Tholen - Begin oktober trokken de boeren met hun trekkers naar het Malieveld in Den Haag om te protesteren tegen het stikstofbeleid van de Nederlandse regering. In Catalonië ging men de straat op om te demonstreren tegen de uitspraak in het ‘proces’ waarin Catalaanse politici werden veroordeeld voor het uitroepen van een onafhankelijke Catalonië.
Dat er sprake is van een wereldwijd fenomeen, blijkt wel als we kijken naar Zuid-Amerika waar kleine ingrijpen als een verhoging van een buskaartje in Chili of het afschaffen van brandstofsubsidies in Ecuador de lont in het kruitvat waren voor grootschalige anti-regeringsprotesten. En dan hebben we het nog niet eens gehad over al die andere ‘brandhaarden in de wereld zoals Hong Kong, Frankrijk, Kashmir, Venezuela, Honduras, Costa Rica, Argentinië, Ethiopië, Libanon, Irak en Egypte. Daarbij zullen er ongetwijfeld nog een aantal ontbreken.
Bij veel van de recente protesten zien we een herintroductie van een beproefde methode: De blokkade. Klimaatactivisten, boeren op de A12, separatisten in Catalonië en ‘blokkeerfriezen’. Over het gebruik van blokkades lijkt men het in ieder geval eens te zijn. “We zien een grote mate van continuïteit over tijd en plaats als het gaat om een gekozen actievorm,” vertelt Tom Postmes, Hoogleraar sociale psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen.
“Als mensen eenmaal de blokkade als succesvolle protestvorm hebben ontdekt, dan kun je verwachten dat andere demonstranten bij een volgende actie weer deze methode zullen inzetten om te protesteren.” Bij de protesten in Spanje werden veel technieken in het straatprotest overgenomen van de demonstranten uit Hong Kong.
Protesten in Catalonië De blokkades hebben grote gevolgen voor het wegverkeer. Zeker als je producten vervoert die snel ter plaatse moeten zijn zoals groenten en fruit. Vooral bij de Spaans-Franse grens tussen Perpignan en Figueres was het in oktober raak. Demonstranten blokkeerden er de weg en gooiden zelfs ijzeren pinnen op het wegdek om het verkeer te hinderen. “Wij hebben in ieder geval last gehad van de protesten de afgelopen weken,” vertelt Gerard Mostert, directeur van Betrex.
“Er zijn twee mogelijkheden om van Spanje naar Frankrijk te rijden met de vrachtwagen. Een via de grensovergang ten oosten van de Pyreneeën in Catalonië en de ander ten westen van de Pyreneeën in Baskenland. Door de problemen bij de grens in Catalonië moesten we dus een flink aantal kilometers omrijden via de westelijke grensovergang. Dat zijn veel extra kilometers die we moeten maken en die wij maar moeilijk kunnen doorberekenen aan de klanten. Niet alleen bij de grens hadden we problemen. In Catalonië zelf hadden we rond Tarragona, Gerona en Barcelona te maken met blokkades op de weg na de uitspraak rond het ‘proces’.”
Er zijn duidelijk minder blauwe bessen vanuit Chili naar het buitenland geëxporteerd
“Bij de export kunnen wij nog zoveel mogelijk de protesten mijden door om te rijden,” vervolgt Gerard. “Met de import gaat dat moeilijk omdat wij ook bij klanten in Catalonië moeten zijn. Dat levert ons vertragingen op. Meestal gaat het dan om een dag extra die we kwijt zijn. Als we te laat zijn op onze bestemming door blokkades, moeten we namelijk tot de volgende dag wachten tot wij aan de beurt zijn met lossen.
Daar komen problemen met vervolgladingen, 24-uurs rust, etc. etc. ook nog bij. In sommige regio’s durven we niet meer met de vrachtwagen te komen, bang dat deze wordt klemgezet door demonstranten zoals in de regio’s van Tarragona en vooral Gerona. Gelukkig zijn de ergste weken voor nu achter de rug. Er is echter niet veel nodig om de protesten weer te doen oplaaien. Niet alleen in Spanje, ook aan de Franse kant van de grens hebben we nog geregeld te maken met demonstrerende gele hesjes. Daar hadden wij begin 2019 ook veel last van gehad.”
“Het grootste probleem is echter niet de vertraging op de weg voor ons maar de onzekerheid die wij hebben als transporteurs. We weten van te voren niet waar we aan toe zijn als we de weg op gaan en dat maakt het erg vervelend. Als we kunnen doorrijden, hebben we geluk. Staan we vast, dan krijgen we het verwijt dat we niet om de protesten zijn heen gereden.”
Sit-in op de snelweg in Catalonië
Zuid-Amerika In Zuid-Amerika is er ook sprake van grote congesties in de logistieke sector als gevolg van de onrust. “We hebben problemen gehad in Ecuador en daarna in Chili,” vertelt Verónica Núñez van Agroeden. “Enkele containers zijn gecanceld in de Chileense havens maar de protesten aldaar zijn erg periodiek. Het levert wel vertragingen op maar veel bedrijven wagen het erop en hopen dat op het moment dat hun containers arriveren er geen staking is.
De belangrijkste haven voor ons is die van San Antonio waar producten uit Ecuador over de weg verder gaan naar Argentinië. De protesten in Ecuador waren ernstiger voor de handel. Van de 20 wekelijkse containers konden wij er maar 6 exporteren door de wegblokkades. Hoewel de protesten in Chili economisch en politiek belangrijker zijn voor de regio, heeft onze handel vooral te lijden gehad van de protesten in Ecuador omdat hier export ernstig gehinderd werd en bijna onmogelijk was.”
Brandende autobanden in Honduras
In Chili zat de sector ook met de protesten in de maag. In week 43 werd voor 259 ton blauwe bessen geëxporteerd terwijl dat er in de week ervoor nog 323 ton waren. Dit ligt echter niet alleen aan de stakingen in de havens in week 43 maar ook aan een vertraging in de input in informatiesystemen (Volgens de monitor van de Chilean Blueberry Committee).
Er is een einde gekomen aan de ‘absurd’ rustige periode tussen 1989 en 2010 waarin nauwelijks mensen de straat op gingen om te protesten. Zo beredeneert Tom Postmes in een artikel gepubliceerd in het NRC. Sinds de crisis is daar een einde aan gekomen en laaien anti-overheidsprotesten weer overal op. Waar de Occupy-bewegingen, wie kent ze nog, alleen nog maar tot last waren in het centrum van de grote steden, is dat nu aan het veranderen. Het openbaar leven wordt in huidige protesten steeds vaker platgelegd.
Dit artikel verscheen eerder in editie 11, 33e jaargang van vakblad AGF Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl
Voor meer informatie:
Betrex España
www.betrex.es
Gerard Mostert
gmostert@betrex.es