Na een productiedaling van 2 procent vorig jaar komen de volumes voor de agrarische sector ook dit jaar lager uit. ABN AMRO verwacht een volumedaling van 1 procent dit jaar en nog eens 1 procent volgend jaar. De belangrijkste reden voor een daling van de productie zijn de hoog blijvende energieprijzen, waardoor sommige glastuinders zijn gestopt en andere hun teeltplannen aanpassen. Aan de vraagkant ligt onzekerheid op de loer als gevolg van de verminderde koopkracht bij consumenten. Zo blijkt uit de Sectorprognoses 2023-2024 van ABN AMRO.
Inkoopkosten nog op hoog niveau
De prijzen voor de belangrijke kostenposten als kunstmest en energie zijn voorbij hun hoogtepunt, maar liggen vooralsnog wel op een hoog niveau. Daar komen dit jaar hogere arbeidskosten en rentelasten bij. Het aandeel arbeidskosten in de totale kostprijs is in de landbouw relatief laag, maar er zijn wel flinke verschillen tussen de subsectoren.
Glastuinbouwbedrijven, zoals tomaten- en bloemtelers, hebben hoge arbeidskosten. Zij maken gebruik van relatief veel arbeid. Akkerbouwbedrijven hebben juist weer een veel kleiner aandeel arbeidskosten. Een groot deel van de werknemers in de landbouw is flexibel. Circa de helft van het personeel zijn uitzendkrachten. Met name in het seizoenswerk wordt veel gebruik gemaakt van uitzendkrachten.
De lonen in de land- en tuinbouw stegen volgens cijfers van het CBS gemiddeld met 6 procent in april. Volgens de laatste cijfers van het AWVN zal voor 2023 de gemiddelde contractloonstijging voor heel het jaar ook op 6 procent uitkomen.
Met name de glastuinbouw zal worden geraakt door een stijging van de arbeidskosten. Wel maakt de branche relatief veel gebruik van flexibele arbeid, hierdoor zijn zij in staat om de arbeidskosten in de periode dat er minder geproduceerd wordt vanwege de hoge energieprijzen te verlagen.
Technologische innovaties belangrijk voor verhogen arbeidsproductiviteit
Het is volgens ABN AMRO cruciaal dat bedrijven innoveren om hun arbeidsproductiviteit te verhogen. "Ondernemers kunnen proberen kostenstijgingen door te berekenen aan afnemers, maar in een krimpende markt is het risico dat zij zich dan uit de markt prijzen duidelijk aanwezig. Gezien de vergrijzing en daarmee gepaard gaande personeelstekorten kunnen bedrijven ook op langere termijn profiteren van efficiënter werken. De noodzaak van een hogere arbeidsproductiviteit is het grootst in de meest arbeidsintensieve sectoren", benadrukt Albert Jan Swart, Sector Econoom Industrie en Transport & Logistiek van ABN AMRO.
"Voorwaarde voor productiviteitsgroei is wél dat de werkdruk van werknemers niet verder toeneemt en het welzijn van personeel in deze sectoren wordt gewaarborgd. Technologische innovaties kunnen hierbij een grote rol spelen. Generatieve AI-oplossingen en de inzet van robots kunnen specifieke taken uit handen nemen om medewerkers ruimte te bieden om zich te richten op andere werkzaamheden."
Bron: ABN AMRO