Draagt kleding bij aan de verspreiding van ToBRFV?

Kan kleding bijdragen aan de verspreiding van ToBRFV? En kunnen kledingstukken met succes worden gereinigd met gewone wasmiddelen? Dat is wat wetenschappers van de Humboldt-Universität zu Berlin onderzochten.

Het antwoord op de eerste vraag is eenvoudig: ja, kleding draagt eraan bij. Het antwoord op de tweede vraag is nee: huishoudelijke wasmiddelen verwijderen het virus niet uit besmette kleding. Volgens het onderzoek is het gebruik van speciale tuinbouwwasmiddelen of een ontsmettingsmiddel nodig om het virus uit kleding te verwijderen.

"Aangezien er geen curatieve gewasbeschermingsmiddelen beschikbaar zijn tegen ToBRFV, is het van cruciaal belang om alle transmissieroutes te onderbreken. Dit omvat onder andere het reinigen en desinfecteren van zaden, gereedschap, schoenen, handschoenen en kleding," zegt Jens Ehlers van Menno Chemie, een bedrijf waarvan de producten in het onderzoek zijn getest. "Toch ontdekten we dat er tot nu toe nog geen onderzoek was gedaan naar het reinigen en/of desinfecteren van kleding, schoenen en handschoenen van ToBRFV."

De onderzoekers van de Humboldt-Universität hebben getest of huishoudelijke wasmiddelen, commerciële tuinbouwwasmiddelen en een toegelaten gewasbeschermingsmiddel geschikt zijn voor het reinigen van besmette kleding en of er besmettelijke virussen achterblijven in het resulterende reinigingswater. Dit is relevant, aangezien het reinigingswater normaal gesproken rechtstreeks vanuit de wasmachine in het riool wordt geloosd.

"Het risico dat ToBRFV in de rioolwaterzuiveringsinstallatie of het waterzuiveringssysteem terechtkomen, is niet onaanzienlijk. Vanwege fytosanitaire en wettelijke vereisten voor de inactivering van het ToBRFV-virus moet de lozing van het virus uit de kas, bijvoorbeeld via besmet waswater, worden voorkomen."

Virusoverdracht
Dus hoe groot is het risico van virusoverdracht via kleding nu eigenlijk? "We konden aantonen dat een gedragen overall voor eenmalig gebruik voldoende besmet raakte om ToBRFV over te dragen op niet-besmette testplanten, nadat deze ongeveer 30 minuten lang gedragen was te midden van besmet gewas. Uit nieuwe resultaten blijkt dat elk shirt dat gedragen werd in een besmette kas ook besmet was met het virus," geeft Jens als voorbeeld.

"Als er contact is tussen kleding en planten, kunnen er microlesies ontstaan op de plant, waardoor ToBRFV-deeltjes overgedragen kunnen worden op de kleding. De volgende keer dat de plant ermee in contact komt, kunnen deze deeltjes overgedragen worden op de plant en mogelijk een infectie veroorzaken. Het risico op verspreiding van het virus via besmette kleding moet als hoog worden geclassificeerd."

De resultaten van de reinigingsprocedure geven vervolgens aan dat commercieel verkrijgbare wasmiddelen ToBRFV niet voldoende verwijderen uit stof. "Afhankelijk van het product bedroeg de reductie respectievelijk 45,1% en 89,7%. Naast de kleding waren ook de resulterende reinigingsoplossingen sterk vervuild met ToBRFV," zegt Jens. In hoeverre een langere contacttijd in de reinigingsoplossing en een hogere wastemperatuur tot een beter wasresultaat kunnen leiden, moet nog worden onderzocht.

Reinigingsmiddelen
In vergelijking met de geteste huishoudelijke producten, leidden de reinigingsmiddelen FADEX H+ en MENNO Hortisept Clean Plus, evenals het desinfectiemiddel MENNO Florades, tot een bijna volledige verwijdering van ToBRFV uit besmette stof in slechts 10 minuten. Na een behandeling van 16 uur met het desinfectiemiddel MENNO Florades, was besmettelijke ToBRFV niet langer aanwezig in de reinigingsoplossingen.

"In Europa moeten ontsmettingsmiddelen voor de bestrijding van plantenziekten worden gereguleerd als gewasbeschermingsmiddelen en moeten ze worden goedgekeurd. MENNO Florades is zo'n goedgekeurd gewasbeschermingsmiddel om onder andere fytopathogene virussen zoals ToBRFV te bestrijden."

Jens zegt dat deze resultaten aantonen dat er een effectief en goedgekeurd ontsmettingsmiddel beschikbaar is voor telers. "Maar bij het toepassen van het product moet altijd rekening worden gehouden met de pH-waarde van de te behandelen oplossing."

Hoe wassen?
En hoe zit het met het water? "We moeten ervan uitgaan dat de virussen die uit de stof zijn verwijderd, in de reinigingsoplossingen achterblijven en besmettelijk blijven als ze met een gewoon wasmiddel worden gewassen," concludeert Jens. "In tegenstelling tot deze huishoudelijke producten waren de gebruikte tuinbouwreinigingsmiddelen, MENNO Hortisept Clean Plus en FADEX H+, evenals het desinfectiemiddel MENNO Florades, in staat om ToBRFV veilig uit kleding te verwijderen. Zelfs de resterende reinigingsoplossingen van deze producten vormden geen risico voor verdere besmetting."

Wat moet er nu worden gedaan? "De resultaten en aanbevelingen van het huidige onderzoek zijn met name bedoeld voor praktisch gebruik, aangezien er bijvoorbeeld kleinere bedrijven zijn die hun waswerkzaamheden op locatie uitvoeren. Wij adviseren om potentieel verontreinigde (werk)kleding in een koker te doen, die gevuld is met reinigingsoplossingen zoals MENNO Hortisept Clean Plus, FADEX H+, of het desinfectiemiddel MENNO Florades en de kleding daar ongeveer 10 minuten in te laten staan.

Daarna kan de "voorgereinigde" kleding in een gewone wasmachine gewassen worden. Nadat de reinigingsoplossing met MENNO Florades is gedesinfecteerd, kan deze werkoplossing worden gebruikt voor het desinfecteren van diverse oppervlakken, gereedschappen of machines. Alleen door het implementeren van een effectieve hygiënestrategie, variërend van virusvrije zaden/zaailingen tot effectieve desinfectiemaatregelen van oppervlakken, gereedschappen en riolering en het reinigen van de kleding van arbeiders is het mogelijk om het risico van introductie en verspreiding van ToBRFV in de tomatenteelt te voorkomen of te verminderen."