De recente overname van Whole Foods Market voor $13,7 miljard door Amazon heeft veel losgemaakt. Maar het is in feite slechts het laatste hoofdstuk in een bijna vijftig jaar durende trend van consolidatie en verticale integratie in de supermarktsector en volgt logisch op de ontwikkeling van Whole Foods van kleine kruidenier in Austin tot internationaal merk.
De drijvende kracht achter fusies en het openen en sluiten van vestigingen is altijd de winstmarge. En dit geldt met name in de supermarktsector met relatief lage sectorbrede winstmarges (gemiddeld 1-3% per jaar). Het proces waarbij supermarktgiganten kleinere regionale tegenhangers begonnen op te slokken, is begin jaren tachtig begonnen. In 1988 opende Walmart hun eerste Supercenter en werd hiermee in één klap de grootste supermarkt ter wereld. In datzelfde jaar voegde Whole Foods Market voor het eerst buiten Texas winkels aan de keten toe door de in New Orleans gevestigde Whole Foods Company op te kopen.
In 2016 waren slechts vier supermarktketens goed voor 36,9% van de in de VS verkochte levensmiddelen en dranken. De groei van het in vergelijking veel kleinere Whole Foods is vergelijkbaar aan die van de grotere concurrenten. Whole Foods werd een nationaal merk door steeds gevestigde regionale natuurlijke levensmiddelenwinkels op te kopen. In de jaren negentig verwierf het Wellspring Grocery (Noord-Carolina), Bread & Circus (Massachusetts en Rhode Island), Mrs. Gooch's Natural Foods Markets (Los Angeles), Bread of Life (Noord-Californië), Fresh Fields Markets (oostkust en middenwesten), Merchant of Vino in Michigan, en Nature's Heartland in Boston. De marketingstrategie van Whole Foods was uniek, maar de strategie voor bedrijfsgroei echter niet.
Een belangrijke factor bij bedrijfsfusies zijn de zogenaamde 'schaalvoordelen': de kostenbesparingen van bedrijven door hun grootte. Volgens een recente studie bedraagt de omzet per werknemer voor grotere ketens ongeveer $150.000 per werknemer, tegen zo'n $130.000 dollar bij kleinere winkels. Met andere woorden, hoe groter de winkel, hoe hoger de bruto-inkomsten per werknemer. Arbeidsbesparende technologie en e-commerce voegen hier nog een dimensie aan toe. Zo behaalt Amazon bijvoorbeeld 30% van de jaarlijkse omzet van Walmart met slechts 15% van het aantal werknemers. Deze trends hebben een grote invloed op het vermogen van de retail sector om winst te maken.
Er wordt gespeculeerd over de verandering van de bedrijfswaarden van Whole Foods door Amazon. Enerzijds blijft het bedrijf met zijn hoofdkwartier in Austin, Texas, gevestigd. Anderzijds is Austin met Whole Foods meegegroeid. In drie decennia is het een zelfbewuste, rijke en ambitieuze stad geworden die zich als een schone, gezonde, milieuvriendelijke en bewuste stad op de kaart heeft gezet maar ondertussen ook een van minst betaalbare steden in Amerika is geworden.