Hightech stadslandbouw bij het bejaardentehuis
Patrick Stoffer bij teeltcontainer
Het is niet alledaags om als student wonen tussen ouderen in een zorgcentrum. Samen met vijf studenten woont Patrick Stoffer in het Woon- en zorgcentrum Humanitas. Stoffer studeert aan de Saxion Hogeschool in Deventer, richting Facility management. In het kader van deze studie kreeg hij de opdracht een gerecht samen te stellen bestaande uit lokale producten. Dat het wonen in een zorgcentrum hem hielp bij de uitvoering bij deze opdracht, kon hij op dat moment niet bevroeden.
Stoffer ging aan de slag. In de omgeving van Deventer ging hij op zoek naar lokale producenten van voedingsproducten om een gerecht samen te stellen. Hij keek ook naar de mogelijkheden van een moestuin. "Produceren dicht bij huis sprak me aan. Vragen waren: hoe pak ik het aan, waar zitten lokale producenten en kan ik bijvoorbeeld iets met een moestuin? Nadeel van een moestuin was dat ik in de winter geen productie had, dan moest er ook een kas komen."
Andere ideeën
Bij zijn zoektocht naar lokale producenten kwam Stoffer ook op andere ideeën. "Een aantal jaren geleden heb ik in Berlijn kennisgemaakt met de teelt van planten in een daglichtloze tunnel, dat was ook een vorm van stadslandbouw." Met dat idee ging hij op zoek naar andere mogelijkheden en kwam uit bij het Amerikaanse bedrijf Freight Farms in Boston; zij bieden een zogenoemde Leafy Green Machine aan: een gerecyclede scheepscontainer van circa 12 meter lang die is ingericht voor groenteteelt met een klimaat- en watergiftsysteem, en Led-verlichting.
Teeltcontainer in tuin
Tuinbouwcoöperatie Horticoop is de importeur voor Nederland van de Leafy Green Machine. Stoffer kwam begin 2016 in contact met het bedrijf en verkende de mogelijkheden. Belangrijke vraag was, naast natuurlijk de vraag of zo'n teeltwijze (financieel) haalbaar was, waar de zeecontainer van 30 m2 een plek zou moeten krijgen. Het lukte op het terrein van het zorgcentrum van Humanitas. De Saxion-student overlegde daarvoor met de gemeente Deventer. Het plaatsen van de zeecontainer stuitte ook daar op weinig bezwaren.
Patrick Stoffer zag ook het maatschappelijk nut van zijn idee voor de teelt in de Leafy Green Machine. "Het past in het maatschappelijk debat over voedsel. Daarnaast is het voor de ouderen in het zorgcentrum een leuke manier om kennis te maken met deze teelt en de producten die daaruit voortkomen. Het is niet alleen maar zo dat ouderen doorgekookte groente eten."
Telers met een verhaal
De Nederlandse tuinbouwcoöperatie Horticoop heeft een distributie-overeenkomst voor de Leafy Green Farm met het Amerikaanse bedrijf Freight Farms. Marinus Luiten van Horticoop werkt aan de verdere introductie van de teeltcontainer in Europa: "Het initiatief van Patrick was voor ons een goede manier om de teelt in de praktijk te zien. Intussen zijn we bezig met het plaatsen van een Leafy Green Machine in het Haagse stadslandbouwproject The New Farm. Dat wordt voor ons een plek waar we verder onderzoek kunnen doen, demonstraties kunnen verzorgen en geïnteresseerden kunnen opleiden." Luiten ziet als doelgroepen voor de Leafy Green machine: individuele telers, Food Service-organisaties en groothandelaren in groente die wat extra's willen doen. "Het is bijvoorbeeld een manier om je te onderscheiden. Wat ons in Amerika opviel, was dat organisaties die met de Leafy-machine aan de slag gingen er vaak een verhaal bij hadden. Het ging verder dan alleen het telen en had ook soms een sociale functie, bijvoorbeeld re-integratie van oorlogsveteranen."
Plek bij pluktuin
De zeecontainer kreeg zijn plek bij het zorgcentrum. Het betekent dat er sinds november 2016 een teeltruimte is ontstaan voor bladgroenten met tot 90% minder waterverbruik en nauwelijks tot geen behoefte aan gewasbescherming. 256 verticale torens in de container maken het mogelijk om wekelijks meer dan duizend kroppen sla te oogsten, met 15 tot 20 uur aan arbeid. Stoffer heeft met Horticoop een huur-koopovereenkomst afgesloten. Deze huur betaalt hij uit de opbrengst van de verkoop van zijn groenten.
De zaden kiemen onder Led-licht
Uitgekomen zaden in veenmosplugjes
Torens in de container, de planten staan links en rechts
De opbrengst gaat verder dan alleen kropsla. Stoffer is volop aan het experimenteren met diverse groentegewassen, zoals palmkool, Toscaanse boerenkool en snijbieten in twee varianten. Verder werkt hij met paksoi, veldsla, mosterdblad, raapstelen en rucola. De gewassen kweekt hij op uit zaad dat hij betrekt van groentenzaadbedrijven. Zodra de planten zijn gekiemd in een veenmosplugje, plaats hij deze in de teelttorens. Per toren is er ruimte voor 17 plantjes.
Na vier weken zijn de planten 'oogstrijp'. Dat betekent niet altijd dat de planten volledig worden verwijderd. De slasoorten kunnen worden geknipt. Stoffer maakt ook mengsels van diverse slasoorten die hij verpakt aanbiedt. Ook voor de keuken van het zorgcentrum is hij actief. Enkele keren per week verzorgt hij de sla bij de maaltijden. Daarnaast houdt bij demonstraties en geeft hij uitleg bij zijn aanpak.
Ervaringen na half jaar
De studie-opdracht kreeg voor Stoffer uiteindelijk een andere invulling. "Ik heb uiteindelijk ook niet helemaal voldaan aan de opdracht, dus het cijfer was ook niet zo hoog." Intussen is hij naast zijn studie volop bezig met zijn 'vertical farming'. Niet alleen met de teelt, maar ook met het zoeken naar afzetmogelijkheden. "Ik benader andere verpleeghuizen, cateraars en restaurants om mijn producten te verkopen. Ik heb daarvoor een eigen bedrijf Grow local opgericht."
De teelt van de groente onder deze omstandigheden is een leerproces. Niet alleen welke soorten geschikt zijn, maar ook de juiste wijze van oogsten, het beheersen van de klimaatomstandigheden en het afstemmen van de productie. Belangrijk is in ieder geval erg hygiënisch werken om ziekten en plagen buiten de deur te houden. Ook de juiste omstandigheden voor temperatuur, vocht en ventilatie vragen de nodige aandacht. Overigens is Stoffer enkele dagen in Boston bij Freight Farms geschoold in de teelt. Daarnaast is er een actieve Facebook-pagina van gebruikers die informatie uitwisselen en elkaar helpen bij vragen.
De Saxion-student is met zijn bedrijf in opbouw. De investeringen voor een dergelijke zeecontainer liegen er niet om, die bedragen zo'n €95.000. Met de huurkoop spreidt Stoffer de kosten. Aan de opbrengstenkant is het nog pionieren. In theorie zou een gemiddelde maandelijkse opbrengst van zo'n €4.000 haalbaar moeten zijn. Bijkomende kostenposten zijn de energie, de zaden en de meststoffen. Vooralsnog heeft Patrick Stoffer zich vol enthousiasme op de teelt en de afzet gestort.
Bron: Agroberichten Buitenland