Grotere of kleinere productie
De productie van veel agrifoodproducten kan jaarlijks sterk wisselen. De productie wordt bijvoorbeeld beïnvloed door de weersomstandigheden tijdens het groeiseizoen. Als de weersomstandigheden gunstig zijn, zal er een grote hoeveelheid producten worden geoogst. De houdbaarheid van veel agrifoodproducten is beperkt tot hooguit een jaar. Dit vormt geen probleem voor de voorziening van de markt omdat er na dit jaar weer een nieuwe oogst beschikbaar komt of omdat er aanvullende importen mogelijk zijn. Bij een grote productie, een niet sterk varierende binnenlandse consumptie en een gelimiteerde voorraadvorming moet er een grote hoeveelheid producten op buitenlandse markten worden afgezet. Hierdoor krijgt de export een impuls, hoewel de prijsvorming in deze situatie meestal onder druk staat. In 2008 is de perenoogst bijvoorbeeld met 33% teruggevallen. Hierdoor zijn er minder peren beschikbaar om op buitenlandse markten af te zetten. Dit is één van de oorzaken van het terugvallen van de fruitexport in het seizoen 2008/09.Valutaire ontwikkelingen
Veel landen in de wereld zijn in een economische recessie beland, doordat de economische ontwikkelingen erg snel een sterk negatieve wending hebben genomen. In een aantal landen buiten de euro-zone werken de economische ontwikkelingen door in de valutakoersen. Het Britse pond is bijvoorbeeld in de tweede helft van 2008 sterk gedaald ten opzichte van de euro, terwijl de Russische roebel in december 2008 en januari 2009 een grote daling heeft ondergaan. Producten die uit de euro-zone in deze landen worden geïmporteerd zijn door deze valutaire ontwikkelingen voor de lokale consumenten sterk in prijs gestegen. De consument krijgt door deze prijsstijgingen een grotere aandacht voor het lokaal geproduceerde product waardoor de vraag naar importproducten afneemt. De lagere waarde van het Britse pond is een belangrijke oorzaak van het terugvallen van de export van snijbloemen naar het Verenigd Koninkrijk. In 2008 is de export van snijbloemen naar dit land met 17% teruggelopen, terwijl deze exportdaling in de eerste 4 maanden van 2009 doorzette (-27%). Gewijzigde concurrentieverhoudingen op buitenlandse markten kunnen ook een grote invloed op de export hebben. Nederlandse bedrijven ondervinden bijvoorbeeld een stevige concurrentie van diepvriesvis uit IJsland. Door de lagere IJslandse kroon als gevolg van de kredietcrisis is deze vis op internationale markten sterk in prijs gedaald hetgeen de visprijzen op internationale markten onder druk zet.Koopkracht ontwikkelingen
Economische ontwikkelingen en de berichtgeving daarover in de pers leiden ook tot een grotere onzekerheid bij de consument. Hierdoor maakt hij ook een pas op de plaats en daalt zijn vertrouwen. De consumentenbestedingen lopen terug, hetgeen bij agifoodproducten minder verstrekkende gevolgen zal hebben. Agrifoodproducten zijn immers basisproducten waaraan de consument een grote prioriteit geeft. Men blijft eten. Wel kunnen er verschuivingen in het consumptiepatroon optreden. De consument kan uitwijken naar goedkopere, minder luxe producten of minder voorbewerkte producten. In het Verenigd Koninkrijk staat bijvoorbeeld de afzet van kant-en-klaar maaltijden onder druk. De consument bereidt zelf de maaltijd.Exportkredieten moeilijker te verzekeren
Door de minder goede economische ontwikkelingen nemen de risico’s van wanbetaling voor Nederlandse exporteurs toe. Bedrijven trachten de risico’s te minimaliseren door onder andere exportkredietverzekeringen af te sluiten. Kredietverzekeringsmaatschappijen zijn echter door de kredietcrisis voorzichtiger geworden in hun acceptatiebeleid. Zo is het bijvoorbeeld momenteel erg moeilijk om de export naar Rusland en naar enkele Oost-Europese landen te verzekeren. Als een kredietverzekering niet kan worden afgesloten, zullen veel bedrijven hun goederen niet leveren. Eén van de mogelijkheden om wel tot levering over te gaan is om vooruitbetaling of directe betaling bij aflevering te verlangen. Dit legt echter een extra beslag op het werkkapitaal van de afnemer. De restricties die aan verzekeringen worden gesteld, hebben een negatieve invloed op de export van agrifoodproducten vooral naar bestemmingen buiten de euro-zone en naar Zuid-Europa. Rusland was tot begin 2009 een groeimarkt wat de afzet van snijbloemen betreft. In de eerste maanden van 2009 was de export naar Ruslandmoeilijk te verzekeren waardoor sinds januari 2009 de export van snijbloemen naar Rusland sterk onder druk staat.
Ten slotte
Het is moeilijk aan te geven of de exportdaling van agrifoodproducten voor het belangrijkste deel wordt veroorzaakt door de kredietcrisis. Per product kunnen er ook andere invloedsfactoren worden aangegeven zowel wat de aanbod als de vraagzijde van de markt betreft. De belangrijkste conclusie moet zijn dat naast de kredietcrisis ook andere factoren een rol spelen zoals een grotere of kleinere productie, economische en valutaire ontwikkelingen en gewijzigde concurrentieverhoudingen.Bron: ABN-Amro