Suriname was van 1667 tot 1954 een Nederlandse kolonie, werd daarna een autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden, en verkreeg in 1975 volledige onafhankelijkheid. Sindsdien zijn de banden zowat doorgeknipt. "Toen Nederland zich terugtrok na de koloniale periode, werd geen enkele kennis overgedragen", zegt Rob Baan, CEO van Koppert Cress en voorzitter van Stichting d'ONS. "Het was alsof iemand het licht uitdeed en zei: zoek het maar uit. Het potentieel van Suriname is enorm, ook in de AGF-sector, maar niemand lijkt de handschoen op te pakken. Daar willen wij verandering in brengen."
© St DonsUitwisseling van kennis
"Er gebeurde begin jaren 2000 van alles in Suriname wat ons zorgen baarde," vult Hendrik Comvalius, directeur van de Stichting duurzame Ontwikkeling Nederland Suriname, aan. "In de goudwinning werd veel kwik gebruikt, er was ongebreidelde houtkap, en klimaatverandering begon via langdurige periodes van warmer en vochtiger weer zichtbaar te worden." In die context richtte een groep betrokken Nederlanders, deels van Surinaamse komaf, de stichting op. De naam was veelzeggend: duurzame ontwikkeling, met een connectie tussen Nederland en Suriname.
© St DonsRob bij de opening van de kas
Van voeding naar volksgezondheid
In 2007 liet de stichting een rapport opstellen waarin de sectoren van landbouw, bosbouw, toerisme, water en energie werden geïdentificeerd als cruciaal voor duurzame ontwikkeling. Het rapport werd voorgelegd aan de Surinaamse overheid, die toezegde haar steun te verlenen aan het initiatief. Toen Rob in 2019 het voorzitterschap op zich nam, bracht hij een duidelijke focus aan: voeding en gezondheid. "Bij Stichting Voeding Leeft – waar ik eerder bestuurder was – bleek uit onderzoek dat onder de Surinaamse gemeenschap in Nederland extreem veel het niet-erfelijke, maar consumptiegerelateerde diabetes type 2 voorkomt. Toen dacht ik: dan moet het in Suriname zelf nog erger zijn. En dat klopt: het heeft het hoogste percentage diabetes type 2 in Zuid-Amerika.
"Veel mensen eten er ongezond. Groenten zijn er onbetaalbaar, en wat er geïmporteerd wordt – uit Californië of Nederland – is vaak duur en van matige kwaliteit."
© St DonsOp het event 16 oktober 2025 in de Mensa Suriname
Cultureel verbonden
d'ONS is geen klassieke hulporganisatie. "De hulpvraag moet altijd vanuit Suriname komen", benadrukt Hendrik. "We willen geen oplossingen vanuit Nederland opleggen, maar samen werken op basis van gelijkwaardigheid." Wat Rob het meeste stoort, is het gebrek aan structurele samenwerking tussen Nederland en Suriname. "Bij Suriname speelt trots en oud zeer. Bij Nederland – vermoed ik – desinteresse. En dan gebeurt er dus weinig. We zijn cultureel in de harten verbonden: iedereen in Nederland kent wel een Surinamer. Maar politiek is de relatie verbroken."
© St DonsRob links en Hendrik rechts met twee studenten die een studiebeurs krijgen voor het uitwisselingsprogramma
Onderwijs als fundament
Een belangrijk speerpunt van d'ONS is kennisoverdracht. "We zagen al vroeg dat jongeren de sleutel zijn tot verandering", aldus Hendrik. Zo ontstond een uitwisselingsprogramma tussen onderwijsinstellingen in Nederland en Suriname. Studenten op hbo-niveau hebben de afgelopen vier jaar gestudeerd aan de Aeres Hogeschool in Dronten. De eerste student haalde recent zijn diploma en werkt nu als adviseur bij het Surinaamse ministerie van Landbouw en de International Development Bank.
© Pieter Boekhout | GroentenNieuws.nl
Enthousiaste studenten bij KoppertCress
Daarnaast worden jaarlijks zo'n 30 mbo-studenten van het Surinaamse Natuurtechnisch Instituut gekoppeld aan Lentiz MBO in het Westland. "Liefst jongeren uit landbouwfamilies", zegt Rob, "zodat ze straks in hun eigen omgeving verschil kunnen maken. Het is belangrijk dat deze jongeren met een netwerk teruggaan. Ze moeten weten wie ze kunnen bellen als ze straks zelf gaan telen."
© St Dons
St. D'Ons sponsort ook zonnepanelen
Jongeren en ondernemerschap
Naast onderwijs zet d'ONS zich in voor ondernemerschap. Tijdens de jaarlijkse "Week van de Landbouw in Suriname" worden jongeren actief betrokken bij de sector. Op 16 oktober jongstleden organiseerde de stichting een congres met als thema "Jongeren en ondernemerschap in de agrarische sector". Banken, verzekeringsmaatschappijen, zaadbedrijven en de Kamer van Koophandel gaven presentaties, en zelfs jongeren vanaf 14 jaar werden uitgedaagd om een businessplan te schrijven voor hun eigen boerenbedrijf. "In samenwerking met Nederlandse zaadbedrijven als Enza, Bejo, East-West Seeds en Rijk Zwaan heeft d'ONS zelfs een zaadgids voor Suriname ontwikkeld", aldus Hendrik.
