Constante aanvoer van houtvezels, nieuwe stap op weg naar veenvrij substraat

Het Finse bedrijf Novarbo werkt al enige tijd aan een veenvrij substraat voor hun producten. Pirita Luolamaa-Vollebregt heeft het voortouw genomen bij het werken met en verbeteren van nieuwe grondstoffen, die zowel duurzaam als kosteneffectief zijn. Een combinatie van houtvezels en acrotelm blijkt een succesvol alternatief voor veen. Vanuit de pas geopende Biofiber Factory kan het bedrijf zijn substraatklanten voorzien van een stabiel groeiende voorraad houtvezels en een mix van houtvezels en acrotelm.

Het is al heel wat jaren geleden dat Pirita de mogelijkheden van acrotelm voor de glastuinbouw zag. Acrotelm is de actief groeiende oppervlaktelaag van hoogveen, die sphagnummossen, grassen, struiken en andere oppervlaktevegetatie bevat. De dikte ervan kan variëren van 10 tot enkele tientallen centimeters. En wat nog belangrijker is: acrotelm kan zich binnen 20-25 jaar na de oogst regenereren, waardoor het een snel hernieuwbare biomassa is.

In een substraat kun je echter niet meer dan 30 procent acrotelm gebruiken, omdat het substraat dan te nat en moeilijk te bewerken wordt. "We vonden houtvezel als toevoeging om een levensvatbaar substraat te creëren dat zowel duurzaam als kosteneffectief is."

In tegenstelling tot mos, dat werkt als een spons en te veel vocht vasthoudt, is houtvezel veel gemakkelijker te bewerken. "Het is ook hernieuwbaar en veel duurzamer dan traditionele substraten, die energie-intensief zijn om te produceren en niet biologisch afbreekbaar," zegt Pirita.

"Een van de belangrijkste voordelen van het gebruik van houtvezel als substraat is dat het gemakkelijk kan worden gecomposteerd. Dit betekent dat het substraat na het groeiseizoen kan worden gerecycled en opnieuw kan worden gebruikt in toekomstige groeimedia. Dit is een aanzienlijke verbetering ten opzichte van traditionele substraten zoals steenwol, die niet kunnen worden gecomposteerd en na gebruik moeten worden weggegooid."

Het gebruik van houtvezel als substraat kent enkele uitdagingen. "Houtvezel is niet goedkoop en met de energiecrisis is het nog duurder geworden." Daarnaast is ook de prijs van houtsnippers gestegen, wat gevolgen kan hebben voor de plannen van het bedrijf om houtvezel in hun substraten te gebruiken. Om niet langer afhankelijk te zijn van andere leveranciers, besloten ze te investeren in een eigen fabriek.

Productie gestart
De Biofiber Factory, die eigendom is van Novarbo's moederbedrijf Bioland Group, heeft een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van deze nieuwe grondstoffen. De bouw van de nieuwe fabriek begon in het najaar van 2021 en de eerste testrondes vonden het daaropvolgende najaar plaats. Begin 2023 ging de professionele productie van start. Pirita legt uit dat "de fabriek 100 procent houtvezel maakt, wat een apart product is."

Dit product kan worden gebruikt als zelfstandig substraat of gemengd worden met andere materialen zoals veen of kokos om een verscheidenheid aan substraten te creëren voor verschillende soorten gewassen. De eerste houtvezelbevattende substraten worden momenteel geproduceerd en de eerste partij houtvezel is onderweg naar Nederlandse substraatbedrijven, die telers die op zoek zijn naar duurzame en kosteneffectieve substraten met minder of geen veen van dit nieuwe product zullen voorzien.

"Acrotelm en houtvezel kunnen worden gebruikt als veenvrij alternatief, maar ook in een mengsel met veen of kokos, om het gebruik van deze materialen in ieder geval te verminderen. Leveranciers van kweekzakken gebruiken de pure houtvezel in de mix en op verzoek kunnen we die ook mengen met de acrotelm," zegt ze.

"Dankzij de nieuwe fabriek ziet het ernaar uit dat we het percentage geoogste acrotelm dat wordt gebruikt zelfs kunnen verhogen tot 100%, terwijl we voorheen na het drogen en zeven een deel van het product verloren. Door 100% van de acrotelm te gebruiken wordt het product duurzamer en ook goedkoper."

De nieuwe substraatmaterialen zijn opgenomen in een project van de Finse vereniging van glastuinders en het Natural Resources Institute Finland, waar professionele telers ze testen met verschillende gewassen.

In de toekomst hoopt Pirita de substraten niet alleen kostenefficiënt te maken, maar ook een echt alternatief voor veen. "Dat, of er moet een grotere stimulans komen vanuit de retail- of consumentenkant."

En ook qua agronomie ligt het bedrijf al mijlenver voor. "Als je het juiste mengsel van houtvezel en acrotelm zou maken, zou het theoretisch mogelijk zijn om plasticvrije kweekplaten te maken. Bij andere substraten is plastic nodig om het water binnen te houden, maar teeltmatten van houtvezel/acrotelm behouden hun sterke capillaire eigenschappen. Stel je voor wat er zou gebeuren als we plasticvrije teeltmatten konden maken en de potten op hetzelfde materiaal konden zetten. Kies voor plasticvrije bindingen en na het groeiseizoen kunnen we alles in één keer compost maken!"

De Biofiber Factory is de grootste investering in de geschiedenis van Biolan Group, ter waarde van meer dan zeven miljoen euro. Ze hebben steun gekregen van het experimentele programma voor nutriëntenrecycling van het ministerie van Land- en Bosbouw, dat wordt beheerd door het ELY Centre of South Ostrobothnia.