utopisch, maar het kan. Vrij eenvoudig zelfs, door toepassing van slimme software. De ontwikkelde software is het resultaat van intensieve samenwerking tussen Wageningen Universiteit en Research, Maersk Line en Carrier Transicold. Fruit heeft bij de moderne consument een uitstekend imago. Er is bovendien een breed assortiment beschikbaar, uit alle delen van de wereld. In de aan- en afvoer van de productstromen vormt Nederland een belangrijke logistieke schakel, met als spil het Rotterdams havengebied.
Dat de scheepvaart in het transport van fruit een belangrijke rol speelt en steeds meer terrein wint ten koste van luchttransport spreekt voor zich: het is verreweg de schoonste en meest energiezuinige vorm van vervoer en met de opkomst van gekoeld containervervoer over zee is bij deze vorm van transport een uitstekende ketenregie mogelijk geworden. De snelste vervoersvorm is het niet; zo vergt het transport van Peru naar Rotterdam circa drie weken. Dit houdt in dat het product gedurende drie weken optimaal gekoeld moet worden. En dáár valt winst te boeken.
Henry Boerrigter, technisch specialist productkwaliteit en techniek van Wageningen
Universiteit en Research, legt uit hoe dat kan: "De gebruikelijke praktijk is om de
temperatuur in de koelcontainer constant te blijven koelen op het voor dat product
aanbevolen niveau. De koelmachine draait daarbij continu. Dat blijkt helemaal niet nodig. De koelmachine kan uitgeschakeld worden totdat het product zelf als het ware aangeeft dat het weer tijd is om deze aan te zetten. Het gaat dus eigenlijk om een heel eenvoudig principe: niet continu de koelmachine laten draaien, maar alleen als het product erom vraagt. Door intensieve samenwerking met grote transporteurs, koelindustrie en fruitsector hebben we dit uitgebreid kunnen ontwikkelen, testen en uitwerken, met de software Quest™ als eindresultaat.” Quest staat voor quality and energy efficiency in storage and transport of agro-materials.
Maersk Line
Transportgigant Maersk Line voelde zich aangesproken door het Quest-concept en zag hierin een mogelijkheid om de groene ambities van het bedrijf te realiseren. Met als gevolg dat in 2006 begonnen werd met het onderzoeken van de mogelijkheden van dit concept. Boerrigter: “Er is toen een traject gestart van uitgebreid testen en continu volgen van de prestaties van de software en de uitwerking ervan op de productkwaliteit. Op deze manier kon het draagvlak voor dit nieuwe concept opgebouwd worden. Vervolgens is begonnen met het installeren van de nieuwe software op de koelapparatuur van de reefercontainers.Inmiddels is Quest geïmplementeerd op 200.000 containers van Maersk. Deze implementatie is relatief eenvoudig, omdat het toegepast kan worden op bestaande
koelapparatuur. Het gaat immers alleen om de aansturing ervan. Het energiegebruik van de koelcontainers wordt door deze toepassing gehalveerd. Het leuke is bovendien dat dit een echt Nederlands initiatief is, maar dat wereldwijde toepassing van dit proces de toekomst is." Een essentiële rol in de ontwikkeling speelde de goede samenwerking tussen Wageningen UR, vervoerder Maersk en koelmachinebouwer Carrier Transicold. Boerrigter: "Het systeem passen we nu toe op zo ongeveer alles wat bij setpoints boven 0°C wordt vervoerd. De uiteindelijke besparing die dit oplevert is dus enorm."
Ketenbeheer
In het gekoeld transport neemt fruit een eigen positie in. Door de uitstekende gezondheidseigenschappen heeft fruit, zoals gezegd, een ijzersterk imago en staat het bij de consument volop in de belangstelling. De productie ervan verschuift echter meer en meer naar gebieden waar de productieomstandigheden door klimaat en lagere loonniveaus economisch gunstiger zijn dan in West-Europa. Met deze verschuiving neemt het belang van voordelig transport - met behoud van kwaliteit - toe. Naast de koelcondities tijdens het transport speelt het ketenbeheer van oogst tot winkelschap een belangrijke rol. "Want", zo stelt Boerrigter, "als het te verschepen product een slechte start mee krijgt, valt dat later niet meer goed te maken. Het gaat er dan ook om per product en per leverancier de knelpunten in kaart te brengen en daar de verbeteringen aan te brengen.Zo laten avocado’s uit Mexico veel meer uitval zien dan avocado’s uit Chili, zelfs als het gaat om hetzelfde ras. Het gaat er dan om de gehele keten te monitoren, de knelpunten op te sporen en protocollen op te stellen om dit te verbeteren. Deze aanpak biedt voor meer partijen nieuwe mogelijkheden. Zo zijn we nu actief in Zuid-Afrika, om door de introductie van goed ketenbeheer de wereldmarkt beter toegankelijk te maken voor kleine telers. Nu is het vaak zo dat grote afnemers zich vooral richten op grote telers, omdat hiermee gemakkelijker kwaliteitsafspraken te realiseren zijn dan met grote aantallen kleine telers. Dat willen we met een goede ketenregie zien te ondervangen."
Controlled Atmosphere
Door toepassing van technische oplossingen is het mogelijk nog veel verder te gaan op het gebied van kwaliteitsbeheersing. Een van de mogelijkheden is de toepassing van controlled atmosphere (CA) tijdens het transport. Deze manier van temperatuurbeheersing draagt bijvoorbeeld bij aan de reductie van CO2. Toch is dat in veel gevallen geen aantrekkelijke oplossing. Boerrigter: "Het probleem is dat dan de kosten enorm gaan toenemen. De toepassing van CA tijdens het transport vraagt om toepassing van specifieke techniek met bijbehorend onderhoud en controle; er is meer tracking & tracing nodig. De kosten zijn in de meeste gevallen te hoog om dit terug te verdienen. Daar komt nog bij dat er voor de speciale containers die hiervoor nodig zijn meestal geen retourvracht beschikbaar is, zodat deze containers leeg teruggaan. Al met al zijn de kosten bij CA circa € 1000 per containerzending hoger dan bij toepassing van reguliere koelcontainers."Uitzondering op deze regel vormt het zachtfruit. Boerrigter: "Bij zachtfruit gaat het vrijwel altijd om relatief dure producten. CA helpt hier enorm om de kwaliteit te behouden en de winst op dit gebied is groot. Wel stelt elk product heel specifieke eisen en vraagt het om een eigen behandeling. Dit vergt veel kennis en controle bij de vervoerder, toegespitst op het betreffende product." Koeling en CA zijn overigens niet de enige instrumenten om de kwaliteit van versproducten te bewaken. Veel winst is te behalen door de eerder genoemde integrale ketenbenadering. Zorgvuldige kwaliteitscontrole en het uitsorteren van afwijkend product, vermijden van blootstelling aan hogere temperaturen en toepassing van beschermende folie kunnen, afhankelijk van het product, een grote positieve rol spelen in het kwaliteitsbehoud.
Bron: Berichten Buitenland, november 2009