Vijf Europese organisaties — ARCHE NOAH, IFOAM Organics Europe, European Coordination Via Campesina, Biodynamic Federation Demeter International en ECO-PB — hebben een gezamenlijke verklaring uitgebracht over de ontwerpwetgeving voor plantaardig teeltmateriaal (PRM). De organisaties doen hierin concrete voorstellen voor wijzigingen die op 6 en 7 november in de Raadswerkgroep worden besproken. Hun zorgen richten zich vooral op toenemende administratieve lasten, het behoud van instandhoudingsrassen en de rechten van boeren en kleine zaadproducenten.
© Katie Nesling | Dreamstime
Volgens de verklaring dreigt het wetsvoorstel, bedoeld om de regels voor zaaigoed te moderniseren, juist het voortbestaan van kleine, biodiverse zaadbedrijven te bemoeilijken. "Veel van deze bedrijven zijn kampioenen van biodiversiteit, maar hebben beperkte middelen. Nieuwe verplichtingen zouden voor dertig procent van hen betekenen dat ze hun aanbod moeten inkrimpen, en voor dertien procent zelfs dat ze hun activiteiten moeten staken", stellen de ondertekenaars.
Zorgen over bureaucratie
De coalitie waarschuwt dat de artikelen 41 tot en met 43 van het wetsvoorstel de administratieve druk aanzienlijk vergroten, vooral voor kleinschalige producenten. Zij vragen daarom om vrijstelling voor nanobedrijven, natuurbeschermingsnetwerken en boeren die zaden ruilen, maar niet commercieel verhandelen.
Ook de rapportageverplichtingen in artikel 77 moeten volgens hen worden beperkt. In plaats van uitgebreide bureaucratische rapporten zou de nadruk moeten liggen op "de geboekte voortgang bij het behoud en duurzaam gebruik van plantgenetische hulpbronnen".
Belang van instandhoudingsrassen
Instandhoudingsrassen – lokaal aangepaste cultivars die niet genetisch gemodificeerd zijn – zijn cruciaal voor biologische en agro-ecologische landbouw. De organisaties pleiten ervoor dat zulke rassen voor alle gewassen kunnen worden geregistreerd, zonder geografische beperkingen. Klimaatverandering maakt het immers steeds moeilijker om productie aan regio's te binden.
De ondertekenaars willen dat het bestaande artikel 53 over instandhoudingsrassen behouden blijft en niet wordt verspreid over verschillende onderdelen van de verordening. "Voor kleine zaadproducenten is een heldere en toegankelijke procedure essentieel", schrijven zij. Registratie van instandhoudingsrassen zou volgens hen kosteloos of sterk verlaagd moeten zijn, gezien de beperkte middelen van de betrokken producenten en initiatieven.
Bescherming van rasnamen
Een ander punt van zorg is het risico op misbruik van traditionele rasbenamingen. De organisaties vragen dat onderscheidbaarheid van rassen niet alleen wordt getoetst aan de hand van geregistreerde marktvariëteiten, maar ook met informatie uit genenbanken en boerennetwerken. Historische namen moeten behouden blijven, omdat zij "deel uitmaken van het levende erfgoed van zaden".
Meer transparantie en erkenning van biologisch materiaal
In de verklaring wordt ook opgeroepen tot meer transparantie over gebruikte veredelingsmethoden en intellectuele-eigendomsrechten bij registratie van nieuwe rassen. Daarnaast pleiten de organisaties voor behoud van het Organisch Heterogeen Materiaal (OHM) binnen de biologische regelgeving. Dat materiaal is belangrijk voor veerkrachtige teelten onder wisselende klimaatomstandigheden.
"Het OHM vormt een veelbelovend instrument voor biologische boeren. Sinds de invoering van de Biologische Verordening in 2022 is hierin al fors geïnvesteerd. Wij vragen dan ook om artikel 81 te schrappen, zodat de bestaande biologische regels intact blijven."
