Tholen - Hoewel bijna alle groente- en fruitveilingklokken stilstaan, tikt de herinnering aan het roemruchte veilingverleden van Zevenaar door. De geschiedenis daarvan is vastgelegd in een documentaire die in opdracht van de Cultuurhistorische Vereniging Zevenaar is gemaakt door Marjolein Bultena-van Workum. Ook werd er een educatief project aan gekoppeld. Marjolein: "Veel kinderen hebben ouders of grootouders die een band hebben met de veiling. Als kinderen erover leren hoop ik gesprekken tussen de generaties op gang te brengen."
Veiling Zevenaar 1920
Marjolein (her)ontdekte door het maken van de film ook een deel van haar eigen familiegeschiedenis. Haar opa, vader en oom waren allen commissionair op de veiling. "Deze omgeving was vroeger bijna volledig afhankelijk van de tuinbouw. Er zijn nog heel veel mensen die, in eerste, tweede of zelfs derde generatie, betrokken zijn geweest bij deze sector. Tot mijn verrassing vond ik een telersvereniging met 15 leden die nog steeds actief is. Ook heb ik kunnen spreken met kopers en veilingmedewerkers," vertelt Marjolein.
Lange tijd voerden bewoners van regio De Liemers waarin Zevenaar de belangrijkste plaats was, een felle strijd tegen het grimmige gedrag van de Rijn. De rivier had echter ook een groot voordeel. De afzettingen van rivierklei en de gunstige ligging maakten van De Liemers een gebied waarin de tuinbouw lange tijd floreerde. De oppervlakte tuinbouwgrond bedroeg aan het begin van de negentiende eeuw 50 hectare en groeide omstreeks 1870 naar meer dan 500 hectare.
1986, aanblik van het kantoor van de veiling
Mede door de veiling kon het gebied zich ontwikkelen tot een tuinderscentrum waar innovatieve teeltmethoden ontstonden. Er werden aardbeien geteeld onder glazen ramen en later ontstonden teelten in staande glazen kassen. Er was intensieve productie van onder andere spinazie, sla, andijvie, uien, prei, worteltjes, radijs, knolselderij, rabarber, komkommers en postelein. Ook bloemen, druiven, tomaten, meloenen en perziken lieten zich uitstekend kweken achter glas.
In de jaren zeventig groeide de belangstelling voor witlof en begonnen telers met het trekken van witlof op water. Het zo genoemde 'Liemers Lof' werd een groot succes. In 1973 was de witlofomzet met 100% gestegen ten opzichte van 1970. "Dit zorgde ervoor dat er ook in de winter geld verdiend werd", vertelt Marjolein.
Veiling Zevenaar werd op initiatief van een kapelaan uit Groessen in 1918 opgericht door een jonkheer, vier burgemeesters en een handvol ondernemers, waardoor een betere structuur ontstond met meer zekerheid voor de teler. Marjolein: "Voor die tijd had iedereen een stukje moestuin om voor zichzelf groenten te verbouwen. Wie meer had, ging met kratjes naar dorpskernen of verkocht groenten langs de kant van de weg." Door de veiling stegen de afzetkansen voor groenten en fruit aanzienlijk. Er kwam plek voor commissionairs, tussenhandelaren en groentewinkels.
Het personeel in 1987
Lange tijd functioneerde de veiling zelfstandig, maar in 1987 fuseerden ze met Veiling Vereniging Bemmel (VV70) en gingen ze verder als Veiling Oost Nederland (VON). De veilingfunctie in Zevenaar kwam te vervallen, maar de veilinggebouwen werden nog gebruikt als neerzetpunt voor groenten. Het fruit ging rechtstreeks naar Bemmel. Op 16 april 1992 werd de veiling in Zevenaar gesloten. In 2008 volgde ook de veiling in Bemmel en kwam er een einde aan de VON. Tegenwoordig is de IND in het veilingpand gevestigd.
Directeur veiling Henk Gerritsen
Voor haar twee uur durende documentaire heeft Marjolein veel betrokkenen uit de begintijd nog kunnen interviewen en hun verhalen opgetekend. Wat vooral uit die verhalen naar voren komt, is de enorme onderlinge betrokkenheid, vertelt ze. De kleintjes hielpen de groten en dat kon allemaal onderhands en in goed vertrouwen gebeuren. Als er bijvoorbeeld een grote koper was, dan kocht één van de kleinere handelaren een grote partij die dan onderling verdeeld werd, tegen dezelfde prijs als op de klok. Zo zorgden ze ervoor dat de grote jongens, zoals supermarkten met acties, minder invloed hadden op de prijs.
De documentaire over de veiling is een groot succes en werd vele malen vertoond in Filmhuis Zevenaar. Voor belangstellenden is de film te koop via onderstaand e-mailadres. "Een feest van herkenning voor wie ooit met de veiling te maken heeft gehad en een bron van informatie voor hen die er nog weinig of niets van weten", weet Marjolein.
Dit artikel verscheen eerder in editie 4, 38e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
[email protected]