Oekraïense telers staat water aan de lippen
Door een kleinere vraag en een gesloten Russische grens is het voor koolproducenten moeilijk om het hoofd boven water te houden. Nadat de consumptie daalde, wordt 90% van de productie op de spotmarkt gebracht, waarbij de deals gesloten worden op het veld of bij de groothandel. Telers houden de kool in de opslag in de hoop dat de markt later aantrekt. Daardoor verloopt de prijsontwikkeling dit seizoen grillig. Volgens een handelaar heeft het nauwelijks zin om de kool in opslag te houden. "De prijzen veranderen in de loop van het seizoen vaker niet dan wel, dus het heeft geen zin om te wachten."
Hoewel de telers weten dat de consumptie is gedaald, hebben ze geen goed beeld van de markt, omdat ze alles op de spotmarkt verkopen. "Het is voor hen moeilijk om de veranderingen te doorgronden, dus reageren ze op de enige manier die ze kennen: minder areaal," vertelt een handelaar.
Witte kool is nog altijd marktleider in Oekraïne met een productie van 1,5 miljoen ton per jaar. Vrijwel het volledige volume wordt op de binnenlandse markt gebracht. Rode en Chinese kool nemen de tweede en derde positie in na de witte kool. De tijden veranderen echter, de afgelopen vijf jaar is de consumptie van andere koolsoorten dramatisch gedaald.
De Russische boycot en de dalende consumptie, onder andere na het verlies van de Krim en het aanhoudende conflict in het oosten van het land, maakt het lastig voor telers om winst te maken. In het verleden had Oekraïne het voordeel van een vroege start van het seizoen, waardoor ze de concurrentie op de Russische markt voor was. Sinds de boycot is dat verleden tijd. Het seizoen begint in april en loopt door tot het najaar met de late productie. Die late oogst wordt opgeslagen voor de wintermaanden.
Polen: wittekoolseizoen "tragisch"
Na en wittekoolseizoen dat door een handelaar wordt omschreven als "tragisch", blijkt de situatie voor de Chinese kool een stuk beter. Door de grote volumes in opslag blijft de situatie voor de witte kool slecht. "De vraag in Europa is laag, wat resulteert in lage prijzen," vertelt een handelaar. Voor exporteurs van Chinese kool ziet de markt er vriendelijker uit. Er is voldoende volume beschikbaar en de prijzen zijn concurreren met de Nederlandse aanvoer. Een handelaar vertelt te exporteren naar Nederland, Denemarken en Duitsland. Telers profiteren niet van die situatie. Zij ontvangen 0,07 euro per kilo minder dan vorig seizoen.
Dat de Chinese kool het beter doet dan de andere koolsoorten is waarschijnlijk het gevolg van het kleinere volume dat beschikbaar is. Het is afwachten of de markt beter is tegen het einde van april als het nieuwe seizoen begint. De kool in opslag zal vooral aan de industrie geleverd worden of uiteindelijk vernietigd worden.
Kou remt aanvoer Franse kool
Week 9 was het ook in Frankrijk ijskoud. Dat heeft een behoorlijke impact gehad op de koolvolumes. Vooral de bloemkoolproductie is snel gedaald. Bij een grote Franse coöperatie die in deze tijd van het jaar zo'n 80.000 tot 100.000 bloemkolen per week op de markt brengt, stond de teller donderdag (9 maart) op 22.000. Ten opzichte van de voorgaande week begint de kooltoevoer wel weer wat aan te trekken.
De koolmarkt in Frankrijk ontwikkelt zich steeds meer in de richting van voorgesneden producten die direct klaar zijn voor gebruik, alhoewel de meeste kolen nog steeds gewoon in het geheel worden verkocht. Naar mini-kooltjes is bijna alleen vraag met Pasen en Kerst. Er is in Frankrijk wel een beperkt aantal restaurants en winkels dat de kooltjes jaarrond afzet. De markt hiervoor is klein, maar stabiel. Op de Franse markt valt vooral op dat steeds meer consumenten rauwe, voorgesneden bloemkool eten als snack. Deze trend is komen overwaaien uit Noord-Amerika. De stukjes bloemkool worden ook gebruikt voor het bereiden van hartige taarten en pizza's.
