Tholen - De overheid van het Verenigd Koninkrijk heeft in april een voorlopige versie van het Target Operating Model (TOM) gepubliceerd dat vanaf 31 oktober in zou moeten gaan. Het is een volgende stap in de volledige overgang naar het brexitmodel. "Echter verandert er voor de groenten- en fruithandel concreet niet zo veel", vertelt Ward Verberck, brexit-begeleider bij VLAM voor Belgische exportbedrijven.
"Het dateert eigenlijk al terug naar 2021", vervolgt Ward. "Toen de Brexit begon werd er een overeenkomst gesloten tussen het VK en EU, waarmee het VK voor ons eigenlijk een derde land werd. Daar horen een aantal plichtplegingen bij en de belangrijkste was dat er extra administratieve handelingen met douanedocumenten bij kwamen kijken. Voor een aantal producten moest men echter ook een fytosanitair certificaat hebben. Zo is bijvoorbeeld de sierteeltsector al vanaf dag 1 geconfronteerd met deze reglementering, die erg tijdsintensief is en ook geld kost."
Vervolgens was het de bedoeling van de Britse overheid, zo legt Ward uit, om in verschillende stappen deze fytosanitaire eisen ook in te voeren in andere sectoren als groenten en fruit, maar bijvoorbeeld ook zuivel en vlees. "Daar bleken ze echter totaal niet klaar voor, waardoor het meerdere keren is uitgesteld. Hierbij was het voordeel voor de meeste bedrijven dat ze konden doorwerken. Andere verplichtingen zijn wel nog ingevoerd zoals het aanmelden in IPAFFS."
Low, medium, high
Tot in april dus de voorlopige versie van TOM gepubliceerd werd wat vanaf 31 oktober in moet gaan. "Deze omvat meer dan alleen de handel, maar omvat bijvoorbeeld ook arbeidsmigratie, GDPR, octrooien, etc. Wij richten ons uiteraard voornamelijk op de verse voeding en concreet betekent het dat ze de producten hebben ingedeeld in 3 categorieën van risicoproducten; low, medium en high. Groenten en fruit zijn echter in de low categorie ingedeeld, waardoor er daarvoor nog altijd geen fytosanitaire certificaten vereist zijn."
"Wel zullen goederen vanaf 31 januari via een border control post (BCP) moeten gaan", zo legt de specialist uit. "Dan moet je bijvoorbeeld denken aan Ashford of Dover, waar de mogelijkheid bestaat dat er een fysieke controle volgt. Ook hier merk je echter weer een tweestrijd, omdat het VK aan de ene kant absoluut geen belang heeft bij grote files en problemen in de schappen, zoals afgelopen winter, maar aan de andere kant willen ze hun grenzen wel degelijk beschermen tegen gevaarlijke producten. Ze hebben in het begin hard geroepen dat ze de controle terug wilden, maar eigenlijk waren ze er toen niet klaar voor. Nu willen ze daarom bewijzen dat ze wel degelijk de controle hebben, dus kan dit een motivatie zijn om toch streng te controleren."
Ondanks dat er dus concreet nog niet veel verandert op het gebied van de fytosanitaire certificaten in de groenten- en fruithandel zal er voor bedrijven toch moeten worden ingespeeld op mogelijke veranderingen. "Een ander aspect hierin is het kostenplaatje. Als goederen langs het BCP gaan, moeten er ook kosten voor worden aangerekend, die bovenop douane-, en voor sommigen, fytosanitaire kosten komen. Dat gaat de handel naar het VK nog duurder maken en zeker bij verse producten kunnen deze kosten niet bij de winstmarge vandaan gehaald worden, waardoor het waarschijnlijk doorberekend gaat worden aan de consument. Deze hebben natuurlijk ook al te maken met de inflatie. Het kan dus wel degelijk impact hebben op de handel tussen VK en Nederland/België."
Definitieve versie onderweg
De feedbackperiode op de voorlopige versie van de TOM is nu officieel voorbij en eind juni zou eigenlijk de definitieve versie gepubliceerd worden. "Echter blijkt maar weer dat het bij de Engelsen altijd wat langer kan duren. Ik vrees dat hij nu in de vakantieperiode gepubliceerd zal worden. Het is alleen voor je het weet 31 oktober, dus ik wil bedrijven echt op het hart drukken: 'Ga ermee aan de slag!'"
"Ik hoop ook echt dat bedrijven het doen, want het lijkt soms een heel gedoe, maar het VK is een grote markt. Het is het waard om even door de zure appel heen te bijten. Ga als bedrijf nu al aan de slag met vragen als: Wat is mijn handel nu? Hoe zit die in elkaar? Wat is de mogelijke impact na 31 oktober of 31 januari? En ga vervolgens met transporteurs, KCB/FAVV en klanten kijken wat de bottlenecks zijn, waarvoor je oplossingen kan proberen te vinden voor 31 oktober, zodat je niet voor een gesloten grens staat tegen die tijd."
"Het is onze taak om bedrijven hierin te informeren. We kunnen niet altijd op elke specifiek probleem een antwoord geven, omdat er zeer bedrijfsspecifieke dingen bij kunnen zitten. We kunnen echter wel helpen waar men de informatie voor haar problemen kan vinden en wellicht vanuit onze ervaring al wel een aantal problemen helpen oplossen. Je gelooft soms niet wat voor dingen we allemaal tegenkomen."
Het is ook de reden dat VLAM, in samenwerking met het FAVV, Flanders Investment & Trade (FIT) en Fevia een webinar heeft georganiseerd om bedrijven alert te maken voor de komende veranderingen. "We willen de informatie zo snel mogelijk bij de mensen krijgen en ze laten weten dat ze altijd bij ons terecht kunnen voor vragen of advies, maar ze ook duidelijk maken: 'Bereid je goed voor!'", besluit Ward.
Voor meer informatie:
Ward Verberck
VLAM
+32(0)473 269 472
[email protected]
www.vlam.be