Tholen - Bij de meeste Mexicaanse groenten- en fruitbedrijven stonden de koelcellen deze week vol. Ze wachtten af om te zien of de 25% importheffingen, die eerder deze week van start gingen, nog werden teruggedraaid. En daarin bleken ze gelijk te hebben: de Amerikaanse president Trump heeft de importheffingen op alle Mexicaanse goederen die voldoen aan de afspraken van het vrijhandelsverdrag USMCA opgeschort. Daaronder vallen ook landbouwproducten. Deze zijn tot 2 april vrijgesteld van heffingen aan de grens. Eerder pauzeerden de Verenigde Staten al importheffingen op auto's en auto-onderdelen.
Deze ontwikkeling zorgt voor tijdelijke verlichting in de handel tussen Mexico en de Verenigde Staten, maar de onzekerheid blijft bestaan. "Men hoopte al op een uitzondering voor landbouwproducten, een vermindering van het tarief, uitstel of een terugtrekking van de maatregelen, omdat deze acties niet aansluiten op de problemen waar de VS mee kampt", vertelt Oscar Woltman de Vries van het Mexicaanse adviesbureau Phoenix Consultoría. "Er wordt gezegd dat het gaat om de drugsoorlog, maar die wordt hier niet mee opgelost." Afgelopen weken zijn wel drugskartelleden uitgeleverd aan de VS – een proces dat normaal maanden tot jaren kan duren – en de officiële reden voor het uitstel is volgens Trump dan ook de goede relatie met de Mexicaanse president.
Oscar Woltman de Vries
Blufpoker
De maatregelen schat hij dan ook vooral in als blufpoker, en niet als een bescherming van de Amerikaanse markt. "Als er 25% op Mexicaanse groenten wordt gezet om Amerikaanse telers te beschermen, zou je verwachten dat er subsidies komen voor de bouw van nieuwe kassen. Maar er wordt ook 25% geheven op staal en technologie, waardoor er geen logische stimulans voor de lokale productie ontstaat." De 2000 dollar die de heffingen volgens een recent gepubliceerd rapport een huishouden per jaar meer zouden kosten (LINK), lijkt hem dan ook een illusie. "Dat moet veel meer zijn: we zien de Amerikaanse inflatie stijgen en de werkloosheid zal toenemen door de ontslagen die moeten volgen. Na invoering van de importtarieven gaat de consumentenprijs binnen een paar maanden omhoog en uiteindelijk gaan tomaten en avocado's in de winkel 25% meer kosten. Uiteindelijk zorgt het alleen maar voor stijgende prijzen."
Met zijn consultancybureau helpt Oscar buitenlandse bedrijven zich te vestigen op de Mexicaanse markt, nieuwbouwprojecten op te zetten en de teelt binnen tuinbouwbedrijven te optimaliseren. Veel contact met telers dus, en hij ziet dat de onzekerheid de Mexicaanse sector parten speelt – al zijn niet alle telers ermee bezig. "Sinds Trump gewonnen heeft, wordt erover gepraat, maar er zijn nog steeds telers die niet of slecht voorbereid zijn op dit verhaal. Ze leken achter de feiten aan te lopen, al is er nu weer een maand respijt." Voor telers die de afgelopen maanden al wel bij hem aanklopten, had hij duidelijk advies. "Stuur die brief naar je klant. Vanaf de dag dat jullie president dit doet, gaat de prijs 25% omhoog. Op bluf moet je terugbluffen. De druk moet opgevoerd worden, en van direct korting geven is geen sprake. Sla terug."
