Tholen - Dat Nederland heel veel kassen telt, weten we allemaal. En dat daar veel groenten geteeld worden, is ook geen geheim. Maar waar gaan al die kasgroenten eigenlijk heen? De Nederlander eet al die kasgroenten namelijk niet alleen op. Veel kasgroenten gaan daarom de grens over. Hoeveel? Iets meer dan 80 procent. Maar in welke landen belanden die Nederlandse kasgroenten vervolgens op de borden?
Duitsland, zonder twijfel, blijkt al snel wanneer je de exportcijfers van de afgelopen jaren erbij pakt. Van alle in 2017 uit Nederland geëxporteerde tomaten hoefde bijna de helft, om precies te zijn 46,1 procent, maar een relatief korte afstand af te leggen naar Duitsland. Ook de Nederlandse paprika’s, komkommers en aubergines vinden gretig aftrek bij onze oosterburen. Van de exporttotalen van deze kasgroenten voor 2017 ging respectievelijk 31,7, 63,3 en 43,9 procent naar Duitsland.
Brexit
Na Duitsland is het Groot-Brittannië waar de meeste Nederlandse kasgroenten heen gaan. De exportaantallen voor Groot-Brittannië liggen wel al aanzienlijk lager dan die voor Duitsland. Toch geldt voor alle vier de vruchtgroenten, courgettes blijven hier door gebrek aan data buiten beschouwing, dat Groot-Brittannië nog altijd onbedreigd de nummer twee importeur van vruchtgroenten uit Nederland is. In 2017 gingen 15,3 procent van alle in Nederlandse kassen geteelde tomaten, 22,9 procent van de paprika’s, 16,6 procent van de komkommers en 22,2 procent van de aubergines het Kanaal over.
De grote vraag is nu of Groot-Brittannië deze top twee positie blijft behouden op het moment dat op 29 maart 2019 de Brexit definitief in werking treedt. Over de exacte gevolgen van de Britse uittreding zijn er nog veel vraagtekens, vertelt Wilco van den Berg van GroentenFruit Huis begin september. “Er zijn op dit moment nog diverse scenario’s mogelijk, maar de verwachting is wel dat de handel met Groot-Brittannië moelijker zal worden. Hoeveel moeilijker, dat is nog de vraag. Op dit moment wordt er hard gewerkt om de handel ook straks zo soepel mogelijk te laten verlopen zonder hele hoge extra kosten.”
De adviezen luiden ondertussen wel om ook naar alternatieve afzetmarkten uit te kijken. Maar dat is nog niet zo eenvoudig. Wilco: “Het is niet zo dat er zomaar een kant-en-klare lijst met goede alternatieven klaarligt. Uiteraard wordt er voortdurend naar nieuwe markten gekeken, ook zonder Brexit, maar daarin is Nederland niet alleen. Ook Spanje krijgt met de Brexit te maken en zij zoeken net zo goed naar nieuwe groeimarkten en die ene klapper.”
Toch is het niet zo dat de Britten straks opeens geen Nederlandse tomaten of komkommers meer gaan eten, benadrukt Wilco. “De binnenlandse productie van Groot-Brittannië is niet voldoende om aan hun vruchtgroentenbehoefte te voldoen.” De situatie is dan ook niet vergelijkbaar met de Russische boycot waardoor sinds augustus 2014 geen Nederlands product meer op de Russische markt afgezet kan worden. Vooral voor de export van Nederlandse tomaten een klap, want tot dat moment was Rusland met in 2014 nog ruim 38 miljoen kilo tomaten de nummer vijf importeur van Nederlandse tomaten na Italië en Zweden. Vanaf 2015 is dat Polen nu toegetreden tot de vijf grootste importeurs van Nederlandse tomaten.
Polen in opkomst
Als alternatieve afzetmarkt springt op basis van de cijfers de groei van Polen in het oog. Hoewel de binnenlandse productie daar door toenemende professionalisering van de glasteelt de laatste jaren flink in de lift zit, blijkt dat Polen de afgelopen jaren ook steeds meer Nederlandse glasgroenten is gaan importeren. Tussen 2012 en 2017 steeg de Nederlandse tomatenexport naar Polen bijvoorbeeld met 85,8 procent tot ruim 35 miljoen kilo per jaar. Ook de Poolse import van Nederlandse paprika’s (56,9 procent) en aubergines (32,7 procent) nam toe, terwijl de komkommerimport zelfs verdrievoudigde in de periode 2015-2017 waarmee Polen na Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk de top 4 binnenkomt van importeurs van Nederlandse komkommers.
