Tholen - Wie door het Westland rijdt, ziet ze overal: eindeloze rijen kassen, afgewisseld met smalle wegen waar vrachtwagens nauwelijks kunnen keren. Kassen, logistiek, woonwijken en arbeidsmigranten delen hier een klein, maar economisch cruciaal gebied waarin de gemeente Westland streng handhaaft. "En dat is juist één van de redenen van het succes," zegt advocaat Juliëtte Zwinkels, die al decennialang ondernemers in het Westland ondersteunt.
Juliëtte Zwinkels
Met paprikageur opgegroeid
Haar band met de sector zit diep, Juliëttes vader was paprikakweker. "Ik ben opgegroeid tussen de kassen, al wist ik al snel dat ik zelf geen tuinder wilde worden. Ik koos voor de advocatuur, maar de tuinbouw kwam vanzelf op mijn pad, mede door mijn achternaam en mijn specialisatie in ruimtelijke ordening."
Vanuit haar kantoor in het Westland begeleidt ze al bijna 30 jaar glastuinders en andere ondernemers bij vraagstukken die te maken hebben met ruimte, vergunningen en regelgeving. "Elke keer vraagt dat goed overleg, creativiteit en de bereidheid om samen naar oplossingen te zoeken." De ondernemerscultuur van het Westland helpt daarbij. "Tuinders zijn betrouwbaar. Het is echt een kwestie van een man, een man, een woord, een woord. Dat werkt heel prettig samen. Als iets niet kan, accepteren ze dat en gaan ze direct op zoek naar een andere oplossing. Vaak komt daar iets verrassend creatiefs uit."
Kracht van regels
Juliëtte wijst daarbij op de kracht van regels. "Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar dat strikte beleid van gemeenten is één van de redenen dat het Westland zo sterk en succesvol is gebleven als glastuinbouwgebied. Gronden met de bestemming glastuinbouw worden beschermd en kunnen niet zomaar worden gebruikt voor andere doeleinden. Dat betekent dat de schaarse ruimte niet weglekt naar caravanstallingen, distributiecentra of bijvoorbeeld zonneparken zonder teelt. Alles blijft beschikbaar voor wat er écht thuishoort: de glastuinbouw."
Dat beleid maakt het Westland uniek. "In regio's waar gemeenten soepeler zijn, zie je dat de glastuinbouw versnipperd raakt en minder slagkracht houdt. Hier niet. Hier blijft de focus behouden en dat verklaart voor een groot deel waarom het Westland wereldwijd een toonaangevende positie heeft. Het succes van de glastuinbouw in het Westland is dus geen toeval, maar het resultaat van decennialang strak beleid dat consequent is volgehouden. Hoewel ik dus positief ben, moet ik ook aantekenen dat de gemeente wel erg tot in detail oplegt hoe bedrijven moeten worden ingericht. Dat een bouwvergunning voor nieuwbouw niet wordt verleend, omdat niet aan alle wensen van de gemeente voor de inrichting van het voorterrein van een tuinbouwbedrijf wordt voldaan, slaat door. "
Energie en gewasbescherming
Het succes van de tuinbouwsector is in de eerste plaats toe te rekenen aan de tuinbouwondernemers zelf, die zich steeds aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Dat zie je bijvoorbeeld bij de omgang met dure energie. Eerder zijn in het Westland op grote schaal aardwarmteboringen opgezet. Nu is er al een orchideeënkweker die de teelt zonder gas wil gaan doen met hulp van warmte-koudeopslag. Je ziet het ook bij het wegvallen van gewasbeschermingsmiddelen. Daar zijn goede alternatieven voor ontwikkeld.
Wonen en werken onder druk
Een groot en actueel knelpunt waar Advocatenkantoor Zwinkels mee te maken heeft, is de huisvesting van arbeidsmigranten. Volgens de Algemene Bond Uitzendondernemingen werken er in het hoogseizoen 17.000 arbeidsmigranten in de gemeente Westland; het overgrote deel daarvan (90%) werkt in de glastuinbouw. In Westland zelf zijn naar schatting 5.000 huisvestingsplekken beschikbaar en 3.000 extra bedden zitten in de pijplijn.
Een groot deel van de arbeidsmigranten woont dus buiten het Westland en dat leidt tot overlast in omliggende steden. Gemeente Den Haag voert sinds 2024 een streng huisvestingsbeleid voor arbeidsmigranten, inclusief gerichte controles op overbewoning. Juliëtte: "Ze gaan alle huizen langs waarvan het vermoeden is dat deze door te veel mensen bewoond worden en delen forse boetes uit. Dat levert spanningen op. Het aantal grootschalige plekken in het Westland is nog onvoldoende en huisvesting op het bedrijf is in het Westland nog nauwelijks praktijk. Daarnaast stuiten deze ontwikkelingen vaak op bezwaren van omwonenden."
Logistiek: de bloedsomloop van de sector
Een ander spanningsveld is de logistiek. Juliëtte: "Logistiek is de bloedsomloop van de sector. Als de producten niet tijdig en goed vervoerd kunnen worden, heeft dat directe gevolgen voor de handel. Daarom is het minstens zo belangrijk als de teelt zelf." Ook daar is de ruimte de beperkende factor. Smalle polderwegen waar vrachtwagens nauwelijks kunnen keren, maken het probleem nog tastbaarder. "Wie hier rijdt, beseft hoe groot de uitdagingen zijn. En juist daar is het belangrijk dat infrastructuur en bestemmingsplannen juridisch goed geregeld zijn." Het kan gaan om de aanleg of uitbreiding van wegen, de bestemming van bedrijventerreinen of het oplossen van conflicten met gemeenten en omwonenden. Advocatenkantoor Zwinkels werkt hierbij in opdracht van agrologistieke partijen, zoals Transportcentrum Westland, een groot agrologistiek bedrijventerrein waar transporteurs gespecialiseerd in glasgroenten zijn gevestigd.
Schipperen en vooruitkijken
Ondanks de druk op de ruimte zijn er volgens Juliëtte nog volop mogelijkheden. De oplossing ligt in het zorgvuldig plannen en slim samenwerken. "Het is een kwestie van bekijken hoe grond beter benut kan worden. Soms door bedrijven samen te voegen, soms door open vlakken effectiever in te richten. Ook in een dichtbebouwd gebied ontstaan dan toch kansen voor schaalvergroting en groei."
Dit artikel verscheen eerder in editie 9, 39e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Advocatenkantoor Zwinkels BV
Middel Broekweg 120a
2675 KJ Honselersdijk
Tel: +31 (0)174 631864
[email protected]
www.zwinkelsadvocatenkantoor.nl
