerkt dat hij of zij sla op goten koopt. Dit geldt overigens weer niet voor de slamix, die we inclusief wortel verkopen, waardoor men duidelijk ziet dat het om hydroteelt gaat. We merken ook dat de consument zeer te spreken is over deze relatief nieuwe teelttechniek. Helaas wordt het nut en de voordelen van hydroteelt in het AGF-schap nog te weinig onderstreept", klinkt het afsluitend.
Dit artikel verscheen eerder in editie 4, 34e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Christoph Wyssa
Wyssa Gemüse
christoph.wyssa@wyssa-gemuese.ch
www.wyssa-gemuese.ch/