© St Dons
Dronedemonstratie op het event van 15 oktober
Een kas als klaslokaal
Een sprekend voorbeeld van hoe d'ONS theorie en praktijk verbindt, is de glazen kas in Lelydorp. Oorspronkelijk gebouwd op de Floriade in Almere als onderdeel van het Suriname Paviljoen, kreeg de kas een tweede leven in Suriname. De kas werd in 2023 geschonken aan kindertehuis Mariahoeve, met steun van serviceclub Kiwanis en Koppert Cress. Voorafgaand aan de bouw werd uitgebreid onderzoek gedaan naar bodemgesteldheid, teelttechnieken en geschikte gewassen.
De kas is inmiddels ingericht als educatief centrum. "Het is een echte proeftuin", legt Hendrik uit. "Kinderen leren hoe je groenten en fruit teelt, maar ook studenten en lokale telers doen er kennis op." De stichting betaalt de eerste twee jaar voor een projectleider en didactisch personeel. Daarna nemen de beheerders van Mariahoeve het over.
© St Dons Rob met de nieuwe minister van landbouw veeteelt en visserij, Mike Noersalim, rechts van hem
"In Suriname regent het bovendien zo hard, dat je geen gezonde jonge planten kunt opkweken zonder bescherming", vult Rob aan, die dan ook pleit voor meer hergebruik van oude Nederlandse kassen in Suriname. "Als je begint met virusvrije jonge planten, sta je al 1-0 voor."
Op 15 oktober vorig werd de kas officieel geopend. Een jaar later vertoeft Rob weer in Suriname om een demonstratieworkshop te geven over de mogelijkheden van kasteelt. "We willen laten zien dat moderne tuinbouw ook in tropische omstandigheden werkt."
© St Dons
Voorzitter Hendrik Comvalius
De vergeten vruchtbare grond en water in overvloed
Naast de kas werkt Rob aan een plan om een oude plantage nieuw leven in te blazen. "De vruchtbare gronden langs de rivieren zijn sinds begin vorige eeuw overwoekerd door jungle, maar daar ligt enorme potentie." Alleen: het kost handenvol geld om dat weer te herstellen. "De begroeiing moet weg, de kanalen opnieuw gegraven. En financiering is een struikelblok."
Toch ziet Rob kansen, vooral in de teelt van gewassen die veel water nodig hebben. "In Suriname is zoet water geen kostenpost, maar bijna afval. Elke dag stroomt er een zee aan zoet water ongebruikt weg. Avocado's zouden er perfect groeien."
Ook qua diversiteit blinkt Suriname uit. "Door de mix van etnische groepen – van Javanen tot Hindoestanen, Chinezen, Afrikanen en Hollanders – is het aanbod aan groenten ongeëvenaard. Er wordt van alles gegeten, en dus ook van alles geteeld. Alleen kleinschalig en niet gestructureerd."
© Pieter Boekhout | GroentenNieuws.nlDe door Rob geschonken kas aan de Mariahoeve
Exportdromen? Eerst de regio
Suriname zelf is een kleine markt met 600.000 mensen. Maar de buurlanden – Frans-Guyana en Brits-Guyana – bieden serieuze afzetkansen. "Die landen groeien economisch, net als Suriname hebben ze olie en gas, en zoeken verse producten. De vraag is: blijven ze importeren uit Amerika, of bouwen we hier een eigen, duurzame keten op?", vraagt Rob zich af.
Exporteren naar Europa of Noord-Amerika is voor veel Surinaamse telers nog een brug te ver. Certificeringen zoals GlobalGAP zijn kostbaar, en de logistieke infrastructuur is beperkt. "Voor nu moeten we ons richten op het Caribisch gebied", zegt Hendrik. "Daar is veel vraag naar Surinaamse groenten. Die zijn trouwens ook gewoon de lekkerste ter wereld!"
© St Dons
Met studenten op de foto, voor het thema "jongeren en ondernemerschap in de landbouw" . Fantastische jongeren, die graag ondernemers willen worden. Alle bedrijven op het gebied van ondernemerschap waren aanwezig, om de jongeren van alle informatie te voorzien.
De boodschap is helder: er is meer toekomst voor de Surinaamse jeugd dan alleen in olie, gas en goud. "De tuinbouw heeft enorm veel potentieel", aldus Hendrik. "Maar dan moeten we wel investeren in kennis, infrastructuur en toegang tot de markt." Nederland heeft de kennis, Suriname het potentieel. Door die twee samen te brengen, bouwt d'ONS stap voor stap aan een groener, eerlijker en veerkrachtiger Suriname.
Voor meer informatie:
St. d'ONS (Stichting duurzame Ontwikkeling Nederland Suriname)
Lambertus Hortensiuslaan 66
1412 GX Naarden
Tel: +31 (0)35 695 3405
Hendrik Comvalius (directeur)
[email protected]
Rob Baan (voorzitter)
[email protected]
www.stdons.nl
Lees alle andere artikelen over de Suriname special hier
Wil je meer weten over teelt en handel in Suriname, contacteer Anilkumar Padarath van de Kamer van Koophandel en Fabrieken: [email protected]