Italië: vorst beschadigt kooloogst
Er is veel kool (rode, witte en savooie) beschikbaar. De prijzen lopen op, maar begonnen laag. Dat is het gevolg van de voorjaarsachtige januarimaand gevolgd door een winters februari. Een handelaar vertelt dat er weinig product beschikbaar is. De kool werd ingevoerd uit onder andere Spanje en Portugal. In januari was dat wel anders, toen was er veel aanvoer uit de Italiaanse regio's Puglia en Veneto. "De prijs blijft laag met 0,50 tot 0,70 euro," aldus een handelaar. De savooiekool is populairder en noteert daarmee ook hogere prijzen rond de 0,70 euro.
Door de warme start van het jaar was de vraag beperkt. Het slechte weer dat volgde beïnvloedde de productie. In verschillende regio's beschadigde de vorst de kool. "Voor zover wij dat kunnen zien, zijn de volumes in heel Europa laag," vertelt een handelaar.
Spanje teelt vooral voor export
De spitskoolteelt heeft de laatste jaren een goede groei doorgemaakt. Vooral de export naar het Verenigd Koninkrijk stijgt snel, waarbij de Dutchy het belangrijkste ras is. Hoewel de Britse markt de grootste afnemer is van deze kool, is de productie van de Dutchy met 30% gedaald dit jaar. Voorheen was het exportseizoen voor de Spaanse sector groter doordat de Britse retailers lokale telers niet toestonden om de kool op te slaan. Sinds twee jaar is die beperking opgeheven, waardoor het exportseizoen voor Spanje verkort is van november-juni tot half december-half mei. "Met zo'n late start hebben we niet de tijd om het gewas te roteren en nieuwe gewassen te planten," vertelt een teler.
Het ras Cape Horn is echter in trek in Nederland, Duitsland en Frankrijk en de andere landen in Centraal- en Noord-Europa. Portugal is de grootste producent van deze kool, omdat het gewas goed tegen vochtigheid bestand is. In Spanje stijgt de productie met zo'n 5% per jaar.
Daarnaast wordt er ook savooiekool geteeld in Spanje, waarvoor het exportseizoen duurt van april tot mei. Het Verenigd Koninkrijk is de belangrijkste markt voor deze kool. De boerenkool is een grote groeier. De Spaanse productie groeit met dubbele cijfers (30-40%) per jaar in de afgelopen drie jaar. De Spaanse productie is gericht op export en een aanvulling op het Europese seizoen. De consumptie in Spanje is erg laag.
Murcia is de belangrijkste teeltregio voor kool. Door de watertekorten daar verplaatst de teelt zich naar Alicante en Delta del Ebro in Tarragona.
Duitsland: Geringe vraag, historisch lage prijzen
Er is momenteel een schrikbarend overschot aan kool op de Duitse markt. De producenten en handelaren spreken over een surplus van ongeveer 20 procent ten opzichte van de opbrengsten vorig jaar. Gezien de geringe navraag vanuit de eigen afzetmarkt zijn de prijzen al het gehele seizoen historisch laag. De handelaren noemen de prijsverhoudingen voor witte kool als het summum: de grote maten boven de 3kg worden voor ongeveer 0,05 euro ingekocht. De middelgrote (2-3 kg) maten zijn iets duurder. Ook de normaliter veel gevraagde kleine maten (tot 2 kg) doen het met 0,15 euro nauwelijks beter. De prijzen voor rode kool zijn vergelijkbaar.
