De drukbezochte bijeenkomst over LED in tomaat, georganiseerd door Glastuinbouw Nederland binnen het programma Kas als Energiebron, werd eind mei gestart met een toelichting door Delphy over de onderzoeken in de afgelopen vijf jaren en de huidige stand van zaken. Wij deden er al verslag van. Op Kas als Energiebron verscheen onderstaande update.
Het overzicht van het onderzoek bij Delphy ziet er als volgt uit:
- 2018 – 2020 Hybridebelichting (SON-T en LED);
- 2020 – 2021 Omschakeling naar Full-LED;
- 2021 – 2022 Aangepast LED-spectrum (blauw, groen, FR toegevoegd);
- 2021 – 2023 Aangepast LED-spectrum en tweede spectrum ernaast getest
Er zijn geen herhalingen van de proeven uitgevoerd, het zijn meer demonstratieprojecten. Wel heeft continu een strategie-aanpassing plaatsgevonden. Hierbij zijn nieuwe kastechnieken (onder andere meerdere schermen en actieve ontvochtiging) en is voortschrijdend inzicht toegepast.
Dimbaarheid LED
Uit de projecten blijkt dat er grote stappen kunnen worden gemaakt op het reduceren van (fossiele) energiegebruik. Er is een aantal aspecten dat opvalt. Zo is het opmerkelijk dat er een toename was van activiteit van de hommels onder witte LED’s onder gesloten scherm. In de laatste onderzoeken werd gekeken naar de dimbaarheid van de LED.
Daarbij viel het op dat tijdens het dimmen de kastemperatuur daalt en er tegelijkertijd een lichte stijging van de temperatuur onderin het gewas plaatsvindt. Verder zijn er nog stappen te maken om het ontvochtigen en de verdamping te optimaliseren, meer inzichten te krijgen in de nutriëntenopname en miszettingen en wankleur van de vruchten te voorkomen.
Lichtinstralingen
Het onderwerp LED en verdamping werd toegelicht door Wageningen University & Research met de vraag: hoe om te gaan met het gemis van stralingswarmte in de teelt onder LED. De vraag is wat de plant voelt bij bepaalde lichtinstralingen. Het blijkt dat de mens de stralingswarmte in de kas anders voelt dan de plant.
Belangrijke aspecten voor en vragen over de verdamping zijn: de relatie van verdamping met het suiker- en nutriëntentransport naar de vruchten; de energie die verloren gaan met verdamping; hoe kan de verdamping goed worden gemeten en wat is de invloed van de lichtkleuren op de verdamping?
Inventarisatie
Via de zogeheten Mentimeter is onder de aanwezigen een inventarisatie uitgevoerd naar de knelpunten in de tomatenteelt onder LED. Deze knelpunten vormen, met de resultaten van de brainstormsessies, de uitgangspunten voor de vervolgstappen.
Het is duidelijk dat er nog veel vragen zijn in de praktijk.
In de komende winterperiode willen veel meer telers overgaan naar full-LED. Naast de bovengenoemde onderwerpen speelt de meetbaarheid van de diverse factoren een grote rol: welke sensoren kunnen voldoen aan de gewenste informatie en kan er een handreiking worden ontwikkeld voor de productie onder LED?
Bron: Kas als Energiebron