Een andere opvallende groeimarkt, weliswaar in de marge op het gebied van het totaal aantal geëxporteerde kilo’s, is Portugal. Dit land springt eruit met ruim 63 keer meer geïmporteerde kilo’s in 2017 (2 miljoen) ten opzichte van ‘maar’ 32.000 kilo in 2012. Ook de komkommerexport naar dit Zuid-Europese land steeg explosief tussen 2015 en 2017, waarin het aantal geïmporteerde kilo’s ruim 87 keer steeg van 39.880 kilo in 2015 naar 348.480 kilo in 2017. De paprika-import vanuit Nederland nam daarentegen met 6,5 procent af tot 104.759 kilo in de periode 2012-2017.
Een opvallende daling is zichtbaar bij België, dat in 2012 nog 13,4 miljoen kilo tomaten vanuit Nederland liet overkomen tegenover nog maar 5,7 miljoen kilo in 2017. Bij de komkommers valt de importafname van Spanje op. Daar waar in 2012 nog 2,9 miljoen kilo komkommers vanuit Nederland hun weg vonden naar Spanje, was dat in 2017 nog maar 179.175 kilo komkommers. Hiervoor lijkt voor een belangrijk deel de toegenomen binnenlandse productie verantwoordelijk te zijn.
Paprika komt het vaakst buiten Europa
Het merendeel van alle vruchtgroenten blijft binnen Europa. Van deze groenten overbruggen vooral de Nederlandse paprika’s grotere afstanden. Er gaan behoorlijke aantallen de oceanen over. De Verenigde Staten zijn na Duitsland en Groot-Brittannië bijvoorbeeld sinds 2015 de derde grootste importeur van Nederlandse paprika’s. In 2017 ging ruim 20 miljoen kilo, goed voor 6,6 procent van het exporttotaal in dat jaar, naar de Verenigde Staten. De stijgende vraag naar biologische paprika’s draagt hieraan bij.
Behalve de Verenigde Staten is ook Japan op positie 13 (5,7 miljoen kilo) relatief hoog terug te vinden in de lijst van landen die Nederlandse paprika’s importeert. Verder neemt ook Canada sinds 2016 weer paprika’s uit Nederland af na hoge heffingen in de periode 2009-2015, maar na 1,8 miljoen kilo in 2016 nam dat aantal in 2017 al weer af tot 779 duizend kilo. Een uitdaging voor het transporteren van versproducten naar verre bestemmingen blijven de strenge fytosanitaire eisen die aan de handel met deze landen kleven.
Opvallend afwezig is China in alle vier de vruchtgroentecategorieën. Vanaf 2017 is de export van paprika’s naar dit Aziatische land mogelijk, maar met 16.000 kilo bleef deze export in het eerste jaar beperkt. De overige vruchtgroenten kunnen door strenge Chinese eisen (nog) niet naar China geëxporteerd worden. Alleen al aan de toelating van Nederlandse peren op de Chinese markt vanaf 2014 ging zeven jaar van onderhandelen vooraf.
Steeds meer en steeds langer
De grootste concurrent voor Nederland op het gebied van de export van vruchtgroenten is Spanje. Spanje is Nederland de baas wat betreft de productie van tomaten, paprika, komkommers en aubergines. Het teeltareaal van deze vruchtgroenten breidt zich vooral buiten het tomatensegment ook uit, terwijl de laatste jaren ook steeds duidelijker wordt dat de teelt in Spanje alsmaar langer doorgaat waardoor zelfs tot diep in juni nog Spaans product op de markt is. Zeker iets om rekening mee te houden de komen jaren.
Dit artikel verscheen eerder in editie 9, 32e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
GroentenFruit Huis
www.groentenfruithuis.nl
Wilco van den Berg
vandenberg@groentenfruithuis.nl