"Als je op een natuurkundige basis naar het kasklimaat en het functioneren van de plant kijkt, dan zie je dat alles in elkaars verlengde ligt. Dat is het mooie van Het Nieuwe Telen, alles wordt een stuk eenvoudiger." Het moge duidelijk zijn: Jan Voogt van Hoogendoorn ziet prima mogelijkheden om ook met minder CO2 uit de voeten te kunnen. Sterker nog – hij spant zich al jaren in om Het Nieuwe Telen begrijpbaar en aan de man te krijgen. Nu de prijs voor CO2 voor de OCAP-telers flink omhoog is gegaan, kan het nuttig zijn eens kritisch naar het gebruik van CO2 in de teelt te kijken.
Minder ventileren,
Minder CO2 gebruiken begint met minder CO2 verliezen. "Een van de ideeën van HNT is dat je minder ventileert en op die manier het verlies beperkt", begint Jan Voogt zijn uitleg. In de klassieke teelt wordt de temperatuur van de kas vaak te veel verlaagd door te ventileren. "Het gevolg is dat de CO2 de kas uitwaait." Bovendien zit er nog een nadeel aan ventileren. De luchtvochtigheid wordt laag en daardoor sluiten de huidmondjes. "Terwijl je planten juist beter kan laten groeien bij een hogere luchtvochtigheid en een hogere temperatuur. Dat leidt ertoe dat de huidmondjes beter open blijven staan en de plant beter CO2 kan opnemen."
Te veel ventileren heeft volgens Voogt dan ook twee nadelen: te veel CO2 verlies en bovendien een slechtere CO2-opname. "Dat keren we helemaal om: je houdt het vocht en de CO2 in de kas en zorgt daarmee voor een beter groeiende plant."
Energie-inhoud
Er zit nog een voordeel aan deze manier van telen. Het lijkt misschien lastiger om het klimaat onder controle te houden met minder ventilatie, maar dat is volgens Voogt juist niet zo. Integendeel. Doordat de lucht bij een hoge luchtvochtigheid meer energie kan bevatten dan bij lage luchtvochtigheid, is er makkelijker te sturen. "Bij een hoge luchtvochtigheid hoef je minder m³ lucht uit te wisselen om hetzelfde effect op je temperatuur te krijgen."
Weblecture van Energiek2020 over enthalpie, de energie-inhoud van de kaslucht. Wat is het onderscheid tussen voelbare en latente energie en hoe houd je meer CO2 in de kas door te streven naar een hoog RV bij zonnig weer? Meer weblectures zijn te vinden op Kas als Energiebron.
Praktische inzet
Er zijn meer manieren om de CO2 in de teelt beter in te zetten. "Een ander onderdeel van CO2 besparen is alleen maar CO2 te doseren op het moment dat de plant er iets aan heeft: in combinatie met de straling van de zon. Als er niet veel straling van de zon is, hoef je niet veel te doseren. Minder licht is minder fotosynthese en dus minder CO2 dosering. Ook daarmee kun je verspilling voorkomen." Uit onderzoeken blijkt dat het mogelijk is hiermee te telen met de helft van de gangbare hoeveelheid CO2 per hectare.
Luie planten
De laatste van de drie punten is eentje waar telers die altijd ruimschoots CO2 inzetten en nu krap komen te zitten eigenlijk weinig aan hebben – maar dat maakt het niet minder relevant voor de complete tuinbouw. Planten kunnen "lui" worden door een overmaat aan CO2. "Als ze altijd kunnen beschikken over veel CO2, wordt het fotosyntheseproces minder efficiënt. Het bladgroen haalt minder rendement uit de beschikbare CO2." De plant van jongs af aan leren om te gaan met een lager CO2-aanbod kan bij een aantal gewassen leiden tot een efficiëntere aanmaak van assimilaten. "Iets om in te gaten te houden: als je altijd veel geeft, moet je bij een aantal plantensoorten veel blijven geven."
Met de tips van Voogt is het niet opeens mogelijk om zonder CO2 te werken. "Zeker nu de planten op het hoogtepunt van hun CO2-vraag zitten komt de CO2 leversstop uiterst ongelukkig. Maar het is wel degelijk mogelijk de schaarse CO2 nuttiger in te zetten."