Salades zijn populaire levensmiddelen bij consumenten op zich evenwichtig en gezond mee te voeden. Voor de consumptie worden ze vaak reeds kant-en-klaar gesneden en in folie verpakt ter verkoop aangeboden. Van dergelijke versproducten is bekend dat ze met hygiënerelevante kiemen gecontamineerd kunnen zijn. Dat daaronder ook kiemen zijn die resistent zijn tegen antibiotica, heeft een werkgroep onder leiding van prof. dr. Kornelia Smalla van het Julius Kühn-instituut (JKI) aangetoond.
"Deze bevindingen moeten we tot de bodem uitzoeken“, zei dr. Georg Backhaus, voorzitter van het Julius Kühn-instituut. Het is bekend dat er antibiotica-resistente bacteriën in mest, zuiveringsslib, grond en wateren voorkomen. "Deze zorgwekkende vondst op planten kan ingedeeld worden bij soortgelijke vondsten op andere levensmiddelen“, vult prof. dr. Andreas Hensel, voorzitter van het Duitse instituut voor risicobeoordeling (BfR), aan. "Wat dit betekent voor het gezondheidsrisico van consumenten wordt momenteel nagegaan.“
Voor de onderzoeken haalde de onderzoeksgroep van professor Smalla in Duitse supermarkten salademixen, rucola en koriander. De monsters werden aansluitend onderzocht, om het totaal aan overdraagbare antibiotica-resistentiegenen in Escherichia coli, een meestal onschadelijke darmbacterie, op deze levensmiddelen vast te stellen. De deskundigen concentreerden zich bij de onderzoeken op het deel van de Escherichia colibacteriën die resistent zijn tegen de werkzame stof tetracycline. Want tetracycline-antibiotica wordt binnen de dierhouderij ingezet, waar ze in de darmen van de dieren de ontwikkeling en vermeerdering van resistente kiemen kan bevorderen. Deze kiemen, maar ook een deel van de antibiotica worden uitgescheiden en komen dan via organische bemesting op de akkers. Smalla's conclusie: "De resultaten uit de omvangrijke onderzoeken laten eenduidig zijn dat er een aanzienlijke diversiteit aan overdraagbare plasmiden met resistentiegenen in de E. coli op versproducten gevonden werden. Deze dragen resistentie tegen meerdere antibioticaklassen. E. coli-bacteriën met deze eigenschappen waren op alle drie geteste levensmiddelen te vinden.“
Wanneer zulke op zich onschadelijke bacteriën op plantaardige levensmiddelen voorkomen, kunnen ze bij rauwe consumptie in de menselijke darmen raken. Eenmaal opgenomen kunnen de bacteriën hun plasmiden in de darm doorgeven aan ziekmakende bacteriën die daar mogelijk voorkomen. Men noemt dat horizontale gentransfer. In de natuur zorgt horizontale gentransfer ervoor dat bacteriën in staat zijn om zich snel aan te passen aan wisselende omgevingsomstandigheden. Als een patiënt met antibiotica behandeld wordt, hebben bacteriën die zulke overdraagbare resistentiegenen in hun erfgoed op hebben genomen, een voordeel en vermeerderen ze zich sterker dan hun niet zo uitgeruste concurrenten. Hoe vaak het gezien de geringe belasting met E. coli op sla tot een overdracht van resistentie in de menselijke darm komt, is tot nu toe niet bekend. Waar men ook nog niet veel over weet, is of en in welke omvang mensen ziek worden door resistente bacteriën die zo zijn ontstaan.
Verdere informatie:
Julius Kühn-Institut (JKI)
Bundesforschungsinstitut für Kulturpflanzen
Erwin-Baur-Straße 27
06484 Quedlinburg
Telefoon: 03946 47-0
Fax: 03946 47-110
E-mail: poststelle@julius-kuehn.de
www.julius-kuehn.de