Hij legt uit dat ongeveer de helft van de Mexicaanse tomaten onder contract staat, terwijl de andere helft de vrije markt op gaat. "De grote tomatentelers hebben tot wel 80% in contract, terwijl de kleinere spelers, met 2 of 3 hectare, vooral op de open markt spelen en hopen een paar weken goed te verdienen. De rest zit daar tussenin." Voor paprika loopt dat op tot zo'n 60 à 70% van het aanbod onder contractprijs. "Contractprijzen kunnen niet van de ene op de andere dag verhoogd worden, maar de handelspartijen zullen wel aan tafel moeten zitten bij de retail. Nu alle drie - product, handelaar en retail, een beetje pakken en bij de nieuwe contracten komt er, als de importheffingen op 2 april terugkomen, 25% op de prijs."
Dat onderhandelen gebeurt echter moeizaam en toont de verdeeldheid in de Mexicaanse sector. Die wordt anno 2025 gekenmerkt door een paar grote spelers, wier areaal tot 200 hectare oploopt. Daaronder zit een grote groep telers met zo'n 40 à 50 hectare, en een boel kleinere spelers met enkele hectaren. Tussen telers onderling wordt eigenlijk niet of nauwelijks samengewerkt – al zit daar ook langzaam verandering in. "Afgelopen week sprak ik een teler die samen met collega's uit de omgeving een brief opstelden om hun standpunt over de verhogingen kenbaar te maken aan de klant. Deze ontwikkelingen tonen aan dat als je samenwerkt, ook al doe je dat met verschillende producten, en je houdt je vast aan je standpunt, je macht zou kunnen uitoefenen tegenover de handelsbedrijven. Er is wat beweging, maar nog niet genoeg samenwerking en slagkracht." Daarom verwacht hij ook dat het totale exportvolume niet direct beïnvloed zal worden door de maatregelen. "Het exportvolume zal dalen, maar dan kampt Mexico met een overvloed aan product, want een kas kun je niet zomaar uitzetten. Zolang er geen alternatief is, zal de export van de tuinbouw binnen een paar weken weer op normaal niveau liggen."
Groeiende arbeidskosten
De Mexicaanse markt is de afgelopen tien jaar enorm gegroeid, en ook de export naar de VS is verveelvoudigd. In 2023 en 2024 echter heeft de groei van de sector door een slechte wisselkoers en nauwelijks stijgende prijzen redelijk stilgestaan. Verder kampt de sector met groeiende arbeidskosten. "Het dagloon is in zes jaar tijd van 90 pesos naar 300 gegaan – uit sociaal standpunt gezien broodnodig, maar je ziet dat er nog geen hogere arbeidsefficiëntie is. Daar zit een vertragende factor in, dus de netto arbeidskosten per kilo tomaat zijn gestegen." Bovendien verwacht Oscar dat, gezien het beleid van de overheid, de daglonen verder zullen stijgen: tot 500 of 550 pesos per dag over nog eens zes jaar.
Al met al zijn de marges van de telers verkleind. "Die zijn vervolgens gaan kijken naar hun eigen kosten en efficiëntie. Ze hebben gereorganiseerd, en nu zijn ze klaar voor de volgende groei, maar nu maken ze ongetwijfeld pas op de plaats. Als je tien hectare wil bijbouwen, denk je wel twee keer na in deze onzekere markt."
Genoeg uitdagingen dus, en deze weken maakten het er niet makkelijker op. Vanuit de Mexicaanse tuinbouw is druk gelobbyd om de maatregelen uit te stellen, en vooruitlopend daarop besloten diverse bedrijven zoveel mogelijk product in de koelcellen te plaatsen, hopend op een uitzondering, een vermindering of een terugtrekking van de maatregelen. Dat is er voor nu van gekomen – eerlijk gezegd tot verbazing van Oscar. "Het is blufpoker, maar soms ga je te ver en kun je niet meer terug. De Mexicaanse overheid is tot nu toe erg koel gebleven onder de druk en de Presidente Claudia Sheinbaum heeft altijd gezegd dat men niet met Mexico met spelen en gewoon moet blijven praten, tot nu toe gaat dat heel goed!
Voor meer informatie:
Oscar Woltman de Vries
Phoenix Consultoría
Querétaro, México
+52 442 130 4010
[email protected]