De planten zijn gesneden en de steenwol wordt de kas uitgereden. Het zijn nog drukke tijden voor de Madese teler Ton van der Harg. Hij is bezig met het laatste keer leegruimen van de kas. De kwekerij is verkocht en Van der Harg is klaar met het telen van paprika's. "Het kwam toevallig zo uit", vertelt hij. "Vorig jaar stonden er onverwachts een aantal mensen voor de deur die de kas wilde kopen of huren. Dat heeft me aan het denken gezet. Ik wist wel dat ik de kas niet wilde verhuren, alleen verkopen. Ze belden daarna op, om langs te komen. Ik dacht nog dat het een technisch praatje zou worden, maar het was een bakkie en de vraag wat ik voor het bedrijf wilde hebben. Zover was ik nog niet, maar we zijn het snel eens geworden. Ik ben tevreden en denk dat de nieuwe eigenaar ook tevreden is." Best een stap voor een man die al 40 jaar zijn eigen bedrijf heeft. "Bijna 40 jaar", corrigeert hij. "Ik ben na school de tuinbouw ingerold. Daarna een paar jaar in maatschap en nu sinds 38 jaar zelfstandig." Sinds 1985 richt hij zich volledig op paprika's. Daarvoor stond er ook sla en tomaat in de kas. "Op een gegeven moment specialiseer je je in een teelt en als het bevalt blijf je dat doen. Het hadden ook tomaten kunnen zijn, daar heb ik ook geen hekel aan."
Opvolging
Meer vrije tijd en meer tijd om van de kleinkinderen te gaan genieten. Voor Van der Harg zijn de voordelen van het stoppen met telen duidelijk, maar hij is nog niet van plan de tuinbouw helemaal achter zich te laten. Hij gaat aan de slag als adviseur/begeleider. "Niet om mezelf op de borst te kloppen, maar ik heb wel kennis opgebouwd en kan die doorgeven aan anderen. Het is zonde om daar niets mee te doen." Bovendien lijkt achter de geraniums zitten hem niets. "Iedereen zegt dat ik een workaholic ben. Ik heb ook al die jaren meegewerkt in het bedrijf. Dan zou het toch lastig zijn om van heel veel opeens heel weinig te gaan doen. In die zin had ik ook wel liever een opvolger van de kwekerij gehad. Dan bouw je gelijkmatiger af en laat je langzaam steeds meer over aan je opvolger. Maar dat is niet zo en dan moet je toch een keuze maken."
Een van zijn vier kinderen is wel de tuinbouw ingerold. Op de tweede locatie van de kwekerij staat zijn oudste zoon aan het roer. "Hij heeft gestudeerd voor werktuigbouwkundige, maar bleek na een jaar werken toch meer naar de tuinbouw te lonken. Toen is-ie in de tuinbouw aan de slag gegaan. Niet hier, want paprika's vond hij niets, maar op een andere locatie. Die tuin is omgebouwd voor de potplanten. Hij huurt de kas en die wil ik per 1 januari aan hem overdoen." Even leek het erop dat ook de locatie waar Van der Harg zelf tuint, omgebouwd zou worden voor de potplanten. Ook de jongste zoon had interesse in het bedrijf. "De offertes waren binnen en de financiering was rond, maar in de paar maanden dat hij hier werkte werd hij steeds stiller. Ik heb gevraagd of hij het echt wilde. Hij moet dan nog veertig jaar in verder, ik niet. Toen kwam het hoge woord eruit." Jammer? Van der Harg vindt van niet. "In die zin heb ik geen emotionele band met het bedrijf. Het is een rationele keuze. Hij werkt nu als gevangenisdirecteur en heeft het daar enorm naar zijn zin. Dat is het belangrijkste."
Plezier in het telen
Zelf heeft Van der Harg altijd plezier gehouden in het telen, ook in crisisjaren. "We hebben altijd ups en downs gekend en ik heb altijd lichtpuntjes gezien, al duurde het vooral in de potplanten wel erg lang. Vier tot vijf slechte jaren waren we niet gewend. We hebben flink wat geld bij moeten passen, maar ik heb nooit gedacht dat het niet meer goed zou komen. En ik heb ook nooit een hekel gehad aan mijn werk. Ik zou het zo blijven doen. Nu kwam dit op mijn pad, anders hadden we volgend jaar gewoon weer paprika's geteeld." Het allermooiste van het vak vindt hij nog steeds de teelt zelf. "Alles hoort erbij en ik doe het graag, maar die eerste vier maanden van een teelt, waarin je alles naar je hand probeert te zetten, dat blijft een uitdaging. Het is de kunst om de plant zo te lezen dat je meerproductie van goede kwaliteit weet te halen. Je wil jezelf blijven verbeteren." Is dit het laatste jaar gelukt? "Het leek een topjaar te worden qua kilo's maar vanaf augustus was het te donker en te warm. Dan komt het toch als een hausse, terwijl we daarvoor heel regelmatig waren. Het was geen slecht jaar qua productie, maar het had beter gekund."
Samenwerken
In de afgelopen veertig jaar heeft Van der Harg de tuinbouw zien veranderen. "De bedrijven zijn van klein naar grootschalig gegaan en daardoor moet de jonge garde een veel bredere kennis hebben. Het gaat niet alleen om het telen, maar ook om de afzet en de strategie. Het is veel complexer dan vroeger. Telers zijn meer managers geworden. En laten we eerlijk zijn: vrouw en kinderen zijn ook veeleisender dan vroeger." Daaruit vloeit dan ook zijn advies aan de jongere generatie. "Ik ben erin gegroeid. Dan pak je alles beet, leer je en lukt het, maar beginnen is nu lastig. Probeer als het lukt samen te werken met een neef, een broer of een vreemde zelf om samen iets op te starten. Als de mogelijkheid er is, moet je samenwerken."