Maatwerk en ondersteuning must voor meer marktgerichte tuinbouw

Eén overkoepelend 'reddingsplan' is niet voldoende om de omslag te maken naar een meer marktgerichte tuinbouw. Ondernemers moeten zelf in actie komen, ervaren en leren en dat vergt maatwerk per bedrijf. Dat bleek tijdens de bijeenkomst 'Marktgericht Ondernemen' die LEI Wageningen UR deze week organiseerde. Ondersteuning is hierbij een must, aangezien veel ondernemers onvoldoende kennis en vaardigheden hebben om het roer om te gooien. Ook stakeholders moeten verantwoordelijkheid nemen.

In het kader van het onderzoeksprogramma 'Marktgericht Ondernemen' begeleidde het LEI afgelopen jaar tuinbouwondernemers bij hun transformatie naar een meer marktgerichte bedrijfsvoering. Hierbij kwam naar voren dat veel ondernemers dezelfde obstakels tegenkomen. Zo vinden velen het lastig om in de dagelijkse drukte tijd vrij te maken voor innovatie en om het personeel mee te nemen in deze ontwikkeling. Ook blijkt het vaak moeilijk om los te komen van oude waarden en tradities. "Het was prettig om te ervaren dat innoveren nergens vanzelf gaat. Iedere ondernemer maakt zijn eigen worsteling door", blikt Sjoerd Jochems, marketing manager bij Gipmans Plant, terug. "Ook werd duidelijk dat elk proces anders is, omdat ook ieder bedrijf en iedere situatie anders is. Marktgericht ondernemen is maatwerk!"

Maria Verschure, die aanwezig was namens Paletti Growers, onderschrijft dit. "Marktgericht ondernemen is een must voor iedere ondernemer. Maar er is geen pasklaar antwoord op de vraag hoe je dit moet doen, aangezien de randvoorwaarden telkens anders zijn."

'Enorm waardevol'
Een centrale vraag in de discussie met stakeholders, de Rabobank, belangenorganisaties, onderwijsinstellingen en de Rijksoverheid, was in hoeverre tuinbouwondernemers (financiële) ondersteuning moeten krijgen bij een switch naar een meer marktgerichte werkwijze. Duidelijk is dat voor marktgericht ondernemen bepaalde kennis en vaardigheden vaak ontbreken. Zo moet een ondernemer zich kunnen verplaatsen in zijn afnemers en de consument, de vaardigheid hebben om in gesprek te gaan met ketenpartijen en op basis hiervan de vertaling kunnen maken naar een nieuw business model voor het eigen bedrijf.

De LEI Business Innovation Approach (BIA), die het LEI met behulp van dit type ondersteuningstrajecten steeds verder ontwikkelt, kan ondernemers hierbij op weg helpen. Daarna moeten ondernemers echt zelf de handschoen oppakken, ondernemerschap tonen en bereid zijn om verder te experimenteren en te investeren. Maar, zo werd benadrukt, het eerste 'duwtje in de rug' is een must. Meerdere ondernemers gaven eerlijk toe dat ze vooraf wat sceptisch waren over de aanpak en dachten er weinig geld voor over te hebben. Terugkijkend vonden alle ondernemers het een enorm waardevol traject dat hen daadwerkelijk op het spoor van het marktgericht ondernemen heeft gezet.

Werk aan de winkel
De LEI BIA blijkt een waardevol element in het transitieproces naar een meer marktgerichte tuinbouw. Echter, het is onmogelijk om alle tuinbouwondernemers op zo'n manier te ondersteunen. Hoe kan de grote massa verder worden geholpen? De aanwezigen waren het erover eens dat stakeholders hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Banken, accountants en belangenorganisaties gaven aan ondernemers te willen ondersteunen in deze zoektocht. Tegelijkertijd zullen tuinbouwondernemers ervaringen moeten delen om zo van elkaar te leren en de olievlek verder uit te breiden. Kortom, er is werk aan de winkel, voor de sector- en ketenorganisaties, en ook voor de ondernemers zelf.