De handelaren hebben momenteel weinig hoop op verbetering: enkel wanneer men speciale koolsoorten afzet zoals de in Duitsland befaamde Jaromakohl ligt de prijs nog op een acceptabel niveau. Dit zijn dan ook soorten die momenteel in het buitenland worden geteeld, waardoor de productie- en transportkosten ook hoger liggen. Hetzelfde geldt voor spitskool: hier is men voor een deel op aanvoer vanuit Portugal en andere Zuid-Europese landen aangewezen, maar ook die prijzen zijn beduidend lager dan andere jaren.
Nederlandse handel schrijft koolseizoen af
Sommige handelaren schrijven het koolseizoen al af. De oogst is in Nederland buitengewoon groot geweest, de koelcellen puilen uit en Oost-Europa is nog niet aan de markt. Er is vooral een overschot aan grove witte kool (36-ers). De prijsvorming is dramatisch laag. Grove witte kool brengt 5 cent per kilo op, de kleinere maten worden beter betaald, 25 cent per kilo. Ook voor rode kool worden lage prijzen betaald: 6 cent per kilo voor 36-ers; 16 cent per kilo voor 60-ers.
De markt voor boerenkool trok in week 9 sterk aan door het koufront. Het Nederlandse boerenkool seizoen is nagenoeg over, waardoor er tekorten ontstonden. In de loop van week 10 kwam de handel mondjesmaat weer op gang. Het Nederlandse spruitkool seizoen is klaar.
VS: prijzen lopen op in aanloop naar St. Patrick's Day
Met St. Patrick's Day in het vooruitzicht werken telers toe naar deze dag waarop traditioneel op veel borden kool terug te vinden is. De aanvoer is goed. Een handelaar vertelt dat vrijwel alles wat binnenkomt naar de retailers gaat die programma's geboekt hebben in aanloop naar St. Patrick's Day. De aanvoer valt in de ramingen 25% hoger uit. "De volumes zijn beter dan vorig jaar, toen hadden we last van schade door het weer," vertelt een handelaar. Storm en regen beschadigde toen de oogst. De concurrentie komt momenteel vooral uit Texas, de concurrentie uit de westkust van Californië is beperkt.
De prijzen voor de groente lopen op. Een handelaar schat dat de kool dit jaar 10% duurder is ten opzichte van vorig jaar. Naar verwachting zakt de markt na de naderende feestdag in. De telers houden daar in de aanplant rekening mee. De eerst volgende piek in de vraag is waarschijnlijk niet voor de lente.
Israël: wel of geen import toestaan?
Ondanks verschillende periodes met slecht weer is de prijs voor rode en witte kool stabiel gebleven. De prijs voor witte kool ligt rond de 0,50 euro per kilo, rode kool brengt 0,80 euro per kilo op. Die prijzen liggen in lijn met de trend voor koolprijzen in Israël. De afgelopen jaren is er weinig beweging geweest op prijsniveau.
Het land produceert ongeveer 60.000 ton kool op jaarbasis. Het volledige volume wordt op de binnenlandse markt afgezet. Het grootste deel van de oogst gaat naar de industrie, het restant is voor de versmarkt. In het verleden waren er van periodes waarin er vraag was uit Oost-Europa en Rusland, wat een exportkans bood. De laatste jaren zijn de prijzen echter te laag, waardoor deze optie niet winstgevend is.
Ondanks de stabiele productie waren er in recente jaren tekorten door pieken in de vraag. Vooral rond de traditionele Joodse feestdagen als Pesach (in het voorjaar) en het Joodse Nieuwjaar (in het najaar). In reactie daarop heeft de Israëlische regering kool toegevoegd aan een lijst producten waarvoor de importheffingen tijdelijk verlaagd kunnen worden om te voorkomen dat de prijzen pieken. Het doel van het programma is om op basis van voorspellingen rond vraag en aanbod de markt open te stellen. Telers hebben weinig vertrouwen in dit systeem, zij vinden het onredelijk, omdat het moeilijk is om te voorspellen wanneer de vraag piekt. Het gevolg kan zijn dat de grenzen opengesteld worden, waarna de prijzen dalen en de lokale telers getroffen worden. De meeste kooltelers hebben het al niet eenvoudig.