Valse meeldauw is een groot probleem in de teelt van sla. De schimmelachtige ziekte ontwikkelt regelmatig nieuwe vormen die bestaande resistenties kunnen omzeilen. Een duurzame resistentie is te vinden in een verwante soort van sla, maar het is nooit gelukt om die in sla te kruisen. Een onderzoek van de WUR waarbij de DNA-sequentie van een wilde slasoort (wilgsla, Lactuca saligna) werd vastgesteld, maakt de reden hiervoor duidelijk.
Wapenwedloop tegen valse meeldauw
Sla (Lactuca sativa) wordt in meer dan 100 landen geteeld en jaarlijks wordt meer dan 29 miljoen ton geoogst. Valse meeldauw (Bremia lactucae) is een verwoestende ziekte waardoor oogsten verloren gaan. Veredelingsbedrijven ontwikkelen steeds nieuwe rassen die resistent zijn tegen de recente vormen (fysio’s) van valse meeldauw, waarop nieuwe fysio’s van valse meeldauw ontstaan die deze resistentie doorbreken.
Kruisen met wilgsla: de oplossing?
Wilde verwanten van sla worden vaak gebruikt om nieuwe resistentiegenen in te kruisen. Wilgsla (Lactuca saligna) is een soort waar veredelaars veel interesse in hebben, omdat alle planten van deze soort resistent zijn tegen alle fysio’s van valse meeldauw. Deze resistentie wordt non-host resistentie genoemd en is duurzaam: ook volgende generaties dragen de resistentie.
Wilgsla kan gekruist worden met gewone sla, maar de nakomelingen zijn bijna steriel en dat geldt ook voor de volgende generatie. Daarnaast is het niet gelukt om de non-host resistentie in te kruisen. Om te weten te komen welke genen betrokken zijn bij de non-host resistentie en de problemen die ontstaan bij kruising van de twee soorten, is het nodig om alle DNA (het genoom) van de twee soorten te vergelijken. Deze data kan worden verkregen door DNA-sequenties te bepalen. De blauwdruk van het genoom van L. sativa werd in 2017 gepubliceerd.
Onderzoek naar non-host resistentie
Een groep wetenschappers van Wageningen University & Research (WUR) en de Universiteit van Californië (UCLA) heeft diepgaand onderzoek verricht naar non-host resistentie en heeft daarbij meer inzicht verkregen in welke genen dit type resistentie tegen valse meeldauw veroorzaken en op welke manier. Het onderzoek werd uitgevoerd in het kader van het programma Topconsortium voor Kennis en Innovatie (TKI) Agri & Food van de Nederlandse overheid.
Binnen het onderzoek werd het genoom gesequenced van een L. saligna-accessie uit de genenbankcollectie van het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN). Zo is er een blauwdruk samengesteld van het genoom van L. saligna.
Moeilijk te verkroppen: geen resistentie door kruising
Uit de analyse van het L. saligna-genoom blijkt dat er op twee chromosomen een deel van het DNA omgekeerd is (inversie) vergeleken met de volgorde op deze chromosomen van L. sativa. Dit bleken de twee gedeelten te zijn die genen dragen voor de non-host resistentie en de verminderde vruchtbaarheid. Deze inversies zijn een blokkade om de non-host resistentie genen in L. sativa te kruisen. Het onderzoek maakt duidelijk dat het vrijwel onmogelijk is non-host resistentie tegen valse meeldauw in gewone sla te krijgen.
Bron: WUR