Helaas zit met name de glastuinbouw zelf ook in de problemen. Na de kredietcrisis kwam onverwachts de EHEC-crisis. Veel ondernemers hadden geen buffers meer en moeten stoppen. Er speelt echter meer. Beide crises leggen structurele knelpunten bloot. In het eindrapport van afzetsamenwerking STAP worden deze haarscherp benoemd: ‘80% van de sector is kostprijs en aanbodgestuurd, gebrek aan samenwerking, machtsdenken, overproductie’, enzovoorts. Het Productschap schreef: Veel ondernemingen hebben hun belangrijkste risico’s niet scherp voor ogen .
Herstructurering
De sector vraagt nu om herstructurering en garantstelling voor een opkoopregeling. Ik aarzel. Ondernemerschap moet ondernemerschap blijven, ook bij pijnlijke bedrijfsbeëindiging. Ik wijs op de genoemde knelpunten. Ik wijs ook op de problemen in bijvoorbeeld de varkenssector en ongewenste precedentwerking.
De commissie Nijkamp wees al in 2010 op de noodzaak van een offensieve en innovatieve herstructurering voor een vitale tuinbouwsector. Dat behelst echter veel meer dan een opkoopregeling. Ik vind dat er eerst een goed plan moet zijn voor de genoemde offensieve en innovatieve herstructurering en de rol die betrokken marktpartijen, banken, lagere overheden en regionale ontwikkelingsmaatschappijen daarin kunnen en moeten spelen. Pas dan wordt duidelijk welke rol een opkoopregeling moet spelen en wat belang en noodzaak van een eventuele Rijksgarantstelling is.
De staatssecretaris heeft tijdens de begrotingsbehandeling gezegd dat hij samen met sector en topteam werkt aan een toekomstvisie voor de tuinbouw en dat concrete voorstellen niet lang op zich laten wachten. Kan hij inmiddels een tipje van de sluier oplichten?
Mededinging en GMO-verordening
Dan de ketenpositie. Onder meer tuinders vinden het onduidelijk wat wel en niet mag bij uitwisseling van markt- en prijsinformatie . De Nederlandse Fruittelers Organisatie is bijvoorbeeld uit een prijsinformatiesysteem gestapt vanwege het grijze mededingingsgebied. Het LEI suggereerde om via een wettelijk kader de onzekerheid terug te brengen. De SGP wil maximale ruimte voor uitwisseling van markt- en prijsinformatie. Tijdens de begrotingsbehandeling schoof de staatssecretaris dit punt na enkele positieve woorden door naar de zogenaamde ketenregisseur. Twee vragen:1) Zit de tuinbouw serieus op het vizier van de ketenregisseur?
2) Gaat de ketenregisseur concrete voorstellen doen wat betreft maximale ruimte voor uitwisseling van markt- en prijsinformatie?
Tijdens de EHEC-crisis wilden telersverenigingen samenwerken om marktafspraken te maken. Een uitstekend initiatief, dat helaas afketste op de mededingingsregels van Brussel. Dat zou te maken hebben met strijdigheid tussen GMO- en mededingingsregels. Samenwerking tussen telersverenigingen blijkt niet mogelijk zonder dat deze verenigingen de regie op verkoop afstaan. De SGP vraagt om dit in ieder geval in crisissituaties wel toe te staan.
Het LEI heeft een aantal aanbevelingen gegeven voor de hervorming van de GMO-verordening voor groente en fruit. Eén daarvan is een stevigere regie van de telersvereniging over het productaanbod in combinatie met meer flexibiliteit. Dus het eenvoudiger mogen wisselen van telersvereniging of afzetorganisatie. Wil de staatssecretaris hier in overleg met sector en topteam werk van maken?
